H απρόβλεπτα μεγάλη υποχώρηση των επιτοκιακών περιθωρίων (spread’s) στο πρώτο τρίμηνο κλόνισε τους ξένους θεσμικούς επενδυτές και την εμπιστοσύνη τους για την εξέλιξη της κερδοφορίας των τραπεζών τα επόμενα χρόνια.
Μετά την δημοσίευση των αποτελεσμάτων της EFG Eurobank και της Τράπεζας Πειραιώς το ζήτημα που απασχόλησε περισσότερο τους ξένους αναλυτές είναι αν η έντονη μείωση των περιθωρίων θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να ανατρέψει ριζικά τις προβλέψεις για την κερδοφορία των τραπεζών και εν πολλοίς να αμφισβητήσει το ιδιαίτερα ελκυστικό τα τελευταία χρόνια «ελληνικό τραπεζικό στόρι».
Η μείωση των περιθωρίων στο τρίμηνο προκάλεσε ισχυρές αναταράξεις και στο χρηματιστήριο με τις τραπεζικές μετοχές να δέχονται ισχυρότατες πιέσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μετοχή της EFG Eurobank υποχώρησε μέσα σε δύο μόνο συνεδριάσεις κατά περίπου 9% και μαζί με αυτή και το σύνολο των μετοχών του κλάδου. Στελέχη τραπεζών, πάντως, δεν ανησυχούν: θεωρούν ότι η προσεκτικότερη ανάγνωση των οικονομικών δεδομένων δεν δικαιολογεί την αντίδραση στο χρηματιστήριο. Τα περιθώρια ναι μεν θα υποχωρήσουν ωστόσο αυτό θα γινει σταδιακά δίχως αρνητικές επιπτώσεις στην κερδοφορία του κλάδου, ενώ τονίζουν ότι η απότομη μείωση του πρώτου τριμήνου είναι σε μεγάλο βαθμό συγκυριακή.
Αυτό που θορύβησε τους αναλυτές δεν ήταν η μείωση των περιθωρίων (κάτι που θεωρείται προδιαγεγραμμένο και αναμενόμενο) αλλά η απότομη μείωσή τους. Φοβούνται ότι οι τράπεζες εισέρχονται σε μια περίοδο «αιματηρού πολέμου» για την αύξηση των μεριδίων τους, δίνοντας βαρύτητα στην ελκυστική τιμολόγηση. Δηλαδή, την προσφορά τραπεζικών προϊόντων με σημαντικά χαμηλότερα επιτόκια, γεγονός που μπορεί να είναι θετικό για τα νοικοκυριά, ωστόσο είναι ιδιαίτερα αρνητικό για την κερδοφορία των τραπεζών αλλά και τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της Eurobank και της Πειραιώς η Citigroup έσπευσε να αναθεωρήσει, σε χαμηλότερα επίπεδα, τις εκτιμήσεις της για την πορεία των εσόδων και την κερδοφορία της Alpha Βank.
Από τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου προκύπτει ότι τα spreads της EFG Eurobank μειώθηκαν κατά 47 μονάδες βάσης στα καταναλωτικά δάνεια και κατά 10 μ.β. στα στεγαστικά, μείωση ιδιαίτερα μεγάλη αν αναλογιστεί κανείς τα χαμηλά επιτόκια με τα οποία δουλεύει η στεγαστική πίστη. Μείωση κατά 3 μ.β. στα στεγαστικά και κατά 14 μ.β. στα καταναλωτικά παρουσίασε και η Τράπεζα Πειραιώς.
Ωστόσο, στελέχη της Eurobank χαρακτήρισαν την απότομη συρρίκνωση των περιθωρίων συγκυριακή αποδιδόντάς την κυρίως στο γεγονός ότι το σύνολο του εγχωρίου τραπεζικού συστήματα «απορρόφησε» την πρώτη αύξηση των ευρωεπιτοκίων (κατά 0,25%) δίχως την παραμικρή αύξηση των επιτοκίων. Προσέθεσαν, ωστόσο, ότι από ‘δώ και πέρα νέες αυξήσεις των επιτοκίων του ευρώ θα «περνάνε» άμεσα στους καταναλωτές. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank κ. Βύρων Μπαλλή: «H μείωση των περιθωρίων έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό και θα συνεχιστεί. Ωστόσο, είμαστε μακριά από το σημείο ωρίμασης της εγχώριας τραπεζικής αγοράς. Εχουμε πολλά χρόνια ισχυρής ανάπτυξης των τραπεζών μπροστά μας».
Το βέβαιο είναι ότι οι συνθήκες στον κλάδο αλλάζουν, τερματίζοντας την εποχή της αμέριμνης ανάπτυξης των εγχώριων τραπεζών: η επιβράδυνση των ρυθμών αύξησης των δανείων σε συνδυασμό με την σημαντική μείωση των «περιθωρίων κέρδους» των τραπεζών λόγω της έντασης του ανταγωνισμού αλλά και τις (υψηλού κόστους) θεσμικές αλλαγές που προκαλεί η έλευση της Βασιλείας II καθιστούν την κερδοφορία μια ολοένα και πιο δύσκολη υπόθεση, ειδικά για τις μικρότερου μεγέθους τράπεζες.