Λύση ανάγκης ή έξυπνες αγορές; Στην περίπτωση των καταστημάτων discount που αποτελούν πρόσφατους «γνώριμους» της ελληνικής αγοράς μια και στις μεγάλες αγορές της Ευρώπης είναι εδώ και χρόνια εδραιωμένα, μάλλον ισχύουν και οι δύο εκδοχές. Προσφέρουν τρόφιμα και ευρείας κατανάλωσης προϊόντα κατά βάση ιδιωτικής ετικέτας (δικών τους μαρκών δηλαδή) σε τιμές που μπορεί να είναι σε ορισμένες περιπτώσεις έως και 60% χαμηλότερες των αντίστοιχων επωνύμων ειδών. Τούτο εν πολλοίς αποτελεί και το βασικό πλεονέκτημά τους έναντι των παραδοσιακών αλυσίδων σούπερ μάρκετ, οι οποίες έχουν αναθεωρήσει αρκούντως τη στρατηγική τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν και τούτη την πτυχή του ανταγωνισμού, που φαντάζει ιδιαιτέρως απειλητική όμως κυρίως για τα μικρά και μεσαία καταστήματα τροφίμων, που δεν έχουν τα κεφάλαια να περάσουν στην αντεπίθεση. Οπως άλλωστε δείχνουν διεθνείς έρευνες, «ο παραγκωνισμός των παραδοσιακών καταστημάτων της γειτονιάς» αναφέρεται ως ένας από τους λόγους που ευνοεί την ανάπτυξη του discount σε όλες τις χώρες όπου αυτό δίνει το παρόν. Φαίνεται ότι δεν προσελκύουν μονον τους χαμηλόμισθους, αλλά και μια μερίδα καταναλωτών που θεωρεί ότι πραγματοποιεί έξυπνες αγορές.
Στην Ελλάδα, η πρώτη είσοδος ήταν της Dia Hellas που ανήκει στο γκρουπ Carrefour, o οποίος είναι ο μεγαλύτερος λιανεμπορικός όμιλος στην Ευρώπης και δεύτερος παγκοσμίως έχοντας σημαντική παρουσία και στο κομμάτι του discount. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1999, έκανε την εμφανιση της η Lidl, που ανήκει στον γερμανικό όμιλο Schwarz και μόλις πριν από ένα χρόνο περίπου η Plus, μέλος του επίσης γερμανικού ομίλου Tengelmann. Απομένει η Aldi (γερμανική και αυτή) και η Rewe για να συμπληρωθεί και στην ελληνική αγορά η πεντάδα των ισχυρών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η είσοδος για την Aldi, τουλάχιστον, θεωρείται ζήτημα χρόνου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, ο τζίρος του discount στην Ελλάδα εκτιμάται σε περισσότερα από 800 εκατ. ευρώ με τα εν λειτουργία καταστήματα να ξεπερνούν τα 500 στον αριθμό. Η εταιρεία ερευνών M+M Planet Retail υπολογίζει το μερίδιο του discount στο 6,4% για το 2005 και προβλέπει ότι εντός της επομένης τριετίας θα φθάσει το 10%. Για το σύνολο της Ευρώπης υπολογίζει ότι οι πωλήσεις των discount θα αυξηθούν κατά 36% έως το 2010 φθάνοντας τα 154 δισ. ευρώ, ενώ εκτιμά ότι έως τότε θα λειτουργήσουν περί τα 10.000 νέα καταστήματα.
Με τη «βοήθεια» και του discount, τα ιδιωτικής ετικέτας προϊόντα συνεχίζουν ακάθεκτα την ανοδική τους πορεία. Ο τζίρος τους σήμερα υπολογίζεται ότι φθάνει το 1 δισ. ευρώ, ενώ τα μερίδια αγοράς που καταλαμβάνουν σε κάθε κατηγορία προϊόντων μπορεί να φθάνει το 40% και σε ορισμένες περιπτώσεις το 60%. Μπορεί αρχικά να τα συναντούσε κανείς σε περιορισμένες κατηγορίες προϊόντων (π.χ. χαρτικά, απορρυπαντικά), σήμερα όμως έχουν εισέλθει και σε αγορές προϊόντων που μέχρι πρόσφατα εθεωρούντο «απλησίαστες». Η Dia, παραδείγματος χάριν, εισήλθε στο γάλα, ενώ πρόσφατα η Carrefour και τα Champion έφθασαν μέχρι την καρτοκινητή τηλεφωνία σε συνεργασία με τη Vodafone. Εξελίξεις που σχετίζονται φυσικά και με την ολοένα και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη που δείχνουν οι καταναλωτές προς αυτά. Είναι χαρακτηριστικό πως η υψηλότερη προτίμηση για ιδιωτικής ετικέτας καταγράφεται σε μηνιαία εισοδήματα άνω των 2.000 ευρώ, σύμφωνα με έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που επιμελήθηκε ο καθηγητής κ. Γ. Μπάλτας. Τα ιδιωτικής ετικέτας είναι ενταγμένα στη στρατηγική όλων των μεγάλων ομίλων σούπερ μάρκετ και όχι μονο. Οι μεγάλες λιανεμπορικές επιχειρήσεις στοχεύουν τα προϊόντα αυτά να φθάσουν να καλύψουν το 20-25% του τζίρου τους απο 8-13% που είναι σήμερα.
Μεγάλες επενδύσεις
Τo λιανεμπόριο τροφίμων γενικότερα θεωρείται από τους πλέον κορυφαίους κλάδους σε επενδύσεις. Την περίοδο 2001-2003 οι 55 μεγαλύτερες επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ επένδυσαν περισσότερα από 1 δισ. ευρώ, ενώ μόνον οι οκτώ μεγάλοι όμιλοι έφθασαν τα 849 εκατ. ευρώ. Ενδεικτικό της «κινητικότητας» σε επίπεδο επενδύσεων είναι ότι η αλυσίδα discount, Plus, έχει ανακοινώσει συνολικές επενδύσεις 600 εκατ. ευρώ και η Carrefour για τα επόμενα δυο χρόνια περί τα 300 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις άλλωστε των μεγάλων λιανεμπορικών ομίλων κυμαίνονται μεταξύ 150-200 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση και αφορούν κυρίως τη δημιουργία νέων καταστημάτων, την αναμορφωση των ήδη υπαρχόντων, τον εμπλουτισμό της γκάμας κ.ά.
Οι ισχυροί παίκτες στην Ευρώπη
Οι πέντε μεγαλύτεροι discounters στην Ευρώπη (2005) είναι οι: *Aldi με πωλήσεις 32,3 δισ. ευρώ και 6.627 καταστήματα, *Schwarz Group, όπου ανήκει η Lidl, με πωλήσεις 28,15 δισ. ευρώ και 6.640 καταστήματα, * Tengelmann -όπου ανήκει η Plus- με πωλήσεις 9,3 δισ. ευρώ και 3.954 καταστήματα *Rewe με πωλήσεις 8,9 δισ. ευρώ και 2.753 καταστήματα και * Carrefour με 7,23 δισ. ευρώ πωλήσεις (μόνο στο discount) και 4.275 καταστήματα.