Κέρδη ρεκόρ παρουσίασαν (και) για τη χρήση του 2006 οι εμπορικές τράπεζες. Με την αρνητική εξαίρεση της Εμπορικής οι άλλες μεγάλες τράπεζες θα εμφανίσουν για το περασμένο έτος κέρδη άνω των 2,5 δισ. ευρώ, με την Εθνική να αγγγίζει το λίαν εντυπωσιακό επίπεδο κερδών ύψους 1 δισ. ευρώ. Η δυναμική των τραπεζών δεν αναχαιτίστηκε, ούτε από τη μικρή επιβράδυνση των ρυθμών πιστωτικής επέκτασης, ούτε από την πρόσθετη εφάπαξ φορολόγηση των αποθεματικών (η οποία κόστισε στις πέντε μεγάλες τράπεζες περίπου 300 εκατ. ευρώ), ούτε από την όξυνση του ανταγωνισμού, ούτε από τις μεγάλες επενδύσεις στο εξωτερικό, ούτε από τις δαπάνες για τη συμμόρφωση των τραπεζών με τους κανόνες της Βασιλείας ΙΙ. Δίχως δυσκολίες συνέχισαν απτόητες για μια ακόμα χρονιά. Μόνον η Εμπορική εμφάνισε μεγάλες ζημίες πραγματοποιώντας όμως μεγάλες προβλέψεις για την ποιοτική αναβάθμιση του χαρτοφυλακίου της.
Βέβαια η εντυπωσιακή κερδοφορία του κλάδου οφείλεται και σε έκτακτους παράγοντες και έσοδα που δεν πρόκειται να ξαναμπούν στο ταμείο: Η Εθνική λογιστικοποίησε κέρδη 118 εκατ. ευρώ από την πώληση της Atlantic Bank στις ΗΠΑ, ενώ η Πειραιώς επίσης εμφάνισε έκτακτα κέρδη 110 εκατ. ευρώ από την πώληση της συμμετοχής της στην ING. Πέραν αυτών σημαντική ώθηση στα μεγέθη των τραπεζών δίνουν και τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα, αλλά και άλλες εργασίες που συνδέονται άμεσα με την καλή κατάσταση των αγορών όπως τα έσοδα από προμήθειες χρηματιστηριακών εργασιών, έσοδα από τα αμοιβαία κεφάλαια και έσοδα από τη διαχείριση περιουσίας. Πέρυσι η EFG Eurobank, πέτυχε έσοδα 132,6 εκατ. ευρώ (+92,4%) από χρηματοοικοικονομικές πράξεις και μερίσματα ενώ η τράπεζα εμφάνισε ακόμα έσοδα προμηθειών από τις κεφαλαιαγορές ύψους 117 εκατ. ευρώ (+59,7%).
Με τα υπερκέρδη αυτά, οι επικεφαλής των τραπεζών μπορούν να συνεχίζουν απρόσκοπτα την υλοποίηση των φιλόδοξων αναπτυξιακών τους σχεδίων, με αιχμή του δόρατος της επέκταση στο εξωτερικό.
Το… ξεφλούδισμα
Ωστόσο δεν γίνεται να είναι όλοι ταυτόχρονα ικανοποιημένοι. Οσο τα κέρδη των τραπεζών αυξάνουν τόσο αυξάνει και η γρίνια για το πως φτάνουν οι τράπεζες στις επιδόσεις αυτές. Πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γεώργιος Σουφλιάς σε συνάντησή του με τον πρόεδρο της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών και επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας κ. Τάκη Αράπογλου υπογράμμισε την υπερκερδοφορία των τραπεζών σημειώνοντας δηκτικά «ξεφλουδίζετε τον κόσμο».
Η επισήμανση του κ. Σουφλιά δεν είναι άδικη καθώς και σήμερα, παρά την όξυνση του ανταγωνισμού, σε κάποιες κατηγορίες δανείων τα επιτοκιακά περιθώρια (περιθώριο κέρδους) των τραπεζών παραμένουν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Η λογική των τραπεζών συνοψίζεται στο διατηρώ υψηλά επιτόκια αφενώς για να πετυχαίνω μια άνετη κερδοφορία και αφετέρου για να καλύπτω τις ζημίες από τους κακοπληρωτές. Αν έχετε μια πιστωτική κάρτα και είστε συνεπής πελάτης καμία τράπεζα δεν θα στείλει επιστολή όπου θα σας γνωστοποιεί ότι μειώνει το επιτόκιο ακριβώς για να επιβραβεύσει την συνέπειά σας (και τον μειωμένο πιστωτικό κίνδυνο που συνεπάγεται η συνέπεια). Η «επιβράβευση» των εγχωρίων τραπεζών γίνεται μεσω της αύξησης του πιστωτικού ορίου, δηλαδή, να μπορεί κανείς να ξοδεύει περισσότερα με αμείωτο όμως το υψηλό επιτόκιο.
Τα δύο αγκάθια
Πολλοί σημειώνουν ότι οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια εστιάζουν υπερβολικά στην επίτευξη υψηλών βραχυπρόθεσμων οικονομικών στόχων, κυρίως για να εντυπωσιάσουν και να προσελκύσουν ξένα θεσμικά χαρτοφυλάκια (τα οποία σήμερα ελέγχουν μεγάλο ποσοστό μετοχών των εγχωρίων τραπεζών), θέτοντας σε δεύτερη μοίρα κρίσιμα ζητήματα όπως η ποιοτική αναβάθμιση των χαρτοφυλακίων τους ή οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες ή η εκπαίδευση του προσωπικού τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση αποτελούν το 6% του συνόλου ποσοστό υπερδιπλάσιο από το μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ταυτόχρονα, το ποσοστό κάλυψης των δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση διαμορφώνονται στο 61% έναντι 69% στην Ε.Ε. Δηλαδή οι ελληνικές τράπεζες σε σχέση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα έχουν κατά πολύ περισσότερα προβληματικά δάνεια και ταυτόχρονα πολύ λιγότερα κεφάλαια δεσμευμένα για να καλύψουν τα προβλήματα αυτά.
Επιπλέον ουδείς φαίνεται να ασχολείται σοβαρά με θέματα εκπαίδευσεις του ανθρώπινου δυναμικού.