Προς ολοκλήρωση βαίνει ο δεύτερος κύκλος εξαγορών και συγχωνεύσεων στον κατασκευαστικό κλάδο, μετά και την απόκτηση της Αθηνά ΑΤΕ από τον όμιλο της J&Ρ-Αβαξ εντός της προηγούμενης εβδομάδας. Η κίνηση αυτή σηματοδότησε την τρίτη διαδοχική κίνηση σε διάστημα λίγων μηνών. Είχαν προηγηθεί η εξαγορά της Παντεχνικής από τον όμιλο της Ελληνικής Τεχνοδομικής (η απορρόφηση της πρώτης από τη δεύτερη ολοκληρώνεται εντός του προσεχούς διαστήματος), αλλά και η απόκτηση συμμετοχής κατά 21,4% στην ΑΤΤΙΚΑΤ από τον όμιλο της ΓΕΚ.
Ετσι, λιγοστεύουν επικίνδυνα πλέον οι «νύφες» στον κλάδο, τουλάχιστον εκείνες που θα μπορούσαν να προσδώσουν κάποια σημαντικά οφέλη σε κάποιον από τους μεγαλύτερους ομίλους, τόσο άμεσα μέσω του μηχανολογικού τους εξοπλισμού και πιθανών συμμετοχών σε «χρυσοφόρα» έργα παραχωρήσεων (γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης» ή Αττική Οδός), ή έμμεσα, εν όψει της επανάκρισης των πτυχίων της ανώτατης εργοληπτικής τάξης. Οπως ανέφερε πρόσφατα στην «Κ» ανώτατο διοικητικό στέλεχος του κλάδου, δεν αποκλείεται η τάση συγκέντρωσης στον κλάδο να συνεχιστεί και στο εγγύς μέλλον, αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να υπάρξει βούληση και από τις δύο πλευρές. Προς το παρόν από τις εργοληπτικές εταιρείες με συμμετοχή στα δημόσια έργα, με εξαίρεση την Προοδευτική, δεν διακρίνεται κάποια άλλη εταιρεία που να προτίθεται να ενταχθεί σε κάποιο μεγαλύτερο ή έστω ομοειδές από πλευράς μεγέθους σχήμα.
Ταυτόχρονα, δεν θα πρέπει να αποκλείει κανείς και το ενδεχόμενο εισόδου ξένων ομίλων, οι οποίοι θα θελήσουν να αποκτήσουν περισσότερο ενεργή παρουσία στην ελληνική αγορά. Μέχρι σήμερα, οι ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, έχουν αποφύγει μετοχικές συνεργασίες, αλλά η διαρκής κίνηση κεφαλαίων στην παγκόσμια εικόνα, θα μπορούσε να οδηγήσει και σε μια τέτοια εξέλιξη, η οποία άλλωστε έχει παρατηρηθεί σε άλλες χώρες. Ερώτημα αποτελεί η στάση των αραβικών κεφαλαίων, που αναζητούν διέξοδο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ανέκαθεν άλλωστε οι ελληνικές τεχνικές εταιρείες είχαν δεσμούς και διασυνδέσεις στις χώρες του Αραβικού Κόλπου, κάτι που επιβεβαιώνεται με τα πολλά και σημαντικά έργα που έχουν αναλάβει τα τελευταία -μεταολυμπιακά- χρόνια εκεί.
Το βέβαιο είναι ότι η εικόνα που διαγράφεται στα δημόσια έργα, ουσιαστικά αποτρέπει πλέον την εμπλοκή μικρότερων εταιρειών, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων και με εξαίρεση τα μεγάλα συγχρηματοδοτούμενα έργα, οι εκπτώσεις που προσφέρονται είναι εξοντωτικές και καταλήγουν σε ζημιογόνα έργα ακόμα και για τους ίδιους τους αναδόχους που τις καταθέτουν. «Είναι παράλογο αυτό που γίνεται με τις εκπτώσεις. Είναι μία επιλογή ρίσκου, την οποία βλέπουμε και στα μικρότερα έργα που εκτελούνται π.χ. στην επαρχία. Αναφέρομαι σε έργα με προϋπολογισμό της τάξεως των 2-3 εκατ. ευρώ που διεκδικούνται από εταιρείες μικρότερων τάξεων», επισημαίνει άνθρωπος με εμπειρία πολλών ετών στον κλάδο. Ο ίδιος πάντως δεν ενστερνίζεται την άποψη που εκφέρεται από τους «μικρούς» του κλάδου, ότι οι μεγάλες εκπτώσεις ουσιαστικά αποτελούν μια προσπάθεια των μεγάλων ομίλων να τους οδηγήσουν εκτός αγοράς.
Πάντως, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αυτό ουσιαστικά γίνεται. Η Προοδευτική για παράδειγμα δεν έχει διεκδικήσει αυτόνομα κάποιο δημόσιο έργο επί σχεδόν έναν χρόνο, κατά δήλωση του προέδρου της εταιρείας Κων. Κούτλα. Η εταιρεία επιλέγει πλέον να λειτουργεί ως υπεργολάβος, όπου παρουσιάζεται κάποια καλή ευκαιρία και παράλληλα να εκτελεί όσα έργα έχουν ληφθεί με το προηγούμενο καθεστώς. Αντίστοιχα, η Μηχανική κατεβαίνει σε πολύ λιγότερους διαγωνισμούς απ’ ό,τι στο παρελθόν, περιορίζοντας τη δραστηριότητά της εντός των τειχών. Το βάρος της εταιρείας βρίσκεται πλέον στο εξωτερικό και κυρίως στην ανάπτυξη κι εκμετάλλευση ακινήτων.
Κατ’ άλλους η συρρίκνωση του αριθμού των εταιρειών στα δημόσια έργα προσφέρει πολλές προοπτικές σε όσους δραστηριοποιηθούν στα ιδιωτικά έργα (κυρίως κτιριακά), όπου τα περιθώρια δράσης είναι πλέον σαφώς μεγαλύτερα. Η εξειδίκευση είναι πλέον το ζητούμενο, προκειμένου να επιβιώσουν οι μικρότερες εταιρείες. Για παράδειγμα, η Εδραση Χ. Ψαλλίδας διαγράφει αξιόλογη πορεία, δραστηριοποιούμενη περισσότερο σε ιδιωτικά έργα, έχοντας μεγάλη τεχνογνωσία, μεταξύ άλλων, σε χωματουργικά έργα και θεμελιώσεις.
Το μέλλον προδιαγράφεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον, λοιπόν, καθώς οι κινήσεις που γίνονται σήμερα δίνουν τον τόνο και εν όψει του Δ΄ ΚΠΣ, αφού μετά το πέρας αυτού προς τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, η «πίτα» των δημόσιων έργων προβλέπεται να συρρικνωθεί σημαντικά.