Ο περιορισμός των επίγειων μεταφορών ενέργειας στην Ευρώπη μέσω γειτονικών χωρών με ενίσχυση των θαλάσσιων οδών, αλλά και η μεγιστοποίηση του ελέγχου επί των οδών εξαγωγής: αυτοί είναι οι δύο στόχοι που φιλοδοξεί να καλύψει η Μόσχα, έχοντας ήδη δρομολογήσει την επέκταση του μονοπωλίου της στο φυσικό αέριο, Gazprom, προς δυσμάς και νότο. Και η κατασκευή του αγωγού South Stream, την οποία συμφώνησε η Gazprom το Σάββατο με την ιταλική Εni, θέτει τώρα στο στόχαστρο τη νότια και κεντρική Ευρώπη.
Οπως επισημαίνεται από μέρος του διεθνούς Τύπου, η προσφορά πολλαπλών εναλλακτικών λύσεων είναι η μέθοδος άσκησης πίεσης σε χώρες που θεωρεί η Ρωσία «απείθαρχες». Ο South Stream είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, εφόσον -αν τελικώς λάβει το απαραίτητο «πράσινο φως»- θα παρακάμψει τόσο την Ουκρανία όσο και την Τουρκία, ενισχύοντας το ειδικό βάρος της Μόσχας στις διαπραγματεύσεις με αυτές. Ο αγωγός μπορεί εν μέρει να αντικαταστήσει τη σχεδιαζόμενη επέκταση του υπάρχοντος Βlue Stream από την Τουρκία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας ή να στραφεί νότια μέσω Ανατολίας προς το Ισραήλ. Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως αποτελεί έργο ανταγωνιστικό προς τον επίσης υπό σχεδιασμό αγωγό Nabucco, ο οποίος προορίζεται να εφοδιάζει την Ευρώπη με φυσικό αέριο από την Κασπία και έχει τη στήριξη ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Αντιδράσεις Τουρκίας
Εκεί ακριβώς προσανατολίζονται οι αντιδράσεις της Τουρκίας στη συμφωνία Gazprom-Eni. Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Χιλμί Γκιουλέρ, υποστήριζε χθες πως η χώρα θα συνεχίσει τις προσπάθειες να καταστεί ενεργειακός κόμβος κλιμακώνοντας τις διπλωματικές κινήσεις της. Τόνιζε, δε, ότι «είμαστε αποφασισμένοι να υλοποιήσουμε τα σχέδια του Nabucco», έστω και αν η προοπτική του South Stream εγείρει πιθανότητα αποχής της Gazprom από το έργο. Ωστόσο, η εξέλιξη -η πιο πρόσφατη των συμφωνιών που υπέγραψε φέτος η Ρωσία στην Ευρώπη- θέτει εν αμφιβόλω τη δυνατότητα της Τουρκίας να γίνει σημαντικός διαμετακομιστικός κόμβος για τον εφοδιασμό με αέριο από την κεντρική Ασία. Την ίδια ώρα, η διέλευση του αγωγού από τα ελληνικά εδάφη προκάλεσε ήδη το ενδιαφέρον των γειτόνων ΠΓΔΜ και Κοσσυφοπεδίου, εκπρόσωποι των οποίων εξέφρασαν την επιθυμία να προμηθευθούν αέριο από τους ελληνικούς κόμβους. Σύμφωνα με τον κ. Γκιουλέρ, ΠΓΔΜ και Αλβανία επιθυμούν να αγοράσουν αέριο από τον ελληνοτουρκικό αγωγό που θα λειτουργήσει στις 10 Αυγούστου και θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν. Στην Ε.Ε., στο πλαίσιο της αξιοποίησης των ήδη υπαρχόντων δικτύων διανομής πετρελαίου, η Επιτροπή ανέθεσε στην Kantor Σύμβουλοι Επιχειρήσεων την εκπόνηση μελέτης για την εξεύρεση βιώσιμων διαδρομών μεταφοράς αερίου από Κασπία και κεντρική Ασία.