Στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους στρέφονται το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότερες κυβερνήσεις, σε μία προσπάθεια να περιορίσουν το συνεχώς διογκούμενο δημόσιο χρέος τους, αποτέλεσμα των πακέτων στήριξης προς τον τραπεζικό τομέα και την οικονομία γενικότερα. Η νέα αυτή τάση έχει πυροδοτήσει πωλήσεις ακινήτων σε όλη την Ευρώπη, όπως σημειώνει έρευνα της CB Richard Ellis (CΒRΕ).
Από την τάση αυτή δεν λείπει η Ελλάδα, η οποία στοχεύει στην άντληση εσόδων άνω του 1 δισ. ευρώ, χρησιμοποιώντας ως εγγύηση ακίνητα του Δημοσίου. Σύμφωνα με το σχέδιο, το οποίο αναμένεται να έχει τεθεί σε εφαρμογή έως το φθινόπωρο, θα συσταθεί μια εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV), όπου θα ενταχθούν ακίνητα από το χαρτοφυλάκιο της ΚΕΔ (Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου), του ΟΣΚ (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων) και άλλων φορέων. Στο πλαίσιο αυτό, τουλάχιστον 33 ακίνητα, εκ των οποίων και πολλά υπουργεία, θα μεταβιβαστούν στο νέο σχήμα. Εν συνεχεία θα εκδοθούν ομόλογα (πιθανώς 15ετούς διάρκειας) της εν λόγω εταιρείας, τα οποία και θα διατεθούν σε θεσμικούς επενδυτές. Μετά τη λήξη της περιόδου αυτής, το Δημόσιο θα επαναγοράσει τα ομόλογα και, κατά συνέπεια, τα ακίνητα. Πρόκειται ουσιαστικά για μια πιο γρήγορη λύση από την αρχική, που προέβλεπε την αξιοποίηση του sale & leaseback (πώληση και επαναμίσθωση) ως εργαλείου για την άντληση εσόδων, αποσκοπώντας στη συσσώρευση 800 εκατ. ευρώ τη διετία 2009 – 2010.
Ανάλογες λύσεις εξοικονόμησης κεφαλαίων, με στόχο την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους, αναζητούν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αυτήν την περίοδο. Το sale & leaseback θα αξιοποιηθεί κατά κόρον, όντας μια πρακτική που κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Οι επενδυτικές συμφωνίες αυτού του είδους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αυξήθηκαν από τα 6,7 δισ. ευρώ το 2004 σε 46 δισ. ευρώ το 2007, για να υποχωρήσουν πέρυσι στα 22 δισ. ευρώ. Πάντως, η παρούσα συγκυρία μόνο κατάλληλη δεν θεωρείται για τέτοιες κινήσεις, κυρίως λόγω της μείωσης των αξιών των ακινήτων σε διεθνές επίπεδο, ως αποτέλεσμα της κρίσης. Αντίστοιχα, εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις και για το αν υπάρχει όντως τόσο έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον. Παρ’ όλα αυτά, όπως τονίζουν οι αναλυτές της CBRE, είναι λίαν πιθανό να ανακοινωθούν πολλά σχετικά σχέδια από ακόμα πιο πολλά κράτη τους επόμενους μήνες.
Βρετανία
Πρόσφατη ήταν η γνωστοποίηση της πρόθεσης της βρετανικής κυβέρνησης να πωλήσει εντός δύο ετών επαγγελματικά ακίνητα αξίας 20 δισ. στερλινών (23,5 δισ. ευρώ), όταν η συνολική αξία των δημοσίων ακινήτων υπολογίζεται σε 410 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, τα 2/3 ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση και το υπόλοιπο στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το πρόγραμμα πάντως κρίνεται από αναλυτές ως αρκετά φιλόδοξο.
Γερμανία
Δεν έχει προς το παρόν ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της, αν και πρωταγωνίστησε στο παρελθόν σε συμφωνίες sale & leaseback, ιδίως από το κρατίδιο της Εσσης. Το 2005 συστάθηκε ομοσπονδιακός φορέας (ΒΙΜΑ) για τη διαχείριση των δημοσίων ακινήτων, έχοντας πωλήσει ακίνητα αξίας αρκετών δισ. ευρώ. Το 2008 έλεγχε ακίνητα εμπορικής αξίας 6,8 δισ. ευρώ. Στόχος κατά την προσεχή πενταετία είναι η πώληση ακινήτων αξίας περίπου 4 δισ. ευρώ, αλλά τα πιο πολλά εξ αυτών θα αφορούν οικόπεδα και παλιές στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Γαλλία
Η κεντρική κυβέρνηση και οι υπηρεσίες της υπολογίζεται ότι ελέγχουν 53.000 ακίνητα αξίας 80 δισ. ευρώ. Από το 2005 και μετά γίνονται συνεχείς πωλήσεις προκειμένου να υπάρξουν δημοσιονομικά οφέλη και να μειωθεί το δημόσιο χρέος. Το 2008 στόχος ήταν η άντληση 600 εκατ. ευρώ από πωλήσεις ακινήτων, αλλά εν τέλει συγκεντρώθηκαν περί τα 400 εκατ. ευρώ. Ο στόχος του 1,4 δισ. ευρώ για το 2009 φαντάζει το λιγότερο φιλόδοξος, με αποτέλεσμα αρκετές συμφωνίες να μετατεθούν για το 2010. Στο επίκεντρο πάντως βρίσκεται χαρτοφυλάκιο 1 δισ. ευρώ που ανήκει στο υπ. Αμυνας της χώρας.
Ιταλία
Μελετάται η λύση του sale & leaseback για μέρος των περίπου 20.000 κτιρίων που ανήκουν στο ιταλικό Δημόσιο. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης θα είναι αρκετά συντηρητική, με μικρό αριθμό ακινήτων να πωλείται, όπως δείχνει και το πλάνο της προσεχούς διετίας.
Πορτογαλία
Η κυβέρνηση δεν έχει υιοθετήσει ακόμα κάποια στρατηγική, αλλά επιθεωρεί το χαρτοφυλάκιο των δημόσιων ακινήτων, με στόχο την ορθολογικότερη χρήση της ακίνητης περιουσίας (π. χ. συγκέντρωση δραστηριοτήτων σε λιγότερα κτίρια), κάτι που ωφελεί και τα δημόσια ταμεία. Στο πλαίσιο αυτό πωλεί ακίνητα που κρίνονται ως περιττά.