Εστω και με αρκετή καθυστέρηση, η νέα ανώτατη εργοληπτική τάξη κατασκευαστών φαίνεται πως συμπληρώνεται, χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις.
Πριν από λίγες ημέρες, την παρουσία τους στην ανώτατη τάξη ανανέωσαν για τα προσεχή τρία χρόνια οι τρεις μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι Ελλάκτωρ (μέσω της Ακτωρ), J&P Αβαξ και ΓΕΚΤΕΡΝΑ (μέσω της ΤΕΡΝΑ), ενώ το πτυχίο της έλαβε εν τέλει και η ΑΤΤΙΚΑΤ. Η μοναδική απούσα, μεταξύ εκείνων που κατέθεσαν τον σχετικό φάκελο για την ανανέωση του πτυχίου, είναι η Αθηνά, θυγατρική της J&P Αβαξ. Ωστόσο, αυτό έγινε για καθαρά τυπικούς λόγους και συγκεκριμένα λόγω του πρόσφατου φόρτου εργασίας που συσσωρεύτηκε στη σχετική επιτροπή του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η τελική προθεσμία πάντως λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου, μετά την παράταση που δόθηκε στα τέλη του 2008.
Μαζί με την Αθηνά, ο αριθμός των εταιρειών θα διαμορφωθεί τελικά σε δέκα, έναντι 14 που εντάχθηκαν το 2003, όταν και πρωτοεφαρμόστηκε ο νόμος για τις επανακρίσεις.
Υπενθυμίζεται ότι στόχος της Πολιτείας ήταν να ενθαρρύνει τις συγχωνεύσεις στον τότε κατακερματισμένο κλάδο, καθώς η ανώτατη τάξη αριθμούσε πάνω από 30 εταιρείες. Σήμερα, μεταξύ των εταιρειών που εξασφάλισαν τη συμμετοχή τους στη νέα τάξη, η οποία σημειωτέον μεταφράζεται σε δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους μεγάλους διαγωνισμούς έργων του Δημοσίου, περιλαμβάνεται για πρώτη φορά η Intrakat, ενώ οι υπόλοιπες εταιρείες (ΑΕΓΕΚ, Μηχανική, ΒΙΟΤΕΡ, Μοχλός) προϋπήρχαν. Αντιθέτως, εκτός φαίνεται πως μένει οριστικά η Προοδευτική, τα προβλήματα της οποίας δεν βρίσκουν λύση, όσο διατηρείται η εσωτερική διένεξη μεταξύ των αδελφών Κούτρα.
Γεγονός είναι πως, σε αντίθεση με τα όσα συνέβησαν με την πρώτη επανάκριση, οι ισορροπίες ισχύος στον κλάδο δεν διαφοροποιούνται, καθώς δεν σημειώθηκε κάποια ιδιαίτερη έκπληξη, αν και υπήρξε ανησυχία σχετικά με την εξασφάλιση του πτυχίου ακόμα κι από τους «μεγάλους» του κλάδου. Το σημαντικότερο «αγκάθι» ήταν ο δείκτης βιωσιμότητας, δηλαδή ο λόγος ίδιων κεφαλαίων προς συνολικές υποχρεώσεις. Ο εν λόγω δείκτης για κάθε εταιρεία πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τη μονάδα. Αυτό δημιούργησε ζήτημα για αρκετές εταιρείες λόγω των υψηλών υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα στις αρχές του καλοκαιριού το κριτήριο αυτό να μην ικανοποιείται. Στην πορεία όμως και μέσω αλλαγών στη δομή των ομίλων, το ζήτημα αντιμετωπίστηκε.
Το ζητούμενο σήμερα για τις επιχειρήσεις του κλάδου είναι η ενίσχυση του αντικειμένου τους και κυρίως η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης έργων. Εν όψει εκλογών, ο κλάδος επαναφέρει μέσω θεσμικών φορέων, όπως ο ΣΑΤΕ (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών), το θέμα του συστήματος ανάθεσης έργων, στηλιτεύοντας την απλή μειοδοσία που ισχύει σήμερα, κυρίως λόγω των υπέρογκων εκπτώσεων που έχουν δοθεί σε πρόσφατους διαγωνισμούς. Σε πρόσφατη εκδήλωση του ΣΑΤΕ επισημάνθηκε ότι το υφιστάμενο σύστημα αποδυνάμωσε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου, αφενός γιατί δεν υπάρχουν ουσιαστικές μελέτες και επίβλεψη στα έργα και αφετέρου διότι οι επιχειρήσεις -μόνο και μόνο για να αναλάβουν κάποιο έργο και να επιζήσουν προσωρινά- καταφεύγουν σε μεγάλες εκπτώσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τα έργα και την επιβίωσή τους, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Συνδέσμου, κ. Βλάχος.
Προς αλλαγές στο σύστημα ανάθεσης
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα ενδείξεις, το αίτημα του κατασκευαστικού κόσμου για αλλαγή του συστήματος ανάθεσης έργων φαίνεται πως εισακούεται, τόσο από τη σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, όσο και από την αντιπολίτευση. Ετσι, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν αλλαγές σύντομα, καθώς ήδη έγινε η πρώτη ανάθεση έργων με τη χρήση της ελεύθερης συμπλήρωσης τιμολογίου (π. χ. άξονας Ακτιο – Αμβρακία). Η μέθοδος αυτή προβλέπει την υποβολή οικονομικών προσφορών από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες ή κοινοπραξίες βάσει των ποσοτήτων των υλικών που απαιτεί η εργολαβία και έχει καθορίσει ο κύριος του έργου στα τεύχη δημοπράτησης. Οι κατασκευαστές έχουν ζητήσει και τροποποιήσεις, οι οποίες θα καθιερώνουν περιορισμούς στα ποσοστά των εκπτώσεων, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα εκπτώσεων της τάξεως του 50%, που έκαναν πρόσφατα την εμφάνισή τους.