Να πάψει η Ευρώπη να επαναπαύεται «αυτάρεσκα και λανθασμένα» στην αυταπάτη της ότι είναι ικανοποιητική η συμβολή της στην τεχνολογική εξέλιξη – που είναι μονόδρομος για την οικονομική ανάπτυξη. Και «χωρίς άλλο χάσιμο χρόνου» να αναγνωρίσει το πρόβλημά της, που είναι η έλλειψη δεξιοτήτων στους τομείς Θετικής κατεύθυνσης και Μαθηματικών. Οχι μόνο γιατί οι παγκόσμιοι ανταγωνιστές της καλπάζουν προς την κατάκτηση της τεχνολογικής ηγεσίας, αλλά και γιατί η σημασία αυτών των δεξιοτήτων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο εν όψει των νέων προκλήσεων. Αυτό είναι το αυστηρό μήνυμα που απευθύνει με άρθρο του ο πρόεδρος της Ενωσης Βιομηχανικών και Εργοδοτικών Συνδέσμων της Ευρώπης (BusinessEurope) κ. Γιούργκεν Τούμαν) επισημαίνοντας τα συμπεράσματα πρόσφατης έρευνας μεταξύ των μελών της BusinessEurope που καταδεικνύουν την έκταση της έλλειψης εργατικού δυναμικού με εξειδίκευση στους συγκεκριμένους επιστημονικούς κλάδους.
Με το ακρωνύμιο STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) προσδιορίζει επακριβώς τις δεξιότητες στις οποίες το εργατικό δυναμικό της Ευρώπης παρουσιάζει έλλειψη και οι οποίες, στο παρελθόν, αποτέλεσαν παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης. Χαρακτηρίζει δε ως «έλλειψη φαντασίας» το να πιστεύει κάποιος ότι η σημασία τους δεν είναι εξίσου καθοριστική και για το άμεσο μέλλον. Αλλωστε, ανατρέχοντας στο παρελθόν, διαπιστώνει κανείς ότι όλες οι μεγάλες καινοτομίες που επιτεύχθηκαν, είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό το ότι, στην αρχή, κανείς δεν μπορούσε να φαντασθεί τις θεμελιώδεις επιπτώσεις που είχαν για τη ζωή μας, όπως για την οργάνωση της εργασίας μας, μεταξύ των άλλων.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα μέλη της BusinessEurope περιγράφουν την έλλειψη δεξιοτήτων STEM ως το κυρίαρχο εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη για τα επόμενα χρόνια. Και, ενώ ο αριθμός των σπουδαστών και των πτυχιούχων STEM συμβαίνει να αυξάνεται -το 1999 ήταν 630.400 και το 2008 ανήλθε σε 916.100- ωστόσο, το ποσοστό των πτυχιούχων που εξειδικεύεται σε θέματα STEM -σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των πτυχιούχων των πανεπιστήμιων- υποχώρησε από 24,8% το 1999, σε 22,7% το 2005.
Δημογραφική γήρανση
Επιπλέον, η δημογραφική γήρανση θα έχει μεγάλες επιπτώσεις σε ορισμένα από τα επαγγέλματα αυτά. Για παράδειγμα, οδεύει προς συνταξιοδότηση σημαντικός αριθμός καθηγητών Φυσικής στην τριτοβάθμια και μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Κάτι, που σημαίνει ότι η ανάπτυξη τέτοιων δεξιοτήτων στο εργατικό δυναμικό τίθεται εν αμφιβόλω. Αλλωστε, τα επόμενα χρόνια, λόγω της προβλεπόμενης ευρείας κλίμακας αποχώρησης επαγγελματιών STEM, θα δημιουργηθεί μεγάλη ζήτηση από τις επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση για την αναπλήρωσή τους.
Ωστόσο, η σοβαρή αυτή έλλειψη στις συγκεκριμένες δεξιότητες συνυπάρχει και με τα υψηλά επίπεδα ανεργίας. Μια συγκυρία, που «από μόνη της μιλάει» για τις δομικές αναντιστοιχίες που επικρατούν στις αγορές εργασίας στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, το Βέλγιο αντιμετωπίζει ιδιαιτέρως σημαντική έλλειψη μηχανικών, παρά το γεγονός ότι ετησίως αποφοιτούν 2.000 μηχανικοί. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα της Εταιρείας Παροχής Υπηρεσιών Απασχόλησης (USG), τα δύο τρίτα των διευθυντών Ανθρώπινου Δυναμικού που ερωτήθηκαν, απήντησαν ότι αναμένουν η κατάσταση να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια.
Σειρήνες συναγερμού
Και σαν να μην έφτανε η έλλειψη παραγωγής των δεξιοτήτων αυτών, η Ευρώπη δεν προσελκύει και αρκετούς εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης από τα αλλά μέρη του κόσμου. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις της Ευρώπης κάθε άλλο παρά με σταυρωμένα τα χέρια μένουν. Οχι μόνο με ιδέες και δημιουργικότητα, αλλά και με δράσεις και πρωτοβουλίες απαντούν στις σειρήνες του συναγερμού που επικρατεί για την αύξηση των δεξιοτήτων STEM στο εργατικό δυναμικό της Ευρώπης.
Τo συμβούλιο του European Round Table Industrialists αναγνωρίζει τον εποικοδομητικό ρόλο των επιχειρήσεων για τη ζωή και τη σταδιοδρομία των φοιτητών στις επιστήμες STEM, προσφέροντάς τους πρότυπα ρόλων και πληροφορίες για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους. Συγκεκριμένα, οι ομοσπονδίες BDA και BDI, μέλη της BusinessEurope από τη Γερμανία, πήραν την πρωτοβουλία το 2008 να ιδρύσουν δίκτυο το οποίο χρηματοδοτούν πολλές εταιρείες, με στόχο την ενημέρωση και τη δημόσια εγρήγορση γύρω από τη σημασία που έχουν οι δεξιότητες SΤΕΜ.
Για την επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής συνέπραξαν 3.500 «πρεσβευτές STEM» και τη στιγμή αυτή στο δίκτυο συμμετέχουν περισσότερες από 31.000 εταιρείες και περισσότερες από 33.000 σχολές και πανεπιστήμια, που σημαίνει προσέγγιση περισσότερων από 3 εκατ. φοιτητών. Επειδή, όμως, οι επιχειρήσεις δεν είναι δυνατόν να κάνουν τα πάντα μόνες τους, ο κ. Τούμαν προτείνει στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αναδιανείμουν τους πόρους τους υπέρ των θετικών σπουδών. Να τις κάνουν ελκυστικότερες και να βελτιώσουν την ποιότητά τους. Να δημιουργήσουν κατάλληλες συνθήκες για την ενίσχυση της συνεργασίας επιχειρήσεων και πανεπιστήμιων και να προσελκύσουν εξειδικευμένους εργαζόμενους από το εξωτερικό.
Υπογραμμίζει επίσης ότι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι αναγκαία η ενίσχυση της συνεργασίας με καλύτερη αξιοποίηση των κοινοτικών προγραμμάτων και των κονδυλίων. Με έμφαση αντιπαραθέτει τις στρατηγικές των ανταγωνιστών μας. Οι οποίες είναι αποδεικτικές της αποφασιστικότητάς τους να συμμετέχουν στην κούρσα για την κατάκτηση της τεχνολογικής πρωτοκαθεδρίας. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι οι κυριότεροι ανταγωνιστές της Ευρώπης έχουν θέσει τις επιστημονικές δεξιότητες στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων τους.
Η έρευνα και η επιστημονική εκπαίδευση καταλαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος του πακέτου ύψους 100 δισ. δολ. για την οικονομική ανάκαμψη των ΗΠΑ. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς υπερβαίνουν ως ποσοστό ΑΕΠ τις αντίστοιχες της Ε.Ε. Αυξάνεται όμως και ο ανταγωνισμός και από τις αναδυόμενες οικονομίες. Και το μερίδιό τους στις εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, τα τελευταία 20 χρόνια, έχει αυξηθεί εντυπωσιακά ως αποτέλεσμα της εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου πλαισίου πολιτικών.
Η ταυτότητα του κ. προέδρου
Η Ενωση Βιομηχανικών και Εργοδοτικών Συνδέσμων της Ευρώπης -BusinessEurope- είναι ο κορυφαίος ανεξάρτητος οργανισμός που εκπροσωπεί τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Αριθμεί 41 μέλη εθνικούς βιομηχανικούς και εργοδοτικούς συνδέσμους από 35 χώρες της Ευρώπης και από την Ελλάδα, μέλος της είναι ο ΣΕΒ.
Ο πρόεδρός της κ. Γιούργκεν Τούμαν, ο οποίος γεννήθηκε στη Γερμανία το 1941. Σε ηλικία 19 ετών ανέλαβε τη διοίκηση της οικογενειακής επιχείρησής του και, αργότερα, ίδρυσε την Heikamp & Thumann KG, η οποία σήμερα απασχολεί 1.800 εργαζόμενους σε 18 μέρη παγκοσμίως.
Συμμετέχει στα μεγάλα θέματα που απασχολούν τον επιχειρηματικό κόσμο και από το 2005 ώς το 2008 ήταν πρόεδρος του γερμανικού ΣΕΒ (BDI). Από το 2008 είναι επίσης co-chair του Transatlantic Business Dialogue (TABD).