Αρκετοί ερευνητές και επιχειρηματικοί φορείς συμπεριέλαβαν την καινοτομία στις βασικές ανταγωνιστικές στρατηγικές συνδέοντάς τη με τη μείωση του κόστους παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και τη βελτίωση της ποιότητάς τους σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Επίσης εκτιμούν ότι επιχειρήσεις που προβαίνουν σε καινοτομικές επενδύσεις (είτε αναπτύσσουν καινοτομία είτε την εισάγουν και την εκμεταλλεύονται εμπορικά) επιτυγχάνουν αφενός μείωση του κόστους παραγωγής και μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, σε συνδυασμό με υψηλότερη αποδοτικότητα και σταθερότητα στις επιδόσεις τους και αφετέρου εμφανίζουν ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και αύξησης των πωλήσεων και ανθεκτικότητα σε περιόδους οικονομικής κάμψης.
Προκειμένου να ελέγξουμε εάν και οι ελληνικές επιχειρήσεις που επενδύουν σε καινοτομικές δραστηριότητες είναι πιο αποδοτικές, διενεργήθηκε έρευνα για την αποδοτικότητα των καινοτομικών και μη καινοτομικών εισηγμένων στο ελληνικό Χρηματιστήριο επιχειρήσεων σε δείγμα 250 εταιρειών για την περίοδο 2005-2009. Παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά σε χρηματοοικονομικούς δείκτες αποδοτικότητας μεταξύ καινοτομικών και μη καινοτομικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι δείκτες Πωλήσεις προς Σύνολο Ενεργητικού και Μεικτά Κέρδη προς Σύνολο Ενεργητικού είναι σημαντικά υψηλότεροι καθ’ όλη τη διάρκεια της υπό μελέτη περιόδου. Αυτό αποτελεί μια σημαντική ένδειξη για την υπεροχή των καινοτομικών έναντι των μη καινοτομικών επιχειρήσεων ως προς την ανταγωνιστικότητά τους, δηλαδή την ικανότητά τους να επιτυγχάνουν υψηλότερες πωλήσεις και μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Ετσι επιβεβαιώνονται και για τις ελληνικές επιχειρήσεις (τουλάχιστον τις εισηγμένες) τα ευρήματα των ερευνών, σύμφωνα με τα οποία οι καινοτομικές επιχειρήσεις πετυχαίνουν υψηλά επίπεδα αποδοτικότητας. Οι ίδιοι δείκτες εμφανίζουν σημαντική διαφορά τόσο για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης όσο και στον τομέα των υπηρεσιών, ενώ στον τομέα των εμπορικών επιχειρήσεων σημαντική διαφορά εμφανίζουν οι δείκτες Πωλήσεις προς Σύνολο Ενεργητικού και Πωλήσεις προς Σύνολο Εργαζομένων. Η ανίχνευση διαφορών, όχι όμως στατιστικά σημαντικών, στους δείκτες που περιλαμβάνουν τα κέρδη προ φόρων, αποδίδεται κυρίως στη λογιστικοποίηση ως έξοδα στη χρήση των άυλων επενδύσεων των επιχειρήσεων σε καινοτομικές δραστηριότητες, σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο.
Συνεπώς, με βάση τόσο τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας όσο και με εκείνα αντίστοιχων ερευνών που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, μπορούμε να επιχειρηματολογήσουμε ότι η καινοτομία επηρεάζει σημαντικά τις επιδόσεις των επιχειρήσεων και λογικά να υποθέσουμε ότι οι επιχειρήσεις με καινοτομικό χαρακτήρα θα μπορούσαν να προσελκύσουν περισσότερους επενδυτές, δημοσιοποιώντας, μεταξύ άλλων πληροφοριών, και αυτές που αφορούν τις καινοτομικές επενδύσεις τους, και να επιτύχουν ευκολότερη άντληση κεφαλαίων από την αγορά. Επιπροσθέτως, μια τέτοια προοπτική συνδεδεμένη με τον καινοτομικό χαρακτήρα της επιχείρησης θα ενθάρρυνε περισσότερο τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να επενδύουν στην καινοτομία. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πληροφόρηση, συμπεριλαμβανομένης και αυτής για τις καινοτομικές επενδύσεις, αποδίδει περισσότερο στις μεγάλες και εισηγμένες στο Χρηματιστήριο επιχειρήσεις, αφού αυτές αντλούν κεφάλαια μέσα σ’ ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και αξιολόγησης επενδύσεων σε αντίθεση με τις μικρές, που χρησιμοποιούν άλλες πηγές χρηματοδότησης με απευθείας επαφή με τον χρηματοδότη και αξιολογητή τους.
* Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πολυτεχνείου Κρήτης
** Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ Πειραιά