Στις μέρες μας που οι απολύσεις εργαζομένων έχουν γίνει η πιο πικρή και μόνιμη επικαιρότητα, αναπολούμε το πρόσφατο παρελθόν μας, την περασμένη δεκαετία ίσως. Τότε που οι απολύσεις συνόδευαν μόνο μεγάλες επιχειρηματικές αλλαγές –συγχωνεύσεις, εξαγορές, μεταβιβάσεις, αναδομήσεις κ.ά.– και στην Ευρωπαϊκή Ενωση οι επαγγελματικές ενώσεις στελεχών εξέδιδαν έως και οδηγίες για τους «απολυόμενους», ενώ το Διεθνές Γραφείο Εργασίας δημοσίευε «πύρινες» εκθέσεις για ανεπαρκή πρόβλεψη για τις κοινωνικές επιπτώσεις των απολύσεων, που είναι «σε βάρος της ομαλής λειτουργίας των επιχειρήσεων και που υπονομεύουν το ηθικό του προσωπικού». Οι ομαδικές απολύσεις απασχόλησαν επίσης το Ευρωκοινοβούλιο, όπου και προτάθηκε να «φακελώνονται» οι ευρωπαϊκές βιομηχανικές μονάδες όταν, χωρίς να αντιμετωπίζουν προβλήματα, προέβαιναν σε ομαδικές απολύσεις. Ασκήθηκε μάλιστα αυστηρή κριτική για συγκεκριμένες μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που τις εφάρμοσαν.
Σήμερα, όσο και να το απεύχεται ο καθένας μας, η αλήθεια παραμένει ότι η απόλυση χτυπάει αδιακρίτως πόρτες. Οπότε, τις οδηγίες που δίνουν οι επαγγελματικές ενώσεις προς τα στελέχη-μέλη τους είναι πάντα χρήσιμο να τις θυμόμαστε. Εννοείται ότι όταν οι οδηγίες αυτές συντάχθηκαν, αφορούσαν κάθε είδους απομακρύνσεις –είτε εκούσιες είτε ακούσιες– όπως και κάθε είδους φραστική… ωραιοποίηση της απόλυσης. Που μπορεί να ακούει στο όνομα «απομάκρυνση, παραμερισμός, αναβάθμιση, συναινετική αναδόμηση, εξαγορά δεξιοτήτων, ταλέντων» κ.ά. Βεβαίως, μπορεί να μη συμβαίνει και τίποτα από όλα αυτά, αλλά η απομάκρυνση να οφείλεται μόνο στην επιθυμία του στελέχους για ένα μέλλον διαφορετικό, για νέες επαγγελματικές κατακτήσεις είτε ακόμη και για ένα διάστημα ελευθέρου χρόνου για σπουδές.
Οι οδηγίες μάς λένε ωστόσο ότι, όπως και να έχει το πράγμα, η διαδικασία της απόλυσης είτε της απομάκρυνσης από ένα πόστο εργασίας απαιτεί φινέτσα, αξιοπρέπεια και… ψηλά το κεφάλι, όπως άλλωστε αρμόζει σε έναν σωστό επαγγελματία που δεν ξεχνά ότι εκκρεμεί η έκθεση αξιολόγησής του. Και, επιπλέον, έστω και αν ο επιχειρηματικός κόσμος δεν είναι και τόσο μικρός, μπορεί, ωστόσο, να συμβεί στην καινούργια εταιρεία που θα προσληφθεί, να συναντήσει τον τέως προϊστάμενό του ως έναν από τους σημαντικότερους πελάτες της. Βασική προϋπόθεση, βέβαια, είναι ο αποχωρών να γνωρίζει καλά τα δικαιώματα που προβλέπονται από τη νομοθεσία και από το συμβόλαιο εργασίας του, όπως και τις δικές του υποχρεώσεις.
Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι η γνωστοποίηση της πρόθεσης για παραίτηση ως διαπραγματευτικό πυροτέχνημα, που έχει στόχο την εξασφάλιση καλύτερων αμοιβών και άλλων σχετικών βελτιώσεων, απορρίπτεται παντελώς. «Οποιος δεν έχει πάρει τη σοβαρή αυτή απόφαση, να μην το ξεστομίσει ποτέ», λένε οι ειδικοί του θέματος. Αλλωστε, στη σημερινή δύσκολη εποχή η απόλυση απεκδύεται σταθερά τον μανδύα της μομφής και τους στίγματος. Δεν απαλλάσσει όμως και τον θιγόμενο από τη βλάβη.
Εστω και αν η απόλυση του ανακοινωθεί ξαφνικά και του προκαλέσει δικαιολογημένο θυμό, η συμβουλή των ειδικών είναι «αυτοσυγκράτηση». Δηλαδή, μας συνιστούν «μετρήστε ώς το 100, είτε έως ότου νιώσετε ότι σταμάτησε να βγαίνει ο καπνός από τη μύτη και τα αυτιά σας. Κάντε το σαν άσκηση αυτοπειθαρχίας, και μόνο όφελος θα έχετε. Για να κερδίσετε τη μάχη, μη χάσετε τον πόλεμο», είναι προφανώς το μεγάλο μήνυμα για κάθε στέλεχος που βρίσκεται «εν κινήσει», που έχει παρελθόν και που νοιάζεται περισσότερο για το μέλλον του.