Στα επίπεδα των πρώτων ετών της δεκαετίας του 2000 αναμένεται να βρεθούν οι τιμές των κατοικιών εντός των επόμενων δύο ετών (έως τα τέλη του 2014), καθώς τα ακίνητα προβλέπεται να απολέσουν σχεδόν 40% της αξίας τους, συγκριτικά με το τρίτο τρίμηνο του 2008, όταν είχαν βρεθεί στο υψηλότερο σημείο τους. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από πρόσφατη ανάλυση του οίκου αξιολόγησης Fitch, που επισήμανε ότι οι τιμές αναμένεται να μειωθούν επιπλέον κατά 17% έως και το 2014, πέραν της ήδη πτώσης τους κατά 20%.
Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι τα ποσοστά αυτά αφορούν τα επίσημα στοιχεία, όπως αυτά προκύπτουν από τις τριμηνιαίες εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος. Στην πραγματικότητα, η κάμψη των τιμών μέχρι σήμερα είναι ακόμα μεγαλύτερη, όπως πιστοποιούν τόσο οι μεσίτες, όσο και οι κατασκευαστές. Η βασική διαφοροποίηση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, έγκειται στη μεγάλη απόκλιση (τουλάχιστον 15%) ανάμεσα στις ζητούμενες τιμές πώλησης και εκείνες στις οποίες πραγματοποιούνται οι έστω και λιγοστές συναλλαγές.
Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά στην «Κ» επικεφαλής μεγάλου μεσιτικού γραφείου, «οι περισσότεροι κατασκευαστές προσπαθούν να μη χάσουν τον πελάτη και δέχονται χωρίς πολλές περιστροφές τη διαδικασία του παζαριού». Στο παρελθόν κάτι τέτοιο ήταν σχεδόν αδιανόητο, καθώς ο κατασκευαστής γνώριζε ότι αν δεν τα έβρισκε με έναν υποψήφιο αγοραστή, ακολουθούσαν δεκάδες άλλοι. Επομένως θα «έπιανε» την τιμή που ζητούσε, αργά ή γρήγορα.
Κάτω από την αντικειμενική
Σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις κατοικιών από ιδιώτες και όχι επαγγελματίες, η τελική τιμή διαμορφώνεται με βάση τις ανάγκες του κάθε πωλητή. Εφόσον προκύπτει άμεση οικονομική ανάγκη, είναι αρκετά συνηθισμένη η πώληση ακόμα και κάτω από την αντικειμενική αξία.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Fitch, η επικείμενη πτώση των τιμών ενδέχεται να είναι ακόμα μεγαλύτερη από το 17%, αν δεν καταγραφεί κάποια βελτίωση των οικονομικών συνθηκών τους επόμενους μήνες. Συγκεκριμένα, η πρόβλεψη της εταιρείας βασίζεται στην παραδοχή ότι τόσο η ένταση της οικονομικής ύφεσης, όσο και η ανεργία και το πρόγραμμα λιτότητας θα περιοριστούν το 2014. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν αποκλείεται η πτώση των τιμών να είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σύμφωνα με την έκθεση, η ύφεση θα εμφανίσει τα πρώτα σημάδια ελάφρυνσης από το 2013, μετά τη φετινή πτώση του ΑΕΠ κατά 5%. Επιπλέον, η ανεργία θα κορυφωθεί το 2013, αγγίζοντας το 20% (όσο και φέτος δηλαδή), προτού μειωθεί ελαφρώς σε 18% το 2014. Υπενθυμίζεται ότι το 2011 η ανεργία «έκλεισε» στο 17,3%. Εκ των πραγμάτων πάντως, η ρευστή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας καθιστά δύσκολη κάθε πρόβλεψη σχετικά με την πορεία της αγοράς κατοικίας.
Οι πλειστηριασμοί
Η Fitch αναφέρει ότι ο ρυθμός πτώσης των τιμών θα επιταχυνθεί σημαντικά, σε περίπτωση που η Ελλάδα εξέλθει της Ευρωζώνης, οδηγώντας επί της ουσίας την αγορά ακινήτων σε ελεύθερη πτώση, με απρόβλεπτη πορεία, τόσο όσον αφορά το μέγεθος, όσο και τη χρονική διάρκεια της μείωσης των τιμών.
Πάντως, από τον Ιούνιο του 2008, όταν οι τιμές των κατοικιών βρέθηκαν στο απόγειό τους και μέχρι σήμερα, οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά 20% στην Αθήνα, κατά 25,7% στη Θεσσαλονίκη και κατά 17,8% στις υπόλοιπες πόλεις της χώρας.
Κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, οι τιμές στην Αθήνα μειώθηκαν κατά 10% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011 και κατά 2,4% σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2011. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη, η μείωση ήταν της τάξεως του 10,1% σε ετήσια βάση και της τάξεως του 2,8% σε επίπεδο τριμήνου. Οσον αφορά τις υπόλοιπες πόλεις, οι τιμές υποχώρησαν κατά 8,8% σε ετήσια βάση και κατά 4% σε επίπεδο τριμήνου, δείγμα της επιτάχυνσης της μείωσης από τις αρχές του έτους.
Εκτιμήσεις για παράταση αναστολής των πλειστηριασμών κατά ένα χρόνο
Ο οίκος αξιολόγησης Fitch, θεωρεί ότι η σημερινή αναστολή πλειστηριασμών που ισχύει για οφειλέτες των οποίων η κατοικία είναι αξίας έως 300.000 ευρώ, θα παραταθεί τουλάχιστον κατά έναν ακόμα χρόνο, δηλαδή έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2013. Στο μεταξύ, πηγές του υπουργείου Οικονομικών διέψευσαν πληροφορίες για άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών ακινήτων, λόγω σχετικών πιέσεων της τρόικας.
Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, οι καθυστερήσεις στα δάνεια αγγίζουν το 20% του συνόλου των χορηγήσεων, δηλαδή δάνεια αξίας περίπου 48 δισ. ευρώ βρίσκονται στο «κόκκινο».
Μάλιστα, τους τελευταίους μήνες καταγράφεται σημαντική επιτάχυνση στον ρυθμό δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων, περίπου 1% (100 μονάδες βάσης) κάθε μήνα.
Στο τέλος Μαρτίου ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (άνω των 90 ημερών) διαμορφώθηκε στο 14% για την Εθνική, στο 17,2% για τη Eurobank, στο 15,7% για την Alpha Bank (συνεκτιμώντας τις επιπτώσεις του PSI για τα δάνεια που είναι με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου) και στο 16% για την Πειραιώς. Για την αντιμετώπισή τους οι εν λόγω τράπεζες προχώρησαν σε προβλέψεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι στην περίοδο 2007 – 2011 οι εγχώριες τράπεζες έχουν καταγράψει συνολικές προβλέψεις άνω των 20 δισ.