«Τελικά ο πιο μάγκας θα είναι εκείνος που θα κλείσει πρώτος». Κάπως έτσι περιγράφει στέλεχος χαλυβουργικής επιχείρησης την ψυχολογία που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον κλάδο, λόγω της δραματικής μείωσης των πωλήσεων -στην Ελλάδα πωλούνται 250.000 τόνοι χάλυβα, έναντι 2,2 εκατ. το 2008- αλλά και της πενταετούς αδυναμίας τεσσάρων διαδοχικών κυβερνήσεων να βρουν λύση στο πρόβλημα της πανάκριβης ενέργειας για την ενεργοβόρο βιομηχανία. Αυτό που εντυπωσιάζει σε εργοστάσια και γραφεία των επιχειρήσεων αυτών είναι η αγωνία, που έχει μετατραπεί σε οργή, όχι μόνο των ανώτερων στελεχών, αλλά ακόμα και απλών εργαζομένων, που βλέπουν ολοκαίνουργιες μηχανές να σταματούν και εργοστάσια να δουλεύουν λιγότερο διότι δεν αντέχουν μεγαλύτερους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου. «Οσο περισσότερο πουλάς τόσο περισσότερο χάνεις» όπως είπε στην «Κ» εργαζόμενος σε επιχείρηση της κεντρικής Ελλάδας.
Η παραγωγική ικανότητα της χώρας με 4 εκατ. τόνους δεν απορροφάτο ούτε τον καλό καιρό στον χάλυβα. Ωστόσο, οι εξαγωγές στη Μεσόγειο -ιδιαίτερα εκεί που ο Τούρκος χαλυβουργός επιβαρυνόταν με εισαγωγικούς δασμούς (Αλγερία)- απορροφούσαν ένα μέρος αυτού του overcapacity. Περίπου 1 δισ. ευρώ σε μηχανήματα επενδύθηκε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, 250 εκατ. στη «Χαλυβουργική» από το 2007. Η επιχείρηση μετά τις σωρευτικές ζημίες του κλάδου (850 εκατ. ευρώ) στα χρόνια της κρίσης, αποφάσισε να ζητήσει από 170 άτομα να βγουν στην εθελουσία έξοδο.
Την ίδια ώρα, μια άλλη ενεργοβόρος βιομηχανία, η Lafarge, με 80 εκατ. ζημίες το 2012, ανακοίνωνε κλείσιμο του εργοστασίου της Χαλκίδας εξαιτίας της δραματικής υποχώρησης στις πωλήσεις τσιμέντου. Το εργοστάσιο αυτό αργούσε την τελευταία διετία, όπως άλλωστε αρκετά της χαλυβουργίας που δουλεύουν εκ περιτροπής ή και ελάχιστα. Από την απόφαση της γαλλικής εταιρείας θίγονται 236 εργαζόμενοι.
Εξαγωγές και ρεύμα
«Είχαμε πιστέψει ότι με τις εξαγωγές θα μπορούσαμε να καλύψουμε ένα μέρος της απώλειας στην εσωτερική αγορά» λέει στέλεχος χαλυβουργικής επιχείρησης που θέλει να παραμείνει ανώνυμο «αλλά δεν γίνεται, καθώς Ιταλοί και Ισπανοί, που είναι άμεσοι ανταγωνιστές μας, παίρνουν το αέριο με 30 ευρώ την κιλοβατώρα και το ρεύμα με 40. Σε εμάς τα νούμερα είναι 48 και 86 αντίστοιχα και αν δεν γίνουν σαν τα νούμερα των άλλων, τότε δεν θα είμαστε σε θέση να κάνουμε εξαγωγές» είπε στην «Κ» στέλεχος της αγοράς χαλυβουργίας. Μετά τον Σεπτέμβριο του 2011 οπότε επιβλήθηκε ο ειδικός φόρος κατανάλωσης με στόχο να εισπράξει το Δημόσιο 200 εκατ., οι τιμές του αερίου κυριολεκτικά εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Το Δημόσιο φαίνεται μάλιστα να εισπράττει λιγότερο από το 15% αυτού του μοναδικού φόρου στην παραγωγή, που σύμφωνα με μία μελέτη του ΙΟΒΕ, κατέστρεψε 46.000 θέσεις εργασίας και συνέβαλε στην αφαίρεση 2 δισ. ευρώ από το ΑΕΠ. Ορισμένα στελέχη της βιομηχανίας του χάλυβα θεωρούν ότι σήμερα όλοι αντιλαμβάνονται πως δεν είναι δυνατόν να υποκαταστήσουν οι εξαγωγές την εσωτερική αγορά.
Οι άνθρωποι της ενεργοβόρου βιομηχανίας είχαν πιστέψει ότι με την παρέμβαση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά θα άρχιζε μια αποκλιμάκωση της τιμής του ρεύματος. «Αλλά τίποτα από αυτά δεν συνέβη διότι δεν υπάρχει σχέδιο από πίσω…» επισημαίνει ένας από τους συμμετέχοντες στις συσκέψεις. Ετσι μια υπόσχεση για διακοψιμότητα στο ρεύμα -δηλαδή να τιμολογούνται όταν το χρειάζονται και στη συνέχεια να «κόβουν», όπως γίνεται στις περισσότερες ανταγωνίστριες χώρες- δεν κατέληξε σε κάτι το χειροπιαστό, ενώ κάθε συζήτηση για την τιμή του φυσικού αερίου με τους Ρώσους «πάγωσε» λόγω διαδικασίας ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ. Μόνο που αυτή θα καταλήξει το νωρίτερο τον Μάιο του 2014 και τότε πιθανόν ο κλάδος στην Ελλάδα να έχει εξαφανισθεί ή να έχει συρρικνωθεί.
Ενεργοβόροι κατά ηλεκτροπαραγωγών
Οι σχέσεις μεταξύ των επιχειρηματιών των ενεργοβόρων βιομηχανιών έχουν χαλάσει όχι μόνο με την κυβέρνηση αλλά και με τους ηλεκτροπαραγωγούς που θεωρούν ότι επιδοτούνται σταυροειδώς από ολόκληρη την υπόλοιπη βιομηχανία. Η ένταση αυτή εκδηλώθηκε και με τρόπους καθόλου διπλωματικούς, όταν κάποιοι από τους εκπροσώπους των ενεργοβόρων βιομηχανιών έθεσαν ανοιχτά το ερώτημα παρουσία ηλεκτροπαραγωγών: τι χρειάζονται τα ιδιωτικά εργοστάσια που παράγουν ρεύμα από φυσικό αέριο; Η δημιουργία αυτών των μονάδων, θεωρούν, συνέβαλε στην αύξηση της τιμής του ρεύματος, καθώς η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να πληρώνει το κόστος και 10%. «Λένε ότι έχουν υψηλό χρηματοοικονομικό κόστος και δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνειά τους. Εμείς μπορούμε;» λένε. Από την πλευρά τους οι ηλεκτροπαραγωγοί επισημαίνουν ότι αν δεν απελευθερωθεί συνολικά η αγορά ενέργειας, η μείωση της τιμής Φ.Α. σαν και αυτή που ζητούν οι βιομηχανικοί καταναλωτές πιθανά θα βοηθήσει τους ισολογισμούς της ΔΕΗ, αλλά δεν θα κάνει συνολικά φθηνότερο το σύστημα κάτι που μπορεί να γίνει όταν και ένας δεύτερος παραγωγός προσεγγίσει τους καταναλωτές διαθέτοντας όλη την «γκάμα» της ενεργειακής παραγωγής. Σήμερα δεν υπάρχει ανταγωνισμός και ό,τι περικοπές θα γίνουν στις τιμές, θα καταλήξουν στην τσέπη του μοναδικού προμηθευτή, που είναι η ΔΕΗ.