Το 25ο Συνέδριο Ηγεσίας που πραγματοποίησε πρόσφατα η Εταιρεία Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων ήταν, όντως, μοναδικό γιατί έφερε «αφτιασίδωτη» την «Ηγεσία μπροστά στον Καθρέφτη» και οι εξαίρετοι ομιλητές του –επιδέξιοι ανατόμοι του ηγετικού ρόλου και της ηγετικής συμπεριφοράς– έδωσαν τις απαράβατες συντεταγμένες τους όπως τις απαιτεί «Το νέο Παρόν», δηλαδή το απαιτητικό διεθνοποιημένο περιβάλλον με το νέο οικονομικό και επιχειρηματικό τοπίο που συνθέτει. Το παρακολούθησαν περισσότερα από 350 ανώτατα και ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων, επιχειρηματίες, εκπρόσωποι του ακαδημαϊκού χώρου και φορέων, οι οποίοι και συμμετείχαν σε προβληματισμούς στους οποίους κλήθηκαν να απαντήσουν οι έμπειροι ομιλητές μέσα από τα εξής συγκεκριμένα ερωτήματα: «πώς μπορεί η ηγεσία να εμψυχώνει, να συσπειρώνει, να παραδειγματίζει, να δρα πολλαπλασιαστικά και να εμπνέει; Πώς μπορεί ο ηγέτης να αντισταθεί στην πίεση της βραχυπρόθεσμης επιβίωσης και να ωθήσει την εταιρεία που διοικεί σε ανατρεπτικές θεωρήσεις, με στόχο τη μακροχρόνια ευημερία; Πώς μπορεί να εμπνεύσει τους συνεργάτες του να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και να μαθαίνουν;».
Πορτρέτα ηγετών
Μεταξύ των διαφορετικών «πορτρέτων» που προβάλλουν οι ηγέτες, ο κ. Μαρκ Στέιν, διακεκριμένος καθηγητής Ηγεσίας & Μάνατζμεντ στο Πανεπιστήμιο του Λέσλερ, επέλεξε να παρουσιάσει τον νάρκισσο ηγέτη και τα γνωρίσματα της ναρκισσιστικής ηγεσίας και τόνισε την ανάγκη για αυτογνωσία. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι «ο νάρκισσος ηγέτης έχει την αίσθηση ότι είναι μοναδικός, εξαιρετικά χαρισματικός και αλάνθαστος. Πιστεύει ότι έχει τα πάντα υπό έλεγχο, ότι μπορεί να ελέγχει τους πάντες, ακόμη και τους πελάτες και τους προμηθευτές. Νομίζει ότι γνωρίζει τα πάντα και ότι μπορεί να προβλέψει το μέλλον». Παρουσίασε επίσης δύο κατηγορίες ναρκισσισμού: τον εποικοδομητικό ναρκισσισμό, που μέσα σε ένα κατάλληλο οργανωσιακό πλαίσιο μπορεί να τροφοδοτεί τον ηγέτη με ενέργεια, αυτοπεποίθηση και κουράγιο και τον αντιδραστικό ναρκισσισμό, ο οποίος μπορεί να αποβεί καταστροφικός για τον λόγο ότι στερεί από τους ηγέτες την απαραίτητη αυτογνωσία και την επαφή με την πραγματικότητα και υπονομεύει έτσι την ορθότητα της κρίσης τους.
Συνοψίζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά του ηγέτη/ναρκίσσου, ο καθηγητής Μαρκ Στέιν ανέφερε ως «ύβρη» την υπερβολική έπαρση. Την ψευδαίσθηση της απόλυτης δύναμης ως «παντοδυναμία» και την ψευδαίσθηση ότι γνωρίζει τα πάντα, ως «πανσοφία». Πρότεινε δε στους συνέδρους τα εξής, για να αντιμετωπίσουν τον ναρκισσισμό στην πράξη: να δημιουργήσουν μιαν ισορροπημένη ηγετική ομάδα, η οποία να απαρτίζεται από ανθρώπους με διαφορετική προσωπικότητα, χαρακτηριστικά και ικανότητες. Να ακούνε προσεκτικά εκείνους που τους λένε «όχι», όσους έχουν διαφορετική οπτική των πραγμάτων και προτείνουν μιαν άλλη κατεύθυνση. Να έχουν δίπλα τους έναν μέντορα ή coach. Να ορίζουν ένα alter ego – δηλαδή κάποιον που εμπιστεύονται και μπορούν να συμβουλευτούν όταν πρόκειται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις. Και τέλος, να αναπτύξουν την αυτογνωσία και τη συναισθηματική νοημοσύνη τους.
Επώαση σκανδάλων
O καθηγητής Μαρκ Στέιν ως ένας από τους πλέον γνωστούς ανατόμους του ηγετικού ναρκισσισμού και των συναισθημάτων που αναπτύσσονται σε μιαν επιχείρηση, έχει μελετήσει ενδελεχώς την επώαση εταιρικών σκανδάλων και την πτώση εταιρειών όπως η Enron, η Barings Bank, η Lehman Brothers κ.ά. και υποστηρίζει ότι ο ναρκισσισμός σε υγιείς δόσεις και μέσα σε ένα κατάλληλο οργανωσιακό πλαίσιο μπορεί να είναι εποικοδομητικός στο μέτρο που τροφοδοτεί τους ηγέτες με ενέργεια, αυτοπεποίθηση, βούληση και κουράγιο. Αλλά μπορεί να αποβεί καταστροφικός όταν υπονομεύει την αυτογνωσία, την αίσθηση της πραγματικότητας και την ευθυκρισία του ηγέτη.
Εντυπωσιακή ήταν και η ομιλία της κ. Λιζ Βάισμαν, μιας από τις δέκα κορυφαίες leadership thinkers στον κόσμο, σύμφωνα με το Thinkers50. Είναι επίσης η πρόεδρος της The Wiseman Group, μιας εταιρείας συμβούλων στη Σίλικον Βάλεϊ που προετοιμάζει ανώτατα στελέχη να αντιμετωπίσουν τις νέες μεγάλες προκλήσεις της ηγεσίας. Επεσήμανε ότι «το σύγχρονο μοντέλο ηγεσίας σήμερα μετατοπίζεται από τον ηγέτη που γνωρίζει, υπαγορεύει, καθοδηγεί, ελέγχει και αναθέτει, στον ηγέτη που καταλαβαίνει, προσκαλεί, αξιοποιεί το ταλέντο και την ευφυΐα των συνεργατών του, ακόμη και των πελατών του». Κάλεσε τους συνέδρους να γίνουν ηγέτες/πολλαπλασιαστές «multipliers», γιατί η πολλαπλασιαστική ηγεσία τροφοδοτεί την ανάπτυξη και προσελκύει ταλαντούχους ανθρώπους. Ο ηγέτης/πολλαπλασιαστής θέτει τις σωστές ερωτήσεις, δεν ισχυρίζεται ότι διαθέτει τις σωστές απαντήσεις. Προσελκύει ταλαντούχους ανθρώπους και βελτιστοποιεί το ταλέντο τους. Απελευθερώνει δημιουργικές δυνάμεις και δημιουργεί χώρο, προκειμένου οι συνεργάτες του να αναπτύξουν τις ιδέες τους. Τους παροτρύνει να μη θέτουν όρια στους στόχους και τα οράματά τους. Συζητά μαζί τους και, πριν αποφασίσει, ακούει προσεκτικά την επιχειρηματολογία τους.
Στον αντίποδα βρίσκεται ο ηγέτης «μειωτής» «diminisher». Ο οποίος πιστεύει ότι οι συνεργάτες του δεν θα τα καταφέρουν χωρίς αυτόν. «Προσλαμβάνει ταλαντούχους ανθρώπους, αλλά δεν αξιοποιεί το ταλέντο τους. Δημιουργεί υπερβολικό άγχος στους συνεργάτες του και τους υπαγορεύει τι πρέπει να κάνουν. Πρώτα παίρνει αποφάσεις και ύστερα τις συζητά. Θέλει να διαχειρίζεται και την παραμικρή λεπτομέρεια».