Το τέλος της χρήσης των επιταγών σηματοδότησε η οικονομική κρίση στη χώρα μας, οδηγώντας σε σημαντική αποδυνάμωση του εργαλείου των μεταχρονολογημένων επιταγών ως μέσου συναλλαγής. Στην εκτίμηση αυτή συνηγορούν τα στοιχεία για τη δραματική πτώση των ακάλυπτων συναλλαγών που δημοσιοποιεί ο «Τειρεσίας», αλλά και τα στοιχεία για τη εκκαθάριση των επιταγών μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Τειρεσία», οι ακάλυπτες επιταγές υποχώρησαν στο πρώτο εξάμηνο σε νούμερα ναδίρ, αγγίζοντας μόλις τα 180 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας νέα μείωση σε σχέση με πέρυσι, όταν για όλο το έτος το σύνολο των ακάλυπτων επιταγών είχε διαμορφωθεί στα 522 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τη χαμηλότερη ιστορικά αξία επιταγών που σφραγίζονται από την έναρξη της κρίσης, το 2008, χρονιά κατά την οποία είχαν σφραγιστεί επιταγές αξίας 1,3 δισ. ευρώ.
Οι ακάλυπτες επιταγές κορυφώθηκαν το 2009 στα 3 δισ. ευρώ, για να ακολουθήσουν στη συνέχεια πτωτική πορεία και να περιοριστούν στο 1,8 δισ. ευρώ το 2010, στα 2,1 δισ. ευρώ το 2011 και στο 1,3 δισ. ευρώ το 2012. Εκτοτε η μείωση υπήρξε κατακόρυφη, με αποκορύφωμα το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, διάστημα κατά το οποίο περιορίστηκαν στα 180 εκατ. ευρώ, προετοιμάζοντας πτώση κάτω από το μισό δισ. ευρώ έως το τέλος του χρόνου. Αντίστοιχη είναι και η εξέλιξη και του αριθμού των τεμαχίων που σφραγίζονται, που τον περασμένο Ιούνιο περιορίστηκαν στο ιστορικά χαμηλό ρεκόρ των 1.625 τεμαχίων από το ιστορικά υψηλό των 32.000 που είχαν σφραγιστεί τον Ιούνιο του 2009.
Η πτωτική τάση των ακάλυπτων επιταγών συνοδεύεται με την επίσης σημαντική μείωση του αριθμού και της αξίας των επιταγών που εκκαθαρίζονται από το σύστημα ΔΙΑΣ. Αν και το ΔΙΑΣ δεν καταγράφει εκείνες που εκκαθαρίζονται από την εκδότρια τράπεζα, η μείωση των επιταγών που κυκλοφορούν στο σύστημα φτάνει το 50% και είναι ενδεικτική της απαξίωσής τους ως μέσου συναλλαγών. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, οι επιταγές που εκκαθαρίστηκαν από τη ΔΙΑΣ στο τέλος του 2013 περιορίστηκαν στα 77,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2013 από 138,9 δισ. ευρώ που ήταν το αντίστοιχο μέγεθος το 2009. Αντίστοιχη μείωση έχει και η πορεία τους το πρώτο εξάμηνο του έτους, διάστημα κατά το οποίο οι επιταγές που κυκλοφόρησαν στο σύστημα, περιορίστηκαν στα 28,1 δισ. ευρώ, προμηνύοντας περαιτέρω υποχώρηση έως τα τέλη του έτους σε σχέση με το 2013.
Πηγές από τις τράπεζες εξηγούν ότι η μείωση των ακάλυπτων επιταγών δεν ερμηνεύεται ως βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην αγορά. Αντίθετα, καταγράφει τον περιορισμό στη χρήση τους, στον βαθμό που η έλλειψη εμπιστοσύνης στο συναλλακτικό κύκλωμα αποτρέπει προμηθευτές και εμπόρους από την αποδοχή τους και οδηγεί σε συρρίκνωση της χρήσης τους. Την ερμηνεία αυτή επιβεβαιώνει άλλωστε και η συνολικότερη μείωση που παρατηρείται στο σύστημα μέσα από τα στοιχεία του διατραπεζικού συστήματος ΔΙΑΣ, που δείχνει ότι ολοένα και λιγότεροι εμπιστεύονται το άλλοτε ισχυρό συναλλακτικό εργαλείο για τις εμπορικές τους συναλλαγές.
Ασφαλή άλλωστε εικόνα για το σύνολο των επιταγών που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά δίνουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που δείχνουν ότι η μείωσή τους κατά την περίοδο 2009-2012 φτάνει το 50%. Τα στοιχεία της ΕΚΤ αναφέρονται στο σύνολο των επιταγών, δηλαδή τόσο αυτών που εκκαθαρίζονται από τις εκδότριες τράπεζες όσο και αυτών που εκκαθαρίζονται από άλλες και δείχνουν ότι από τα 455,7 δισ. ευρώ που ήταν το 2008 υποχώρησαν στα 229,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα στοιχεία για το 2013, αυτό που καταγράφεται είναι διαρκής τάση απαξίωσης των επιταγών κατά τη διάρκεια της κρίσης, εξέλιξη που σηματοδοτεί το σταδιακό περιορισμό τους στα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα.