Την υπερβολική εξάρτηση των ελληνικών επιχειρήσεων από τον τραπεζικό δανεισμό αλλά και άλλες ιδιομορφίες που προκαλεί το μικρό μέγεθος των εγχώριων επιχειρήσεων αναδεικνύει μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος με τίτλο «Η χρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων προ και κατά τη διάρκεια της κρίσης».
Σύμφωνα με τη μελέτη, η Ελλάδα (μαζί με την Ιταλία και την Κύπρο) ανήκει στις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό τραπεζικής χρηματοδότησης (ως προς το σύνολο της χρηματοδότησης) τόσο κατά την περίοδο προ της κρίσης όσο και στη διάρκεια της κρίσης. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος του ποσοστού του τραπεζικού δανεισμού ως προς τη συνολική χρηματοδότηση για την περίοδο 2003-2008 στην Ελλάδα ανέρχεται σε 70,6% έναντι 49,1% για το σύνολο της Ευρωζώνης, ενώ το ποσοστό παραμένει ιδιαίτερα υψηλό και κατά τη διάρκεια της κρίσης (την περίοδο 2009-2012), καθώς ανέρχεται σε 72,9% (έναντι 49,9% για την Ευρωζώνη).
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της ΤτΕ, η μεγάλη εξάρτηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από τον τραπεζικό δανεισμό οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός ότι στην πλειονότητά τους οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι μικρομεσαίες και λόγω του μεγέθους τους δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές εξωτερικής χρηματοδότησης. «Στην Ελλάδα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συνεισφέρουν το 70,2% της οικονομικής προστιθέμενης αξίας στην ελληνική οικονομία και το 85,2% της απασχόλησης στον ιδιωτικό μη χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πολύ μικρότερα (58,1% της συνολικής προστιθέμενης αξίας και 67,4% της συνολικής απασχόλησης). Η δυσκολία πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τραπεζικό δανεισμό κατά τη διάρκεια της κρίσης, σύμφωνα τόσο με στοιχεία της ΕΚΤ όσο και με τη μελέτη της Bain και του ΔΝΤ (2013), αυξήθηκε σημαντικά και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. εκτός της Ελλάδας, ιδιαίτερα σε αυτές που εφαρμόζουν προγράμματα οικονομικής προσαρμογής».
Οπως σημειώνεται στη μελέτη, οι συνέπειες της πιστωτικής στενότητας για τη βιωσιμότητα του ελληνικού επιχειρηματικού κλάδου είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντικές.
Συμπερασματικά, το μέγεθος των επιχειρήσεων, η κερδοφορία και το χαμηλό λειτουργικό κόστος υπήρξαν σημαντικοί παράγοντες διατήρησης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση σε ένα περιβάλλον αυξημένης αποφυγής κινδύνων και στενότητας χρηματοδοτικών πόρων.
Οσον αφορά τη χρηματοδότηση των επιμέρους κλάδων, «παρατηρούμε ότι η κρίση είχε ως συνέπεια τη μείωση του δανεισμού για σχεδόν όλους τους κλάδους, με σημαντικότερες επιπτώσεις στον κλάδο του εμπορίου, όπου τόσο ο βραχυπρόθεσμος όσο και ο μακροπρόθεσμος δανεισμός εμφανίζονται αρνητικοί». Ταυτόχρονα, ο βαθμός μόχλευσης μειώνεται σταδιακά σε όλους τους κλάδους από το 2009, μετά την αύξηση που είχε σημειώσει την περίοδο της πιστωτικής επέκτασης. Κατά συνέπεια, είναι επόμενο οι κλάδοι που εμφανίζουν μεγάλη εξάρτηση από ξένα κεφάλαια, όπως το εμπόριο, να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα επιβίωσης των επιχειρήσεων σε σχέση με κλάδους με μικρότερο βαθμό μόχλευσης και υγιέστερη χρηματοοικονομική κατάσταση.
«Οι εξελίξεις που προέκυψαν», τονίζεται στη μελέτη της ΤτΕ, «λόγω της κρίσης, αναφορικά με τις δυνατότητες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, είναι πιθανόν να επιταχύνουν την κλαδική αναδιάρθρωση της οικονομίας». Οπως σημειώνεται, οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν έλλειψη χρηματοδότησης και εμφανίζουν συσσωρευμένες ζημίες είναι πιθανό να οδηγηθούν σε πτώχευση.