Οι 252 μεγαλύτεροι εργοδότες της χώρας εξασφαλίζουν δουλειά στο ένα τέταρτο των εργαζομένων που έχουν απομείνει στον ιδιωτικό τομέα, ενώ χρόνο με τον χρόνο ο βαθμός συγκέντρωσης γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος. Αντίθετα, μειώνεται η συνεισφορά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην απασχόληση, καθώς είτε αυτές αναστέλλουν τη λειτουργία τους απολύοντας όσους απασχολούσαν είτε αναγκάζονται να απομακρύνουν και τον μοναδικό εργαζόμενο που ασφάλιζαν προκειμένου να συγκρατήσουν το κόστος και να επιβιώσουν. Τα στοιχεία από τη βάση δεδομένων του ΙΚΑ εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο ο ιδιωτικός τομέας θα μπορέσει να σηκώσει το βάρος για την ανάκτηση των περίπου 940.000 θέσεων εργασίας (ή τουλάχιστον ενός μεγάλου μέρους αυτών) που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η περίοδος είναι εξαιρετικά κρίσιμη, καθώς, ενόψει της πρώτης συνεδρίασης του Εθνικού Συμβουλίου Απασχόλησης υπό τον πρωθυπουργό, αναζητούνται προτάσεις για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Ενώ λοιπόν έχουν αρχίσει να συζητούνται και στο κυβερνητικό στρατόπεδο προτάσεις για θέσπιση κινήτρων προς τις επιχειρήσεις με… ρήτρα απασχόλησης (δηλαδή να δοθούν φορολογικά ή άλλα κίνητρα με αντάλλαγμα τη δημιουργία νέων εργασίας), το κρίσιμο είναι να ληφθούν αποφάσεις αν θα τονωθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι μεγάλες (με στόχο τη δημιουργία εθνικών πρωταθλητών, όπως έχει ειπωθεί χαρακτηριστικά) και φυσικά ποιοι κλάδοι θα είναι αυτοί που ενισχυθούν περισσότερο.
Το σύνολο των επιχειρήσεων που υποβάλλουν αναλυτική περιοδική δήλωση (ΑΠΔ) επειδή απασχολούν προσωπικό είναι 206.557. Από αυτές, ποσοστό 42,29% (συνολικά 87.344 εταιρείες) ασφαλίζει μόνο έναν εργαζόμενο, ο οποίος μπορεί να απασχολείται και με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Δηλαδή το 42,29% των εταιρειών διατηρεί μόλις το 5,25% των θέσεων εργασίας που έχουν απομείνει. Αν συνυπολογιστούν και οι εταιρείες που απασχολούν μέχρι πέντε άτομα η καθεμία, τότε ο αριθμός των εταιρειών διπλασιάζεται. Δηλαδή 164.245 σε σύνολο 206.557 ή ποσοστό 79,52% ασφαλίζουν από έναν έως 5 εργαζομένους. Συνολικά δίνουν δουλειά σε 309.985 άτομα, δηλαδή ούτε καν στον έναν στους πέντε που έχουν απομείνει στην ιδιωτική αγορά εργασίας. Ειδικότερα, η κατάταξη των επιχειρήσεων με βάση τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούν διαμορφώνεται ως εξής:
1. Από ένα έως πέντε άτομα προσωπικό (και συνολικά 309.985 άτομα) απασχολούν 164.245 επιχειρήσεις.
2. Από 6 έως 20 άτομα απασχολούν συνολικά 32.056 εταιρείες (ή συνολικά 323.013 θέσεις εργασίας)
3. Από 20 έως 100 άτομα ασφαλίζουν 8.462 εταιρείες (συνολικά εργάζονται 333.851 άτομα)
4. Από 100 έως 500 άτομα είναι 1.542 εταιρείες με 312.166 εργαζομένους.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, αυτές που απασχολούν περισσότερα από 500 άτομα προσωπικό η καθεμία, ανέρχονται αυτήν τη στιγμή σε 252 σε ολόκληρη τη χώρα. Συνολικά, απασχολούν 385.574 άτομα ή ποσοστό 23,16% του συνόλου των ασφαλισμένων του ΙΚΑ. Το 2011, οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας απασχολούσαν 344.301 άτομα. Βέβαια, το θετικό ισοζύγιο δεν οφείλεται σε προσλήψεις αλλά στην αλλαγή της… βάσης.
Ως γνωστόν, μετά το 2011, το ΙΚΑ απορρόφησε διάφορα ταμεία κύριας ασφάλισης (ΤΑΠ-ΟΤΕ, τα ταμεία των τραπεζών κ.λπ.), με αποτέλεσμα να βρεθούν στη λίστα των εργοδοτών μεγάλες επιχειρήσεις: ΔΕΗ, ο ΔΕΔΔΗΕ, ο ΑΔΜΗΕ, η ΕΥΔΑΠ κ.ά.
Το πρόβλημα είναι και ποιοτικό και ποσοτικό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι μικρομεσαίες εταιρείες κλείνουν εξαφανίζοντας θέσεις εργασίας. Στο διάστημα 2008-2013, οι εργοδότες που απασχολούν 1-5 άτομα προσωπικό μειώθηκαν από 206.615 που ήταν το 2008 σε 164.245 το 2013. Αυτή η απώλεια στοίχισε, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ, 66.531 θέσεις εργασίας.
Μερική απασχόληση
Οι πολύ μεγάλες εταιρείες ναι μεν διατηρούν στις τάξεις τους σημαντικό αριθμό εργαζομένων, αλλά πολλές από τις θέσεις εργασίας είναι χαμηλά αμειβόμενες και μερικής απασχόλησης.
Αναζητώντας τα στοιχεία των ισχυρότερων εργοδοτών μέσα από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων της ICAP, προέκυψαν τα στοιχεία 139 εταιρειών στις οποίες απασχολούνται 197.216 άτομα. Στον κλάδο του εμπορίου (super market, πολυκαταστήματα κ.λπ.), οι μεγάλοι εργοδότες (σ.σ.: απασχολούν πάνω από 500 άτομα η καθεμία) έχουν δημιουργήσει 57.258 θέσεις εργασίας. Στον τομέα της παροχής υπηρεσιών (εταιρείες security, επιχειρήσεις courier, call center κ.λπ.), οι θέσεις εργασίας είναι πάνω από 20.000. Οι μεγάλες βιομηχανίες συντηρούν περίπου 35.000 θέσεις εργασίας, ενώ πολύ μεγάλο κομμάτι καταλαμβάνει και ο τομέας της παροχής διαφόρων υπηρεσιών (όπως οι μεταφορές, με 20.000 θέσεις εργασίας, ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών, με 11.000 θέσεις, κ.ά.).