Καθαρά σημάδια βελτίωσης αποτύπωσαν στο β΄ τρίμηνο του 2014 οι συστημικές τράπεζες, αντανακλώντας τη σταθεροποίηση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα αλλά και τα οφέλη από τη σαρωτική αναδιάρθρωση που έχει συντελεστεί. Εθνική, Πειραιώς, Eurobank και Alpha πέτυχαν βελτίωση οργανικών κερδών, ενίσχυσαν τη ρευστότητά τους, ενώ θωράκισαν αποφασιστικά την κεφαλαιακή τους βάση ενόψει του stress test της ΕΚΤ. Οι εγχώριες τράπεζες εμφανίζουν δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας υπερδιπλάσιους των ευρωπαϊκών.
Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι για ένα ακόμα τρίμηνο καταγράφηκε μείωση του ρυθμού σχηματισμού νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων, κάτι που δείχνει ότι πλησιάζουμε στο υψηλότερο σημείο και ότι δεν αργεί η αποκλιμάκωση.
Μάλιστα Εθνική, Πειραιώς και Alpha παρουσίασαν καθαρά κέρδη ύψους 1,7 δισ. ευρώ, φέρνοντας στο νου την προ κρίση εποχή. Ωστόσο, η επίδοση αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην αναγνώριση αναβαλλόμενης φορολογίας. Δίχως αυτό οι τράπεζες -με εξαίρεση την Εθνική- εμφανίζουν ζημίες, αποτέλεσμα των υψηλών προβλέψεων που πραγματοποιούν για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Τρία είναι τα θετικά σημεία που κάνουν τη διαφορά στο α΄ εξάμηνο. Το πρώτο είναι η μείωση του κόστους του χρήματος που δίνει ισχυρή ώθηση στα λειτουργικά έσοδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα επιτόκια καταθέσεων από το επίπεδο του 4% το 2012 πλέον έχουν συρρικνωθεί στο 2%. Το δεύτερο σημείο είναι η μείωση των δαπανών, αποτέλεσμα της μεγάλης μείωσης προσωπικού (μέσω εθελουσίας εξόδου) και του δικτύου καταστημάτων. Η Εθνική στο α΄ εξάμηνο σε ετήσια βάση παρουσιάζει μείωση λειτουργικών δαπανών κατά 16%. Η Alpha Bank πέτυχε τη μείωση των δαπανών προσωπικού κατά 8,8% σε ετήσια βάση και μάλιστα χωρίς να έχει υλοποιήσει ακόμα το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου. Κατά 10,7% υποχώρησαν επίσης οι λειτουργικές δαπάνες της Eurobank. Αντίθετα το λειτουργικό κόστος της Πειραιώς αυξήθηκε στο β΄ τρίμηνο κατά 4,5%. Σημειώνεται ότι η Τράπεζα Πειραιώς (η οποία απορρόφησε 6 τραπεζικά ιδρύματα), στο πλαίσιο του εξορθολογισμού των δραστηριοτήτων της στην Ελλάδα προχώρησε στο α΄ εξάμηνο στη διακοπή της λειτουργίας 148 καταστημάτων της. Από τις αρχές του 2013 έχουν διακόψει τη λειτουργία τους 465 καταστήματα! Το τρίτο σημείο που δίνει σημαντικές «ανάσες» στις τράπεζες είναι η μείωση του ρυθμού δημιουργίας νέων καθυστερήσεων. Αυτό επιτρέπει στις τράπεζες να μειώνουν σταδιακά τον όγκο προβλέψεων που διενεργούν. Τα νέα «κόκκινα» δάνεια της Εθνικής Τράπεζας στο β΄ τρίμηνο κατέγραψαν μεγάλη μείωση κατά 46% και διαμορφώθηκαν στα 304 εκατ. ευρώ. Οι νέες επισφάλειες της Πειραιώς διαμορφώθηκαν στο β΄ τρίμηνο του 2014 στα 500 εκατ. έναντι 773 εκατ. ευρώ στο α΄ τρίμηνο (-35%). Η Alpha Bank είδε στο β΄ τρίμηνο να σχηματίζονται νέα «κόκκινα» δάνεια ύψους 158 εκατ. ευρώ επιβεβαιώνοντας την επιβράδυνση που παρατηρήθηκε στα προηγούμενα τρίμηνα. Τέλος, τα νέα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, της Eurobank, περιλαμβανομένων και των δανείων του εξωτερικού, μειώθηκαν στα 382 εκατ., από 681 εκατ. το α΄ τρίμηνο, που αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο από το τέλος του 2008.
Στην αντίπερα όχθη η συνεχιζόμενη απομόχλευση αποτελεί βαρίδι. Νέα δάνεια δεν δίνονται σε ικανοποιητικό βαθμό, τα οποία θα έφερναν νέα έσοδα, ενώ όσο αποπληρώνονται παλαιά καλά δάνεια (και δεν δίνονται νέα) τόσο επιδεινώνεται η ποιότητα του χαρτοφυλακίου, καθώς αυξάνεται η βαρύτητα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο συνολικό χαρτοφυλάκιο.
Δεδομένου ότι οι χορηγήσεις νέων δανείων και η επέκταση του ισολογισμού απαιτεί τη δέσμευση περισσότερων κεφαλαίων οι τράπεζες, με το stress test της ΕΚΤ, δεν έχουν κανένα λόγο να κινηθούν επιθετικά.