Γκρίνιες προκαλεί η αναγνώριση του αναβαλλόμενου φόρου για τις τράπεζες, κάτι που οδηγεί στην ενίσχυση των κεφαλαίων τους κατά περίπου 2,5 δισ. ευρώ. Πολλοί υπογραμμίζουν ότι οι τράπεζες ευεργετήθηκαν με ένα ακόμα μπόνους καθώς δεν θα πληρώνουν φόρους για πολλά, πολλά χρόνια. Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Κατ’ αρχήν η Αναβαλλόμενη Φορολογική Απαίτηση (ΑΦΑ) είναι μια λογιστική πρακτική που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια και αφορά όλες τις επιχειρήσεις. Με την ΑΦΑ μια επιχείρηση έχει τη δυνατότητα στην περίπτωση που μία ή περισσότερες χρονιές εμφανίσει ζημίες να τις συμψηφίσει με κερδοφόρες χρήσεις, καταβάλλοντας μικρότερο φόρο από αυτόν που της αναλογεί. Η δυνατότητα συμψηφισμού ισχύει για πέντε χρήσεις. Δεν πρέπει να συγχέεται η φορολογία εισοδήματος που αφορά τα άτομα με τη φορολογία στα κέρδη μιας επιχείρησης. Μια επιχείρηση μπορεί να παρουσιάζει κέρδη, μπορεί όμως να παρουσιάζει και ζημίες. Οι ζημίες αφαιρούνται από τα κεφάλαιά της και η λογική του νομοθέτη είναι αυτές οι ζημίες να μπορούν να αναπληρώνονται αργότερα από κέρδη και το τμήμα αυτό να μη φορολογείται.
Η ειδική μεταχείριση των τραπεζών για την ΑΦΑ αποφασίστηκε το 2012 λόγω των άνευ προηγουμένου ζημιών, ύψους 37,7 δισ., που προκάλεσε στον κλάδο το Δημόσιο μέσω του «κουρέματος» των ομολόγων (PSI). Ετσι αποφασίστηκε να επεκταθεί η δυνατότητα συμψηφισμού για τις τράπεζες που μετείχαν στο PSI, για 30 χρόνια. Η ειδική αυτή διάταξη είχε μια πολύ πρακτική δημοσιονομική διάσταση: η ΤτΕ θα μπορούσε να δεχθεί ένα μέρος από το όφελος της ΑΦΑ να προσμετρηθεί άμεσα στα κεφάλαιά τους μειώνοντας αντίστοιχα τις κεφαλαιακές ανάγκες στο πλαίσιο της πρώτης ανακεφαλαιοποίησης. Στόχος του Δημοσίου ήταν και είναι να πετύχει την ισχυρή κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν νέες αναταράξεις.
Τι αλλάζει λοιπόν η επίμαχη τροπολογία της προηγούμενης εβδομάδας; Σε ό,τι αφορά τη φορολογική μεταχείριση, απολύτως τίποτα. Ο νόμος του 2012 δεν αλλάζει. Αυτό που αλλάζει είναι ότι η ΕΚΤ, σύμφωνα με τους κανόνες της, για να μπορέσει να αναγνωρίσει εποπτικά μέρος της ΑΦΑ ως «κεφάλαιο», και να το λάβει υπόψη για τα stress test, ζήτησε από το Δημόσιο να δεσμευτεί ότι θα καταβάλει αυτό το ποσό ακόμα και αν οι τράπεζες δεν εμφανίσουν κέρδη για 30 χρόνια. Σημειώνεται ότι η αναγνώριση του αναβαλλόμενου φόρου δεν θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος. Αυτό θα συμβεί μόνο στην περίπτωση που οι τράπεζες δεν εμφανίσουν κέρδη και τελικά απαιτηθεί το Δημόσιο να καταβάλει το ποσό που έχει αναγνωριστεί ως ΑΦΑ. Στην πράξη υπάρχει μόνο ένας κίνδυνος: αν μια τράπεζα οδηγηθεί σε εκκαθάριση τότε το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλει το μέρος του αναβαλλόμενου που της αναλογεί. Το Δημόσιο λοιπόν, με τη ρύθμιση της προηγούμενης εβδομάδας, θα εισπράξει 2,5 δισ. ευρώ λιγότερους φόρους από τις τράπεζες; Στην πραγματικότητα το Δημόσιο ούτε χάνει ούτε κερδίζει από την αναγνώριση της ΑΦΑ. Για τα δημόσια οικονομικά η επίδραση είναι ουδέτερη. Το ελληνικό Δημόσιο είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος των τραπεζών. Τα 2,5 δισ. που το Δημόσιο χονδρικά «χάνει» ως πιθανό μελλοντικό φορολογικό έσοδο από τις τράπεζες το «κερδίζει» ως μέτοχος καθώς δεν χρειάζεται να το καταβάλει για να ενισχύσει τα κεφάλαια των τραπεζών ενόψει των stress test. Αν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών είναι κατά 2,5 δισ. ευρώ υψηλότερες τότε το Δημόσιο είτε θα πρέπει άμεσα μέσω του ΤΧΣ να ενισχύσει τα κεφάλαια των τραπεζών είτε να αποδεχθεί νέες αυξήσεις κεφαλαίου που θα καλύψουν ιδιώτες επενδυτές. Ωστόσο οι αυξήσεις θα πραγματοποιηθούν σε τιμές σημαντικά χαμηλότερες των τρεχουσών χρηματιστηριακών, κάτι που θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση των ποσοστών συμμετοχής του στις τράπεζες.