Η μεγάλη επιστροφή του κλάδου σε κερδοφορία και η αύξηση των δανειοδοτήσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά έπειτα από πέντε χρόνια συρρίκνωσης αποτελούν τους δύο φιλόδοξους στόχους των διοικήσεων των τραπεζών για το 2015.
Οι επιτελείς των τραπεζών αισιοδοξούν ότι η εκλογική αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου δεν θα εκτροχιάσει την καλή πορεία της οικονομίας, δεδομένου ότι κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν αμφισβητεί την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Το προηγούμενο τρίμηνο, πάντως, στη «σκιά» της ραγδαίας επιδείνωσης των πολιτικοοικονομικών συνθηκών, απόρροια της επίσπευσης της προεδρικής εκλογής και του κινδύνου πρόωρων εθνικών εκλογών, τα επιτελεία των τραπεζών ολοκλήρωσαν τον σχεδιασμό τους για τη νέα χρονιά, έχοντας ως κεντρικό άξονα ότι το 2015 οι συνθήκες για την οικονομία θα βελτιωθούν.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό των τραπεζών, η ταχεία υλοποίηση των προγραμμάτων αναδιάρθρωσης (μείωση δικτύου καταστημάτων – προσωπικού), η ενίσχυση του αποθέματος προβλέψεων (στο 60% των καθυστερήσεων), η επιβεβαίωση της ισχυρής κεφαλαιακής τους βάσης (όπως αποτυπώθηκε στο stress test της ΕΚΤ) και κυρίως η προοπτική ανάκαμψης της εγχώριας οικονομίας έπειτα από έξι χρόνια βαθιάς κρίσης δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μεγάλη επιστροφή του κλάδου σε κέρδη τη νέα χρονιά.
Στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες προβλέπουν για το νέο έτος τη χορήγηση ρευστότητας άνω των 10 δισ. ευρώ για τη δανειοδότηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών – εξέλιξη που θα επιταχύνει την ανάκαμψη της οικονομίας. Στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν στην «Κ» ότι η παραγωγή νέων δανείων, σε συνδυασμό με τα οφέλη που αποκομίζουν οι τράπεζες από τη ριζική αναδιάρθρωση που έχει συντελεστεί την τελευταία διετία, δημιουργεί αισιοδοξία ότι το 2015, υπό ομαλές συνθήκες, θα αποτελέσει την πρώτη χρονιά κερδοφορίας, συνολικά για τον κλάδο, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης δημοσιονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, τα κρίσιμα σημεία που θα καθορίσουν την επιστροφή σε κερδοφορία είναι:
– Οφέλη αναδιάρθρωσης. Την περίοδο της κρίσης έχει πραγματοποιηθεί κοσμογονία στον κλάδο, καθώς από πάνω από 20 τράπεζες που λειτουργούσαν το 2010, σήμερα έχουν απομείνει οι τέσσερις μεγάλες συστημικές (Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και Eurobank), ορισμένες συνεταιριστικές και η Τράπεζα Αττικής. Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες έχουν διακόψει τη λειτουργία περίπου 1.200 καταστημάτων, ενώ οι θέσεις εργασίας έχουν μειωθεί κατά 14.000 άτομα. Οι περικοπές αυτές οδηγούν σε σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους κάτι που θα συνεχιστεί και το 2015. Η συρρίκνωση του αριθμού των τραπεζών, σε συνδυασμό και με τη σταθεροποίηση της οικονομίας, έχει οδηγήσει σε μεγάλη αποκλιμάκωση των επιτοκίων καταθέσεων, που αποτελεί μία από τις βασικές παραμέτρους που καθορίζουν το κόστος του χρήματος. Η μείωση του λειτουργικού κόστους και του κόστους του χρήματος και αύξηση των εσόδων οδηγούν στη μεγάλη αύξηση της λειτουργικής κερδοφορίας.
– Αποτελεσματικότερη Διαχείριση Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων. Αν η οικονομία μπει σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης, τότε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μπορούν να αποτελέσουν μια σημαντική πηγή εσόδων για το μέλλον. Στελέχη τραπεζών σημειώνουν στην «Κ» ότι η σημερινή εικόνα είναι σε σημαντικό βαθμό διογκωμένη, καθώς περιλαμβάνει και τους αποκαλούμενους strategic defaulters (οι οποίοι ενώ είναι σε θέση, δεν αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους ελπίζοντας σε ευνοϊκή μεταχείριση), καθώς και εταιρείες που αν οι οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν, θα μπορέσουν να επανέλθουν σε καθεστώς κανονικότητας. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι η δημιουργία των εξειδικευμένων μονάδων για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων θα οδηγήσει σε πολύ καλά ποσοστά ανακτήσεων. Δηλαδή, οι τράπεζες θα κατορθώσουν να εισπράξουν ένα τμήμα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Κρίσιμη η πολιτική σταθερότητα
– Επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης. Εξαιρετικά σημαντική για τον κλάδο θα είναι η αύξηση των υπολοίπων δανείων τη νέα χρονιά. Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, το 2015 θα διοχετευθούν πάνω από 10 δισ. ευρώ, μέσω νέων δανείων, σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, κάτι που θα οδηγήσει σε θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης μετά πέντε χρόνια συρρίκνωσης.
Στο δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου της εφετινής χρονιάς διαμορφώνεται στο -3,8%. Είχε προηγηθεί μείωση του υπολοίπου δανείων κατά 3,9% το 2013, κατά 4% το 2012 και κατά 3,2% το 2011. Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, η αύξηση του υπολοίπου δανείων θα έχει δύο πολύ ευεργετικές επιδράσεις: θα οδηγήσει σε ταχύτερη αποκλιμάκωση των «κόκκινων» δανείων (καθώς θα περιορίζονται ως ποσοστό του συνόλου των δανείων) και παράλληλα θα φέρει «φρέσκα» έσοδα για τις τράπεζες.
– Η πορεία της οικονομίας. Σημαντικότερη όλων των παραγόντων, ωστόσο, θα είναι η πορεία της οικονομίας. Τράπεζες και οικονομία είναι συνυφασμένες και είναι αδύνατο οι τράπεζες να έχουν μια καλή πορεία σε ένα κακό οικονομικό περιβάλλον. Από το φθινόπωρο και μετά έγινε σαφές ότι η οικονομία επανέρχεται και μάλιστα δυναμικά, σε τροχιά ανάκαμψης, ωστόσο η αισιοδοξία γρήγορα εξανεμίστηκε εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων. Στελέχη τραπεζών σημειώνουν ότι η οικονομία έχει αποκτήσει δυναμική και δεν ανησυχούν ότι οι πρόωρες εκλογές θα την εκτροχιάσουν. Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι το ενδεχόμενο μετά τις εκλογές μη σχηματισμού κυβέρνησης ή η δημιουργία ενός αδύναμου κυβερνητικού σχήματος ή η επιμονή σε ένα πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης που δεν γίνεται αποδεκτό από τους εταίρους, εξελίξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παρατεταμένη αβεβαιότητα και αστάθεια, εκτροχιάζοντας τελικά την καλή πορεία της οικονομίας. Υπενθυμίζεται ότι το stress test που ολοκληρώθηκε πρόσφατα και δοκίμασε τις αντοχές των ελληνικών τραπεζών προέβλεπε για την οικονομία μας με βάση το βασικό σενάριο ρυθμό +0,6% το 2014, +2,9% το 2015 και +3,7% το 2016, ενώ το δυσμενές προέβλεπε ύφεση -1,6% το 2014, -0,6% το 2015 και ανάκαμψη με +1,2% το 2016.
Οπως σημειώνουν, αν η τελικά η οικονομία ακολουθήσει τη δυσμενή διαδρομή, τότε οι φιλόδοξοι στόχοι για κερδοφορία και επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης στην καλύτερη περίπτωση θα μετατεθούν. Ασφαλώς, δεν υπάρχει ούτε σαν σενάριο εργασίας το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ, εξέλιξη που θα είχε απρόβλεπτες και δραματικές επιπτώσεις.
Μείωση προβλέψεων για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Τα τελευταία χρόνια, την όποια λειτουργική κερδοφορία εμφάνιζαν οι τράπεζες την απορροφούσαν ολοκληρωτικά οι προβλέψεις για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων. Πλέον, ύστερα από έξι χρόνια βαθιάς κρίσης, οι τράπεζες έχουν σχηματίσει ένα πολύ ισχυρό απόθεμα προβλέψεων, το οποίο καλύπτει το περίπου 60% των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ετσι έχουν ενισχύσει αποφασιστικά τους ισολογισμούς τους και διαθέτουν μεγαλύτερα κεφαλαιακά αποθέματα για να αντιμετωπίσουν τα προβληματικά δάνεια. Ωστόσο, το πλέον σημαντικό είναι ότι τα τελευταία τρίμηνα καταγράφεται επιβράδυνση του ρυθμού σχηματισμού νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τα «κόκκινα» δάνεια σαν απόλυτο νούμερο συνεχίζουν να αυξάνονται, όμως κάθε τρίμηνο όλο και λιγότερα δάνεια δεν εξυπηρετούνται. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι μέχρι τα μέσα του 2015 τα «κόκκινα» δάνεια θα φτάσουν στο υψηλότερο σημείο και θα ακολουθήσει η σταδιακή αποκλιμάκωση του δείκτη. Η επιβράδυνση του ρυθμού σχηματισμού «κόκκινων» δανείων επιτρέπει στις τράπεζες να μειώσουν το ύψος των προβλέψεων που διενεργούν για την αντιμετώπισή τους. Λιγότερα «κόκκινα» δάνεια σημαίνει λιγότερες προβλέψεις και λιγότερες προβλέψεις σημαίνουν υψηλότερα κέρδη. Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, η μείωση των προβλέψεων αποτελεί «κλειδί» για την επιστροφή του κλάδου σε κερδοφορία.