Το πρωί της περασμένης Τετάρτης στην οικογενειακή επιχείρηση Ρήγου στη Λεωφόρο Αθηνών ακουγόταν η φωνή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Χωρίς πελατεία, με τα τηλέφωνα των παραγγελιών σιωπηλά εδώ και ημέρες, η ιδιοκτήτρια της εταιρείας παρακολουθούσε στην τηλεόραση τη συνεδρίαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Ασχολούμαστε τώρα με το τι γίνεται και στο Στρασβούργο», είπε. «Η ομιλία του πρωθυπουργού έμοιαζε με φιλολογική διάλεξη τη στιγμή που εμείς περνάμε την πιο δύσκολη στιγμή σαν εταιρεία από την ίδρυσή μας το 1982. Είναι σαν να μας έχουν βάλει λουκέτο απέξω και να μας έχουν σφραγίσει μέσα στο μαγαζί».
Η εταιρεία της κ. Ρήγου εισάγει φίλτρα, κυρίως από το Βέλγιο, και τα διαθέτει σε τεχνικές εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή δημοσίων έργων στη χώρα μας. «Αν βγούμε από την Ευρώπη, οι πελάτες μου κινδυνεύουν να μην πληρωθούν και να μη με πληρώσουν. Στις 29 Ιουνίου, μετά την εξαγγελία του δημοψηφίσματος, κάναμε παραγγελία στο εξωτερικό και δεν την ενέκριναν. Δώδεκα χρόνια όμως συνεργαζόμαστε με αυτό το εργοστάσιο, χωρίς προβλήματα», είπε.
Οσο οι τράπεζες παραμένουν κλειστές και οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ, ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν μέρα με τη μέρα κλιμακούμενα προβλήματα. Εταιρεία εισαγωγής λιπασμάτων και ζωοτροφών έχει ήδη θέσει σε καθεστώς υποχρεωτικής αδείας δύο υπαλλήλους της, ενώ η μητρική της πολυεθνική εξετάζει το ενδεχόμενο να αποσύρει από την Ελλάδα τα γραφεία εφόσον η κρίση επιδεινωθεί. Επιχείρηση εμπορίας φυσικών καλλυντικών επεξεργάζεται το σενάριο μεταφοράς της έδρας της στο εξωτερικό. Ιδιοκτήτης άλλης εταιρείας, η οποία είχε απολύσει έξι άτομα μέχρι το τέλος του 2014, ζήτησε από τους εναπομείναντες υπαλλήλους να επιλέξουν μεταξύ τους ποιος επιθυμεί να φύγει προσωρινά με υποχρεωτική άδεια. Αλλιώς, θα το αποφάσιζε ο ίδιος ο εργοδότης με κλήρωση.
«Δεν θα ήθελα να πω σε κανέναν άνθρωπο ότι δυστυχώς πρέπει να φύγει», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Δούμας, ιδιοκτήτης εταιρείας υφασμάτων που μετράει τρεις δεκαετίες παρουσίας στην αγορά. Είχε προχωρήσει σε απολύσεις τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αλλά τα τελευταία δύο έτη ακολουθούσε μια σταθερά ανοδική πορεία. Σήμερα απασχολεί 35 εργαζομένους. Λίγες ημέρες πριν από το δημοψήφισμα προσπάθησε να τους ηρεμήσει. «Τους είπα πως ό,τι κι αν γίνει, θα κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για να μπορέσουμε να είμαστε όλοι εδώ, μαζί, και την επόμενη ημέρα», λέει.
Ηδη, πελάτες του από την Πολωνία έχουν «παγώσει» παραγγελίες μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στην Ελλάδα, ενώ λόγω capital controls δεν μπορεί να πληρώσει προμηθευτές στο εξωτερικό. Την ίδια αγωνία μοιράζονται και εγχώριοι συνεργάτες του. Ιδιοκτήτρια ελληνικής εταιρείας κοπής υφασμάτων επικοινώνησε μαζί του θορυβημένη από τις εξελίξεις, λέγοντας ότι έδωσε άδεια στο προσωπικό της. «Περιμένει μήπως αντιστραφεί το κλίμα και τους καλέσει πίσω για να δουλέψουν εντατικά όλο τον Αύγουστο», λέει ο κ. Δούμας. «Ο,τι κι αν γίνει, πάντως, όποια κι αν είναι η εξέλιξη από τη Δευτέρα, η κατανάλωση θα συρρικνωθεί κι άλλο. Ο κόσμος θα παραμείνει φοβισμένος». Ο ίδιος εξόφλησε όλες τις υποχρεώσεις του εντός Ελλάδας για να προλάβει ενδεχόμενο «κούρεμα» καταθέσεων.
Δυσκολίες σαν κι αυτές περιγράφουν αρκετοί επαγγελματίες στους κλάδους των τροφίμων, χαρτικών, κατασκευών. Υπάρχουν όμως και αυτοί που ακόμη δεν έχουν πληγεί, όπως ο Αυστριακός Φριτς Μπλάουελ. Από το 1980 διευθύνει στη Μάνη εταιρεία εξαγωγής ελαιολάδου και απευθύνεται στη γερμανική, την αυστριακή και την ελβετική αγορά. Απασχολεί 40 υπαλλήλους και συνεργάζεται με 200 παραγωγούς στη Νότια Πελοπόννησο. «Μέχρι στιγμής δουλεύουμε με διπλοβάρδιες, η ζήτηση δεν έχει επηρεαστεί», λέει. Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας είχε προβλήματα με τελωνεία που δεν ήταν συνδεδεμένα ηλεκτρονικά και δεν δέχονταν e-banking, ώσπου του επετράπη να εκδώσει εταιρική επιταγή. «Εχουμε δουλέψει και με δραχμή», λέει ο κ. Μπλάουελ. «Αλλά δεν πρέπει να επιστρέψουμε εκεί. Πρέπει να παραμείνουμε στο ευρώ».