Με πτώση της τάξης του 1,9% εκτιμάται ότι θα κλείσει το 2015 ο τζίρος του λιανεμπορίου τροφίμων, καθώς τα capital controls, η αρνητική ψυχολογία των καταναλωτών λόγω των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων από τα τέλη Ιουνίου και μετά, αλλά και η αύξηση του ΦΠΑ σε σειρά προϊόντων εξανέμισαν τα όποια κέρδη είχαν σημειωθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Στην εκτίμηση αυτή προχωρά το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), εκτίμηση η οποία, εάν επιβεβαιωθεί, θα σημαίνει μείωση των πωλήσεων στο λιανεμπόριο τροφίμων για έβδομη συνεχή χρονιά.
Η περαιτέρω μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων σημαίνει επιτάχυνση των ανακατατάξεων στον κλάδο των σούπερ μάρκετ με τα «κανόνια» που έτσι κι αλλιώς προβλέπουν παράγοντες της αγοράς να «σκάνε» πιο γρήγορα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την απασχόληση. Η μείωση του τζίρου στον ζωτικής σημασίας κλάδο τροφίμων συνεπάγεται όμως και μείωση των κρατικών εσόδων. Βάσει της ανάλυσης του ΙΕΛΚΑ, η αύξηση του ΦΠΑ σε πολλά τρόφιμα οδηγεί ήδη σε μείωση της κατανάλωσης, με συνέπεια τα προσδοκώμενα ετήσια έσοδα του Δημοσίου από την αύξηση του ΦΠΑ να είναι μειωμένα κατά 14%-15% (από 90 έως 100 εκατ. ευρώ).
Ακόμη χειρότερο ίσως είναι ότι μετά από μια σχετική σταθεροποίηση της αγοράς το 2014 και μια επιστροφή στην ανάπτυξη τους πρώτους μήνες του 2015, το λιανεμπόριο τροφίμων, παρά τις ισχυρές αντοχές του σε σχέση με άλλους κλάδους, επιστρέφει στην ύφεση, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για συνέχιση της πορείας αυτής και το 2016.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι αν και το 2014 έκλεισε με μείωση των πωλήσεων άνω του 2% σε σύγκριση με το 2013, οι πωλήσεις των εταιρειών του κλάδου του λιανεμπορίου τροφίμων παρουσίασαν τότε σαφείς ενδείξεις για σταθεροποίηση τόσο βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ όσο και βάσει της ανάλυσης ή των δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ.
Ο καθοριστικός ρόλος των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων από τις 29 Ιουνίου 2015 και των όσων ακολούθησαν φαίνεται από τα ακόλουθα στοιχεία: κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 ο κλάδος, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, παρουσίαζε αύξηση της τάξης του 1,25%. Τον Ιούλιο η αύξηση του τζίρου έφτασε περίπου 6% (αν και σύμφωνα με άλλες μετρήσεις ήταν πολύ χαμηλότερη), κυρίως λόγω της αύξησης των πωλήσεων της πρώτης εβδομάδας του Ιουλίου, την εβδομάδα ουσιαστικά πριν από τη διενέργεια του δημοψηφίσματος, οπότε και οι πωλήσεις αυξήθηκαν πάνω από 30%.
Το δεύτερο εξάμηνο, ωστόσο, αναμένεται υποχώρηση των πωλήσεων της τάξης του 5%, γεγονός που οδηγεί και στην εκτίμηση για υποχώρηση των πωλήσεων κατά 1,9% συνολικά το 2015 σε σύγκριση με το 2014. Κρίσιμη θα είναι ειδικά φέτος, οπότε και πραγματοποιείται πάνω από το 10% των πωλήσεων του κλάδου εντός πολύ λίγων ημερών.
Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, το ΙΕΛΚΑ εκτιμά ότι η αγορά θα κλείσει με πτώση και το 2016, η οποία θα κυμαίνεται από 2% έως 4%. Βασικό επιχείρημα είναι ότι η οικονομική αβεβαιότητα θα συνεχισθεί, όπως άλλωστε θα συνεχισθεί και η επίδραση των αυξήσεων του ΦΠΑ στην κάμψη της κατανάλωσης.