Το ψηφιακό μέλλον της χώρας και η ανάπτυξη της οικονομίας απαιτούν σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές υποδομές και ανταγωνιστικές υπηρεσίες. Κατά τούτο, η δημόσια διαβούλευση που πραγματοποιείται αυτό τον καιρό σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης για την αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου των τηλεπικοινωνιών, αλλά και η πρόσφατη εθνική δημόσια διαβούλευση για την ανάλυση των αγορών τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Η υιοθέτηση κανόνων αποδείχθηκε η κινητήρια δύναμη για την απεξάρτηση από το καθεστώς του τηλεπικοινωνιακού μονοπωλίου, την απελευθέρωση της αγοράς, τη δημιουργία ανταγωνισμού μεταξύ των τηλεπικοινωνιακών παρόχων, την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Οι πραγματικά ωφελούμενοι ήταν και είναι οι καταναλωτές, οι πολίτες των ευρωπαϊκών κρατών, με την πρόσβαση πια σε καλύτερες, πιο συμφέρουσες υπηρεσίες και την αξιοποίηση δυνατοτήτων που άλλαξαν ριζικά τον τρόπο ζωής και εργασίας τους. Και στην Ελλάδα, με τη σταδιακή και κοπιώδη υιοθέτηση ρυθμίσεων, αφήσαμε πίσω το μονοπώλιο, εμπεδώθηκε ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών, ενισχύθηκε η ανάπτυξη και δόθηκε στον καταναλωτή το δικαίωμα της πραγματικής επιλογής.
Το τελευταίο όμως διάστημα έχουν αρχίσει να ακούγονται κάποιες φωνές (και να διατυπώνονται και αντίστοιχες απόψεις στο πλαίσιο διαβουλεύσεων) που ισχυρίζονται ότι η ρύθμιση είναι «τροχοπέδη για τις επενδύσεις» ή ότι δεν έχει πλέον νόημα, «καθώς επιτέλεσε τον σκοπό της». Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι οι απόψεις αυτές εκφέρονται από τους παρόχους με δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ακριβέστερα από τα πρώην μονοπώλια.
Η ρύθμιση δεν είναι ούτε αυτοσκοπός αλλά ούτε και τροχοπέδη. Σήμερα όμως που τηλεπικοινωνίες δεν σημαίνουν πια (μόνον) φωνητικές υπηρεσίες, που το παραδοσιακό δίκτυο του χαλκού δεν αρκεί για να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και της κοινωνίας για τη μετάδοση δεδομένων, που η αύξηση της ευρυζωνικής διείσδυσης είναι στρατηγική προτεραιότητα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, η ύπαρξη κανόνων έχει ιδιαίτερη σημασία. Και ακόμα πιο σημαντική είναι η επιλογή του είδους των κανόνων. Οι πάροχοι με δεσπόζουσα θέση προτείνουν επενδύσεις που απλώς παρατείνουν τη ζωή του παλαιωμένου δικτύου χαλκού, αφού με αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται μέχρι τέλους την περιουσία που έχουν κληρονομήσει από την εποχή που ήταν κρατικά μονοπώλια. Αυτό τους επιτρέπει, άλλωστε, να έχουν και διαρκή αύξηση εσόδων χονδρικής, αφού συνεχίζεται η εξάρτηση των λοιπών παρόχων, που έχουν ανάγκη να ακουμπούν στο δίκτυό τους για να παρέχουν υπηρεσίες. Ακόμα δε περισσότερο, τα πρώην μονοπώλια προτείνουν τεχνολογίες, όπως το vectoring, που (αν όχι γενικά, τουλάχιστον με τη μορφή που έχουν σήμερα) αποκλείουν την επένδυση περισσοτέρων του ενός παρόχων στην ίδια περιοχή, οπότε, με δεδομένο το υφιστάμενο προβάδισμα και τον έλεγχο του δικτύου από τους δεσπόζοντες αυτούς παρόχους, απλώς κατατείνουν προς την επαναφορά του μονοπωλίου. Ταυτόχρονα, με τα υψηλά έσοδα από τη χονδρική, δηλαδή αυτά που εισπράττουν από τους λοιπούς παρόχους, αντί να επενδύσουν σε υποδομές (από των οποίων την εκμετάλλευση εισπράττουν) και περιοριζόμενοι στη φθηνή και εύκολη λύση της βελτίωσης του χαλκού, πληρώνουν τεράστια ποσά για την απόκτηση ακριβού, αποκλειστικού τηλεοπτικού περιεχομένου, το οποίο στη συνέχεια διαθέτουν με συνδυαστικές προσφορές κλείνοντας ακόμα περισσότερο την αγορά και εγκλωβίζοντας τους καταναλωτές.
Τι θα πρέπει, λοιπόν, σήμερα να προβλέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός για τις τηλεπικοινωνίες στη χώρα μας και στην Ευρώπη ώστε να προσανατολίζεται στο μέλλον; Καταρχάς, την ενίσχυση επενδύσεων σε τεχνολογίες που έχουν μεγάλο χρονικό ορίζοντα και περισσότερες δυνατότητες και μειώνουν την εξάρτηση από τον χαλκό. Τον έλεγχο και την υπαγωγή σε κανόνες των τεχνολογιών που οδηγούν σε αποκλεισμό και δεν επιτρέπουν τη συνύπαρξη περισσότερων παρόχων. Τη μέσω του ελέγχου διασφάλιση εύλογων τιμών και ισότιμης μεταχείρισης στην αγορά χονδρικής, ώστε να μην «στραγγαλίζονται» οι λοιποί πάροχοι και να έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε δικές τους επενδύσεις. Και με δεδομένη την ιδιαίτερη πλέον βαρύτητα του αποκλειστικού, ακριβού τηλεοπτικού περιεχομένου, την υπαγωγή του σε έλεγχο όταν αυτό προσφέρεται από πάροχο με δεσπόζουσα θέση σε συνδυασμό με τις τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Με αυτούς τους άξονες, η ρύθμιση ούτε είναι «ξεπερασμένη» ούτε συνιστά «τροχοπέδη», αλλά, αντίθετα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη και τις επενδύσεις, αποτρέπει τον κίνδυνο επιστροφής σε συνθήκες μονοπωλίου και διασφαλίζει τον ανταγωνισμό και το δικαίωμα επιλογής για τον καταναλωτή.
* Η κ. Μαρία Σκάγκου είναι διευθύντρια Νομικών και Κανονιστικών Θεμάτων και Εταιρικών Σχέσεων, Vodafone Ελλάδας.