Εμπροσθοβαρή χαρακτήρα αποκτούν οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι τέσσερις συστημικές τράπεζες μέσω των προγραμμάτων αναδιάρθρωσης για μείωση του προσωπικού τους μέσα από τα νέα προγράμματα εθελουσίας εξόδου. Επίσημος στόχος είναι η αποχώρηση 4.300 τραπεζοϋπαλλήλων έως το τέλος του 2017, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, τα νούμερα θα είναι μεγαλύτερα και ο χρόνος υλοποίησης του στόχου βραχύτερος.
Υποχρεώσεις
Ηδη η Τράπεζα Πειραιώς, που έχει αναλάβει την υποχρέωση για μείωση του προσωπικού της κατά 1.570 άτομα, έχει έτοιμο το νέο πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου, στοχεύοντας στην υλοποίησή του το πρώτο τρίμηνο του έτους, ευθύς μόλις λάβει την έγκριση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ο επίσημος στόχος για αποχώρηση 1.500 περίπου ατόμων πιθανολογείται ότι μπορεί να φτάσει τα 2.000 άτομα και, σύμφωνα με πληροφορίες, τα κίνητρα θα είναι αυτά του προηγούμενου προγράμματος, που υλοποιήθηκε στην εκπνοή του 2014.
Ενα βήμα πιο μπροστά έρχεται και το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας για τη μείωση των τραπεζοϋπαλλήλων κατά 1.605 άτομα, που αναμένεται να υλοποιηθεί εντός του 2016, παρά το γεγονός ότι η τυπική υποχρέωση εκτείνεται έως το 2017. Ο όμιλος έχει αναλάβει να μειώσει περαιτέρω το προσωπικό του κατά 900 περίπου άτομα μέσω και της πώλησης non-core business assets, όπως η Αστήρ Παλάς και η Εθνική Ασφαλιστική, ενώ τη σκυτάλη του περιορισμού του προσωπικού της παίρνουν τόσο η Eurobank όσο και η Alpha Bank. Οι επίσημες δεσμεύσεις των δύο ιδιωτικών τραπεζών, όπως έχουν διατυπωθεί στα προγράμματα αναδιάρθρωσης, κάνουν λόγο για μείωση κατά 1.000 και 174 περίπου άτομα αντίστοιχα, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, ο στόχος αναμένεται ότι θα υπερκαλυφθεί.
Η δραστική μείωση του προσωπικού των τραπεζοϋπαλλήλων συνοδεύεται από την αναδιάρθρωση του δικτύου των καταστημάτων, που θα συνεχιστεί με αμείωτη ένταση το 2016, με στόχο το κλείσιμο 180 καταστημάτων από το σύνολο των 2.450, που αριθμεί σήμερα το δίκτυο των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στην Ελλάδα. Η εμπροσθοβαρής στόχευση των προγραμμάτων περικοπών επιβάλλεται πλέον από την επάνοδο της οικονομίας σε περιβάλλον αβεβαιότητας, καθώς η προσδοκία για την ταχεία υλοποίηση των μέτρων του τρίτου μνημονίου από τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση, που θα έκλεινε γρήγορα την τρίτη αξιολόγηση, απομακρύνεται οριστικά. Το αφήγημα ότι η χώρα μπορεί να επανέλθει γρήγορα σε ισχυρούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης ξεθωριάζει, καθώς η προοπτική μιας πιο αποτελεσματικής μείωσης των «κόκκινων» δανείων αποδυναμώνεται. Η καθυστέρηση που σημειώνεται στο θέμα της πώλησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ακόμη και στις κατηγορίες που επιβάλλεται και υπάρχει ενδιαφέρον, συντηρεί τις υψηλές επισφάλειες και στεγνώνει τις τράπεζες. Το κακό οικονομικό κλίμα συμπίπτει με την ανησυχία που επικάθεται εκ νέου πάνω από τη χώρα, με αφορμή και τις εξελίξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό μείγμα αβεβαιότητας.
Με αυτά τα δεδομένα, τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και η δέσμευση για μείωση του λειτουργικού κόστους που έχουν αναλάβει οι τράπεζες για να πάρουν κρατική βοήθεια στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης –όπου τελικά αυτό κατέστη αναγκαίο– είναι πλέον απλώς η αφορμή. Η αλλαγή του τραπεζικού τοπίου πυροδοτείται από τη μείωση των τραπεζικών εργασιών τόσο σε επίπεδο χορηγήσεων όσο και σε επίπεδο καταθέσεων, καθώς η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τραπεζικής περιορίζει περαιτέρω τον όγκο από τις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες.
Το ενδιαφέρον των τραπεζών μονοπωλεί η διαχείριση των καθυστερήσεων, και είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρμόδιες διευθύνσεις απασχολούνται κατά μέσο όρο 2.000 με 2.500 άτομα, αλλά η προοπτική πώλησης δανείων σε εταιρείες διαχείρισης, θα αποσυμφορήσει ακόμη και εκεί μέρος από τον όγκο της δουλειάς.