Σε σημαντική διεύρυνση των ζημιών για τη χρήση του 2015, με τη λογιστικοποίηση σειράς δαπανών και σημαντικής αύξησης προβλέψεων, θα προχωρήσουν οι τράπεζες στο τέταρτο τρίμηνο του 2015 με στόχο τη δημιουργία ισχυρού αποθέματος –ασφαλείας– ώστε να αντιμετωπίσουν με μεγαλύτερη άνεση τις δυσκολίες του 2016.
Ουσιαστικά οι τράπεζες θα θωρακίσουν τους ισολογισμούς του 2015, προχωρώντας σε μεγάλη αύξηση προβλέψεων έναντι μη εξυπηρετούμενων δανείων και λογιστικοποιώντας σειρά εφάπαξ, εκτάκτων και άλλων δαπανών, έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης σημαντικών ζημιών για την τρέχουσα χρήση. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες θα ανακοινώσουν τα αποτελέσματα του 2015 στις αρχές Μαρτίου.
Οι τράπεζες θέλουν πάση θυσία να αποφύγουν την εμφάνιση ζημιών για τη χρήση του 2016, καθώς σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να προχωρήσουν στην έκδοση κοινών μετοχών υπέρ του ελληνικού Δημοσίου προκειμένου να καλύψουν το τμήμα του αναβαλλόμενου φόρου που είναι εγγυημένο από το Δημόσιο. Υπενθυμίζεται πως το 2014, προκειμένου να ενισχυθεί η κεφαλαιακή βάση των τραπεζών για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του stress test (που διενεργούσε τότε η ΕΚΤ), η κυβέρνηση προχώρησε στην αναγνώριση της αναβαλλόμενης φορολογίας ώστε να μπορέσει η ΕΚΤ να την προσμετρήσει στα κεφάλαια των τραπεζών. Δηλαδή το κράτος εγγυήθηκε ότι οι τράπεζες θα έχουν το όφελος της αναβαλλόμενης φορολογίας ακόμη και αν δεν εμφανίσουν κέρδη. Ετσι, σε περίπτωση ζημιών σε μια χρήση, το Δημόσιο θα καταβάλει σε μετρητά το ύψος του αναβαλλόμενου φόρου που έχει αναγνωριστεί, ενώ ως αντάλλαγμα θα λάβει κοινές μετοχές.
Ο αναβαλλόμενος φόρος είναι φορολογική κεφαλαιακή βοήθεια που δόθηκε παλαιότερα στις τράπεζες ως αντιστάθμισμα στις μεγάλες απώλειες που προκάλεσε το «κούρεμα» των ομολόγων, το PSI. Υπενθυμίζεται πως το PSI προκάλεσε ζημίες ύψους 37,7 δισ. ευρώ στις εγχώριες τράπεζες, που αργότερα αυξήθηκαν καθώς τα ομόλογα που δόθηκαν ως αντάλλαγμα στις τράπεζες επαναγοράστηκαν από το Δημόσιο σε τιμή κατά πολύ χαμηλότερη της αρχικής (ονομαστικής) τους αξίας. Ως αντιστάθμισμα στις απώλειες αυτές, το ελληνικό Δημόσιο αποφάσισε την αναγνώριση του αναβαλλόμενου φόρου, δηλαδή έδωσε στις τράπεζες τη δυνατότητα να συμψηφίσουν μέρος των απωλειών του PSI με φόρο που θα έπρεπε να καταβάλουν από μελλοντικά κέρδη και το ποσό αυτό να προσμετρείται στα κεφάλαιά τους.
Οι τράπεζες, που πολύ πρόσφατα ολοκλήρωσαν νέες αυξήσεις κεφαλαίου στο πλαίσιο της 3ης ανακεφαλαιοποίησης, τις οποίες μάλιστα κάλυψαν κυρίως ξένοι επενδυτές, θέλουν να εκμηδενίσουν τις πιθανότητες εμφάνισης ζημιών το 2016, κάτι που θα οδηγούσε στην καταβολή του αναβαλλόμενου φόρου από το Δημόσιο σε μετρητά και στην έκδοση νέων κοινών μετοχών. Οι ξένοι μέτοχοι δεν θέλουν καν να ακούσουν για το ενδεχόμενο ενίσχυσης της κρατικής συμμετοχής στα μετοχολόγια. Σημειώνεται ότι μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση η συμμετοχή του ΤΧΣ συρρικνώθηκε δραστικά: στη Eurobank διαμορφώθηκε στο 2,38% από 35,41%, στην Alpha Bank στο 11,01% από 66,29%, στην Τράπεζα Πειραιώς στο 26,42% από 66,93% και στην Εθνική Τράπεζα στο 40,39% από 57,24%, που ήταν πριν από την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση.
Σύμφωνα με αναλυτές, η θωράκιση των ισολογισμών των τραπεζών ώστε να περιοριστούν οι πιθανότητες εμφάνισης ζημιών το 2016 είναι και προς το συμφέρον του ελληνικού Δημοσίου, καθώς στη αντίθετη περίπτωση θα αναγκαστεί να καλύψει τον αναβαλλόμενο φόρο με μετρητά επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος.
Στελέχη τραπεζών σημειώνουν ότι το 2016 οι συνθήκες για τον κλάδο μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά εφόσον ολοκληρωθεί γρήγορα η αξιολόγηση και η οικονομία ανακτήσει τον βηματισμό της. Υπό προϋποθέσεις, τονίζουν, το 2016 μπορεί να αποτελέσει έτος σημαντικής κερδοφορίας, ενώ οι πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων μπορούν να δώσουν επιπλέον ώθηση.