Παρά το γεγονός ότι κάθε ένατο μη εξυπηρετούμενο δάνειο στον ευρωπαϊκό τραπεζικό χώρο ανήκει στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, η Ελλάδα είναι η χώρα με τις λιγότερες πτωχεύσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε.! Και αυτό παρά τις αλλαγές στο προπτωχευτικό δίκαιο των τελευταίων ετών που απλοποίησε κάπως τις διαδικασίες.
Από το συνολικό ύψος των 120 δισ. ευρώ δανείων που δεν εξυπηρετούνται, 50-55 δισεκατομμύρια αφορούν επιχειρήσεις που στη γλώσσα των ειδικών της PWC αποκαλούνται «νεκροζώντανες» (zoombies) ή στην αργκό που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια «άταφοι νεκροί».
Ο δικηγόρος Στάθης Ποταμίτης λέει στην «Κ» ότι μέσα στην «κρίση ο αριθμός των πτωχεύσεων όσο και αν φαίνεται παράδοξο, διαρκώς μειώνεται». Στην πραγματικότητα, επειδή κάθε περίπτωση καταχωρίζεται στο οικείο πρωτοδικείο και δεν υπάρχει σύστημα να αθροίζει τα επιμέρους στοιχεία, δεν υπάρχει μια σαφής εικόνα.
Το 2014 έγιναν, για παράδειγμα, 7.200 πτωχεύσεις στην Πορτογαλία, έναντι μόλις 330 στην Ελλάδα. Ο μεγαλύτερος αριθμός πτωχεύσεων ελληνικών επιχειρήσεων είχε καταγραφεί το 2011 με 445, όταν το αμέσως επόμενο Λουξεμβούργο εμφάνιζε 961, η Πορτογαλία 6.077, η Αυστρία 6.194 και η Δανία γύρω στις 5.500, σύμφωνα με στοιχεία της ΙCAP βάσει ετήσιας έρευνας γερμανικού ερευνητικού ινστιτούτου.
Φυλακή χρέους
Τι συμβαίνει λοιπόν; Τόσο υγιείς είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις; Κάθε άλλο, αλλά το ελληνικό πτωχευτικό δίκαιο είναι τόσο πολύπλοκο και ζητεί τόσες διασφαλίσεις, που στο τέλος η πτώχευση γίνεται αδύνατη, με τον επιχειρηματία και τους πιστωτές να βρίσκονται μέσα σε μια «φυλακή χρέους». Κατά τον κ. Ποταμίτη, που έχει επανειλημμένα λάβει μέρος σε προσπάθειες για την αναμόρφωση του νομικού πλαισίου της πτώχευσης, οι στόχοι ενός πτωχευτικού δικαίου υποβοηθητικού της επιστροφής στην ανάπτυξη, θα πρέπει να είναι:
• Η επάνοδος των επιχειρηματιών στην οικονομική δραστηριότητα.
• Η επιστροφή των παραγωγικών μέσων (κεφάλαιο, εργασία) σε δυνάμεις που να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν παραγωγικά.
Για να διασφαλιστεί η επίτευξη των δύο αυτών στόχων είναι αναγκαία η διασφάλιση μιας διαδικασίας με κανόνες κατανοητούς και διαφανείς σε όλα τα μέρη που συμμετέχουν. «Η διαδικασία πρέπει να είναι ταχεία, διαφορετικά δεν έχει νόημα» λέει ο κ. Ποταμίτης.
Η θέση των πιστωτών, όπως το κράτος σε κάθε του μορφή, είναι τόσο ισχυρή ώστε να διασπείρεται η αστική και ποινική ευθύνη των καλόπιστων που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν.
Ενα παλιότερο σχέδιο που σχεδιαζόταν το 2014 προέβλεπε έναν αυτόματο μηχανισμό σύμφωνα με τον οποίο το «κούρεμα» των οφειλών των τραπεζών «συμπαρέσυρε αντίστοιχο “κούρεμα” οφειλών των επιχειρήσεων έναντι των ασφαλιστικών ταμείων και της εφορίας». Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών δεν επιθυμούσε να προχωρήσει μία τέτοια ρύθμιση και την τορπίλισε, καθώς κάποιοι αξιωματούχοι του είχαν εκφράσει την άποψη ότι πρόκειται για «αντισυνταγματικού χαρακτήρα μέτρο». Η απόφαση να χαρισθούν έσοδα ανήκει στη στενή δημόσια εξουσία του κράτους, αυτή ήταν η επιχειρηματολογία και κάθε αυτοματισμός την υπονομεύει.
«Σκοτώστε τους… νεκρούς»
«Πρέπει όμως να σκοτώσουμε τους νεκρούς» λέει ο κ. Ποταμίτης και το περίεργο είναι ότι θεωρητικά σε αυτό συμφωνούσαν όχι μόνο η προηγούμενη κυβέρνηση αλλά και αρκετοί αξιωματούχοι της σημερινής. Την ίδια άποψη υποστηρίζει διαχρονικά η Τράπεζα της Ελλάδας που θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο τα βιβλία των εμπορικών τραπεζών θα είναι σε θέση να απαλλαγούν από ένα τεράστιο βάρος, ελευθερώνοντας πόρους για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
Με όλες αυτές τις προϋποθέσεις δεν είναι τυχαίο ότι το ποσοστό που ανακτούν οι πιστωτές από μια επιχείρηση που χρωστάει στην Ελλάδα προσεγγίζει το μισό του αντίστοιχου ευρωπαϊκού μέσου όρου και το χειρότερο; Εισπράττεται στον διπλάσιο χρόνο.