Με αμείωτο ρυθμό συνεχίζεται η άνοδος στη χρήση του πλαστικού χρήματος το πρώτο εξάμηνο του 2016, καθώς η διατήρηση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων ευνοεί την κατανάλωση μέσω χρεωστικών και πιστωτικών καρτών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις από τις τράπεζες, ο τζίρος μέσω καρτών αναμένεται το 2016 να ξεπεράσει τα 15 δισ. ευρώ, έναντι 10 δισ. ευρώ το 2015, από τα οποία ένα σημαντικό μέρος έγινε κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Ενδεικτικά της ώθησης που έδωσε η επιβολή των capital controls για τη χρήση του πλαστικού χρήματος είναι τα στοιχεία της ΤτΕ, σύμφωνα με τα οποία ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες από κατοίκους Ελλάδας, δηλαδή χωρίς τη συμβολή του τουρισμού, αυξήθηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2015 σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο κατά 128%.
Η αξία των συναλλαγών την περίοδο εκείνη ενισχύθηκε κατά 110% και διαμορφώθηκε στα 5,1 δισ. ευρώ, ενώ το ποσό ανά συναλλαγή με κάρτα μειώθηκε στα 58 ευρώ από 63 ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2015. Από τα 15 δισ. ευρώ του αναμενόμενου κατά το 2016 τζίρου των συναλλαγών με κάρτες, η συντριπτική πλειονότητα, που φθάνει το 70%, δηλαδή άνω των 10 δισ. ευρώ, αναμένεται ότι θα προέλθει από τις χρεωστικές κάρτες, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στον εξορθολογισμό της χρήσης του πλαστικού χρήματος και στη χώρα μας σε σχέση με ό,τι ισχύει και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου οι κάρτες χρησιμοποιούνται κυρίως ως μέσο συναλλαγών και όχι ως μέσο πίστωσης.
Σημαντική συμβολή στον τζίρο των συναλλαγών με κάρτες έχει και ο τουρισμός, που εκτιμάται ότι θα συνεισφέρει τα 3 δισ. ευρώ των συναλλαγών που θα γίνουν το 2016. Η ευρύτερη διάδοση του πλαστικού χρήματος συνοδεύεται και με την ταχεία διείσδυση των τερματικών που δέχονται χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, των POS. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, ο αριθμός των τερματικών αυξήθηκε περαιτέρω σε 260.000 από περίπου 220.000 στα τέλη του 2015, καθώς ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες αναγνωρίζουν τα οφέλη από τη δυνατότητα αποδοχής καρτών στη συγκράτηση ή ακόμη και την αύξηση του τζίρου τους.
Οι υπολογισμοί του υπουργείου Οικονομικών ανεβάζουν τον απαιτούμενο αριθμό τερματικών, προκειμένου να υπάρξει ικανοποιητική γεωγραφική κάλυψη σε βασικές κατηγορίες μικρών εμπορικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, στις 450.000 – 500.000. Αν και ο αριθμός των εγκατεστημένων τερματικών απέχει ακόμη αρκετά από τον στόχο, ο ρυθμός τοποθέτησης νέων τερματικών, που φθάνει τα 6.000 τον μήνα, ευνοεί την τάση για γενικευμένη κάλυψη.
Η επιβολή των capital controls τον περασμένο Ιούνιο επέτρεψε και την αύξηση του αριθμού των καρτών που κυκλοφορούν στην αγορά, καθώς 1 εκατομμύριο χρεωστικές κάρτες εκδόθηκαν την περίοδο εκείνη εξασφαλίζοντας ότι σχεδόν κάθε πολίτης διαθέτει πλέον τουλάχιστον μία χρεωστική κάρτα. Ο αριθμός των χρεωστικών καρτών ανέρχεται σήμερα στα 10,7 εκατομμύρια, καλύπτοντας το σύνολο σχεδόν του ενεργού πληθυσμού της χώρας, ενώ ορισμένοι κατέχουν προφανώς περισσότερες από μία χρεωστικές κάρτες.
Στον αντίποδα βρίσκεται η εξέλιξη των πιστωτικών καρτών, που υπό το βάρος των υψηλών επισφαλειών που συγκέντρωσε ο κλάδος κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά και εξαιτίας του περιορισμού του αριθμού των τραπεζών στη χώρα, συρρικνώθηκαν περαιτέρω το 2015 και υποχώρησαν στα 2,5 εκατομμύρια, από 3,1 εκατομμύρια το 2014 και 6 εκατομμύρια το 2009. Σύμφωνα με τις τράπεζες, οι εξελίξεις τον τελευταίο χρόνο ευνοούν μια πιο οργανωμένη προσπάθεια από την πλευρά της πολιτείας για τη διάδοση της χρήσης του πλαστικού χρήματος, που θα συμβάλει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Τη διασύνδεση της παραοικονομίας με την περιορισμένη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών επιβεβαιώνει η μελέτη του τμήματος οικονομικής ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, που αποκάλυψε ότι το «μαύρο» χρήμα που ήρθε στην επιφάνεια λόγω της επιβολής των capital controls και της αύξησης της χρήσης των χρεωστικών και πιστωτικών καρτών ήταν ο κύριος παράγων που συνέβαλε στην αναχαίτιση της ύφεσης το 2015. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μια ετήσια αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών της τάξεως του 10% προσθέτει περίπου 0,2% κατά μέσο όρο στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ.