Αρδην αλλαγή του χάρτη των σούπερ μάρκετ στην ελληνική αγορά προκάλεσε η οικονομική κρίση. Η «πίτα» όχι μόνο μίκρυνε, αλλά μοιράζεται σε λιγότερους και διαφορετικούς παίκτες, με παραδοσιακές οικογένειες του ελληνικού λιανεμπορίου, όπως ο Μαρινόπουλος και ο Βερόπουλος, να αποχωρούν υπό το βάρος χρεών, άλλες επίσης παραδοσιακές οικογένειες να ενισχύονται και να υπερβαίνουν τα τοπικά όρια δράσης που είχαν μέχρι πρόσφατα, ενώ γνωστές αλυσίδες αλλάζουν σταδιακά το προφίλ τους, προσαρμοσμένο στις σημερινές ανάγκες των με αισθητά μειωμένο εισόδημα Ελλήνων καταναλωτών.
Ηδη ο αριθμός των αλυσίδων σούπερ μάρκετ έχει περιορισθεί σημαντικά. Από το 2008 που ανέρχονταν σε 96, ο αριθμός τους είχε μειωθεί σε 63 το 2014, ενώ το 2015, αλλά ακόμη και το 2016, κάποιες αλυσίδες, κυρίως τοπικές, έχουν μεταβιβασθεί σε μεγαλύτερες.
Εκτός, βεβαίως, από τη μείωση του αριθμού των αλυσίδων, τα στοιχεία που φανερώνουν τις έντονες ανακατατάξεις είναι αυτά που αφορούν στον τζίρο τους. Το 2008 η Carrefour – Μαρινόπουλος αποτελούσε τον αδιαμφισβήτητο ηγέτη της αγοράς με το μεγαλύτερο πανελλαδικό δίκτυο (507 καταστήματα τότε) και τζίρο που πλησίαζε τα 2 δισ. ευρώ. Η «ΑΒ Βασιλόπουλος» βρισκόταν στη δεύτερη θέση από πλευράς τζίρου (1,33 δισ. ευρώ) και με πολύ μικρότερο δίκτυο (157 καταστήματα). Ωστόσο, ένα χρόνο μετά, το 2009, η Delhaize, ο όμιλος στον οποίο ανήκει η «ΑΒ Βασιλόπουλος», αντιλαμβανόμενη την ανάγκη προσαρμογής στην ύφεση που εξαπλωνόταν στην Ευρώπη, άλλαξε τη στρατηγική της. Ηταν τότε που η «ΑΒ Βασιλόπουλος» άρχισε να μετατρέπεται από το «σούπερ μάρκετ της ελίτ» στο σούπερ μάρκετ που ο καταναλωτής μπορούσε να βρει πολλά προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η αλλαγή μοντέλου της σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο μητρικός όμιλος βρισκόταν στο Βέλγιο και όχι στην Ελλάδα διασφάλιζε πολύ πιο εύκολα την απαιτούμενη ρευστότητα για επενδύσεις εντός της κρίσης. Η «ΑΒ Βασιλόπουλος» ήδη από το 2012 προσπέρασε στο νήμα τον Μαρινόπουλο με τζίρο 1,62 δισ. ευρώ έναντι 1,52 δισ. ευρώ που πραγματοποίησε ο δεύτερος. Το 2015 ήταν πλέον η «ΑΒ Βασιλόπουλος» αυτή που πλησίασε τα 2 δισ. ευρώ σε τζίρο και έφτασε να διαθέτει δίκτυο 341 καταστημάτων.
Εντυπωσιακή είναι η ενίσχυση του Σκλαβενίτη τα τελευταία χρόνια, καθώς εξελίσσεται από μια μεγάλη αλυσίδα με εμβέλεια μόνο στην πρωτεύουσα σε όμιλο με παρουσία εκτός Αθηνών και με θέση και στην κατηγορία του cash & carry. Ο τζίρος της αλυσίδας Σκλαβενίτης από 960 εκατ. ευρώ το 2008 διπλασιάστηκε το 2015, φτάνοντας το 1,74 δισ. ευρώ. Πέρα από την επέκταση αυτού καθαυτό του δικτύου σούπερ μάρκετ, στον Σκλαβενίτη ανήκουν από τα τέλη του 2014 η Makro Cash & Carry (μετονομάστηκε σε The Mart) και το 60% της αλυσίδας «Χαλκιαδάκης».
Σε μεγάλους λιανεμπορικούς ομίλους εξελίσσονται δύο ακόμη οικογενειακές επιχειρήσεις. Η Μετρό ΑΕΒΕ της οικογένειας Παντελιάδη έκλεισε το 2015 με τζίρο 736 εκατ. ευρώ από 601 εκατ. ευρώ, ενώ στα αποτελέσματα του 2016 αναμένεται να φανεί η επίδραση από την προσθήκη του δικτύου του Βερόπουλου, που εξαγόρασε στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς. Σε ανοδική πορεία βρίσκεται και η βορειοελλαδίτικη αλυσίδα Μασούτης με τον τζίρο της να διαμορφώνεται το 2015 επίσης σε υψηλά επίπεδα, στα 756 εκατ. ευρώ.
Αύξηση πωλήσεων
Σημαντική αύξηση των πωλήσεων φέρεται να έχει καταγράψει τα τελευταία χρόνια και η Lidl Hellas, η οποία μάλιστα φαίνεται να ευνοείται ιδιαιτέρως από τη μείωση της επισκεψιμότητας στην αλυσίδα Μαρινόπουλος. Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών IRI, αν και συνολικά η αγορά σούπερ μάρκετ στο πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου υποχώρησε κατά 7,3%, οι πωλήσεις της Lidl Hellas καταγράφουν αύξηση 9,4%.
Ακόμη μεγαλύτερες για τον εγχώριο κλάδο σούπερ μάρκετ θα είναι οι προκλήσεις το αμέσως επόμενο διάστημα. Η λύση που θα δοθεί στο θρίλερ της αλυσίδας Μαρινόπουλος –εάν δηλαδή θα μεταβιβασθεί στον Σκλαβενίτη ή τελικά θα πτωχεύσει– θα αποτελέσει την πλέον καθοριστική για το σύνολο της αγοράς εξέλιξη. Μένει, τέλος, να δούμε εάν και πώς η πρόσφατη συγχώνευση της Delhaize με την Ahold θα επηρεάσει τη λειτουργία της «ΑΒ Βασιλόπουλος».