Το χειρότερο οκτάμηνο των τελευταίων επτά ετών διανύει φέτος το ελληνικό λιανεμπόριο, καθώς τόσο η αξία όσο και ο όγκος πωλήσεων βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο της περιόδου από το 2010. Η συνέχιση των capital controls, οι φορολογικές επιβαρύνσεις, η περαιτέρω μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά και το γεγονός ότι φέτος τα τουριστικά έσοδα ήταν μειωμένα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, βρίσκονται πίσω από την κατάρρευση του λιανεμπορίου.
Τα «λουκέτα» (με πλέον πρόσφατο αυτό του εργοστασίου της Pepsico στα Οινόφυτα), έπειτα από μικρή αποκλιμάκωση, βρίσκονται πάλι σε ανοδική πορεία, ενώ ακόμη και η στασιμότητα που παρατηρείται επί μήνες σε κάποιους κλάδους ή περιοχές δεν προοιωνίζεται τίποτα θετικό. «Οταν η αγορά είναι “παγωμένη” για πολύ καιρό, το πιθανότερο είναι να πάει προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω», επισημαίνουν χαρακτηριστικά εκπρόσωποι του λιανεμπορίου.
Ο τζίρος
Από την ανάλυση των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) προκύπτει ότι στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2016 ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανεμπόριο υποχώρησε σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015 κατά 3,56%. Βρίσκεται δηλαδή σε χαμηλότερα σημεία ακόμη και από την περίοδο που περιλαμβάνει τους πρώτους δύο μήνες επιβολής των capital controls. Σε επίπεδο όγκου πωλήσεων (δείκτης κύκλου εργασιών σε σταθερές τιμές), στοιχείο βάσει του οποίου μπορούν να εξαχθούν πιο ασφαλή συμπεράσματα για την καταναλωτική ζήτηση, η μείωση στο φετινό οκτάμηνο σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2015 είναι περίπου 2%.
Από τις αρχές της κρίσης και ουσιαστικά από το 2010, οπότε η χώρα μπήκε σε καθεστώς μνημονίου και επιβολής μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής, το λιανεμπόριο έχει υποστεί βαρύτατες απώλειες. Η αξία των πωλήσεων το φετινό οκτάμηνο ήταν χαμηλότερη κατά 31% σε σύγκριση με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2010, ενώ μικρότερος κατά 32% είναι ο όγκος πωλήσεων. Σωρευτικά οι απώλειες είναι πολύ μεγαλύτερες, πάνω από 35% σε επίπεδο αξίας πωλήσεων και πάνω από 36% σε επίπεδο όγκου πωλήσεων.
Το χειρότερο ίσως για την αγορά και κυρίως για την ψυχολογία καταναλωτών και εμπόρων είναι δύο σημαντικά «πισωγυρίσματα». Το πρώτο ήταν το 2014, όταν στο πρώτο εξάμηνο η αγορά έδειχνε σημάδια ανάκαμψης, αλλά από το φθινόπωρο του ίδιου έτους τα πράγματα άλλαξαν προς το χειρότερο, καθώς φάνηκε ότι δεν θα προχωρούσε η αξιολόγηση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής και τελικώς η χώρα οδηγήθηκε σε εθνικές εκλογές. Το άλλο «πισωγύρισμα» ήταν αυτό που σημειώθηκε μετά το καλοκαίρι του 2015, εξανεμίζοντας τις όποιες θετικές προσδοκίες είχαν καλλιεργηθεί στις αρχές του περυσινού έτους.
Τούτο αποτυπώνεται και στην καταγραφή των «λουκέτων», την οποία έχει ξεκινήσει η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) από το 2010. Στο κέντρο της Αθήνας (σ.σ. πρόκειται για την περιοχή για την οποία υπάρχουν στοιχεία σε όλες τις έρευνες που διενεργεί η ΕΣΕΕ ανά εξάμηνο από το 2010 έως σήμερα) το ποσοστό των κλειστών καταστημάτων επί του συνόλου ανέρχεται σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία σε 26,4%. Η εξέλιξη του ποσοστού αυτού από το 2013 κι έπειτα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τον Σεπτέμβριο του 2013 έφτασε στην υψηλότερη τιμή του, 32,3%, τον Μάρτιο του 2014 υποχώρησε στο 31,4%, τον Σεπτέμβριο του 2014 υποχώρησε πολύ περισσότερο, στο 27%, τον Μάρτιο του 2015 διαμορφώθηκε σε 27,5%, τον Σεπτέμβριο του 2015 υποχώρησε στο 26,4%, ενώ υποχώρησε εκ νέου τον Μάρτιο του 2016, φτάνοντας στο 25,9%. Ωστόσο τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2016 δείχνουν αύξηση των «λουκέτων» έστω και μισής ποσοστιαίας μονάδας στο κέντρο της Αθήνας.
Απαισιοδοξία
Το στοιχείο αυτό για την ώρα θεωρείται τουλάχιστον ανησυχητική ένδειξη και μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί στη συνέχεια. Οι επιχειρηματίες του κλάδου, πάντως, κάθε άλλο παρά αισιόδοξοι εμφανίζονται για τη συνέχεια και προσδοκούν ελάχιστα οφέλη τόσο από τις ενδιάμεσες εκπτώσεις που ολοκληρώνονται την Πέμπτη 10 Νοεμβρίου όσο πολύ περισσότερο από την περίοδο των εορτών.
Η απαισιοδοξία αποτυπώνεται και στα στοιχεία της τελευταίας έρευνας οικονομικής συγκυρίας για τον μήνα Οκτώβριο, που διενήργησε το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανεμπόριο υποχώρησε στις 97,9 μονάδες τον Οκτώβριο σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο (99,6 μονάδες). Ειδικά, ωστόσο, στον κλάδο ένδυσης – υπόδησης ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών διαμορφώνεται μόλις στις 59,8 μονάδες, χαμηλότερα και σε σχέση με τα αντίστοιχα περυσινά επίπεδα (65 μονάδες).