Σε άτυπη στάση έχει περιέλθει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Πολλές ακόμη και από τις ολοκληρωμένες διαγωνιστικά ιδιωτικοποιήσεις αντιμετωπίζουν γραφειοκρατικά αλλά και ουσιαστικά προβλήματα. Από την άλλη, οι «υπό εξέλιξη» έχουν καθυστερήσει και οι «επικείμενες» χρειάζονται χρόνο για να ξεκινήσουν.
Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ επιταχύνει, στον βαθμό που της επιτρέπεται, τη διαδικασία και ευελπιστεί πως θα επιτύχει την είσπραξη 2 δισ. ευρώ έως και τις αρχές του 2017, ώστε να εγγραφούν λογιστικά στην τρέχουσα χρήση. Αλλά ο μνημονιακός στόχος είναι στα 2,5 δισ. και η επίτευξή του, πιθανότατα ανέφικτη. Πάντως, εκτός από το 1,23 δισ. των περιφερειακών αεροδρομίων, τα 280 εκατ. από τον ΟΛΠ, τα 45 εκατ. από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και τα 95 εκατ. από τον Αστέρα, το ΤΑΙΠΕΔ προσδοκά σε σημαντικά έσοδα φέτος και από την παράταση της σύμβασης παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και ενδεχομένως από το 5% του ΟΤΕ. Τα χρονοδιαγράμματα, όμως, για πολλές αποκρατικοποιήσεις που θα έπρεπε να είχαν ξεκινήσει, έχουν εκτροχιαστεί. Η επικαιροποίηση του σχεδίου αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του ΤΑΙΠΕΔ, αν και μνημονιακή υποχρέωση, εκκρεμεί. Η εκτιμώμενη δυσκολία εξασφάλισης «αναίμακτης» έγκρισής του από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) στην τρέχουσα συγκυρία είναι ο ένας από τους λόγους που δεν συγκεκριμενοποιείται τώρα η επόμενη φάση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Κάτι που γίνεται ευκολότερα αντιληπτό αν αναλογιστεί κανείς πως στο νέο αυτό σχέδιο θα πρέπει να πάρουν ημερομηνίες ή έστω κατεύθυνση οι αποκρατικοποιήσεις κρίσιμων συμμετοχών του ΤΑΙΠΕΔ, όπως στη ΔΕΗ, τη ΔΕΠΑ, τα ΕΛΠΕ, την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ. Ολα τα παραπάνω εξελίσσονταν εν μέσω του κλίματος πολιτικής αβεβαιότητας που είχε προκληθεί κυρίως από το εσωτερικό της κυβέρνησης, εξαιτίας του ανασχηματισμού και της επικείμενης έναρξης της λειτουργίας του νέου υπερταμείου. Η αναμόρφωση της διοικητικής δομής που θα είναι επιφορτισμένη με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας θα επηρεάσει τόσο το ΤΑΙΠΕΔ όσο και τα συναρμόδια κατά περίπτωση υπουργεία. Τόσο το υπερταμείο όσο και η εκτέλεση του προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ παραμένουν θέματα που βρίσκονται υψηλά στην ατζέντα των δανειστών στα πλαίσια της δεύτερης αξιολόγησης. Και βρίσκονται υψηλά και στην ατζέντα του Βερολίνου, το οποίο με τη λειτουργία του υπερταμείου θα επιχειρήσει να μεταφέρει στη γερμανική κοινή γνώμη το μήνυμα πως η βοήθεια προς την Ελλάδα δεν δίνεται στα «τυφλά» και χωρίς «εγγυήσεις».
Το ΤΑΙΠΕΔ είναι επιφορτισμένο με την είσπραξη συνολικά 5,8 δισ. ευρώ έως και το 2018. Ειδικότερα είχαν προϋπολογιστεί 2,5 δισ. για το 2016, 2,2 δισ. για το 2017 και 1,1 δισ. για το 2018. Ηδη η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ έχει μιλήσει για 2 δισ. φέτος, υπολογίζοντας κατά πληροφορίες πως, εάν λάβει το 1,234 δισ. για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια τον Ιανουάριο, θα μπορέσει να τα εγγράψει λογιστικά στο 2016 και μαζί με τα έσοδα από ΟΛΠ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Αστέρα, κάποια ακίνητα και ενδεχομένως και την παράταση της παραχώρησης του ΔΑΑ θα υπερβεί τις προσδοκίες της αγοράς.
ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ – ΕΛΛΗΝΙΚΟ
Οι συμφωνίες έκλεισαν, τα προβλήματα παραμένουν
Η Αθήνα δέχεται σειρά παρατηρήσεων από την τρόικα για καθυστερήσεις αλλά και για διορθώσεις σε νόμους που έχουν ψηφιστεί και εμπεριέχουν «προβληματικές» προβλέψεις. Οι βασικότερες παρατηρήσεις αφορούν τις δύο από τις μεγαλύτερες αποκρατικοποιήσεις, αυτή των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και της έκτασης του Ελληνικού. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο νόμος για την αναδιάρθρωση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, επί του οποίου συνέστησαν αλλαγές οι θεσμοί. Αλλη αφορά το ζήτημα της Πυροσβεστικής στα αεροδρόμια, που φέρεται να λύθηκε ύστερα από επίπονες προσπάθειες του ΤΑΙΠΕΔ στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του Δημοσίου, ώστε να παραδοθούν τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια.
Τούτο αναμένεται να γίνει στις αρχές του 2017 και το τίμημα των 1,23 δισ. να καταβληθεί έως τα τέλη Ιανουαρίου, εκτιμούν πηγές τόσο από το ΤΑΙΠΕΔ όσο και από τη Fraport Greece. Πάντως, εκκρεμούν ακόμη οι συμβάσεις με τους τελικούς χρήστες, όπως είναι η Πυροσβεστική Υπηρεσία, το ΕΚΑΒ κ.λπ., και αναμένεται στην πράξη αναδιοργάνωση της ΥΠΑ, δηλαδή η σύσταση δύο νέων φορέων, αεροναυτιλίας και αεροπορίας, όπως και η στελέχωσή τους.
Πολύ πιο σύνθετο είναι το ζήτημα της ολοκλήρωσης των προαπαιτουμένων για τη μεταβίβαση της έκτασης του Ελληνικού. Στην Εκθεση Συμμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ημερομηνία 8 Οκτωβρίου αναφέρεται πως μετά την ψήφιση από τη Βουλή της σύμβασης παραχώρησης η μεταβίβαση του Ελληνικού θα γίνει κατόπιν ολοκλήρωσης ενός αριθμού προαπαιτουμένων (σ.σ.: άδεια καζίνο, εκκένωση της έκτασης κ.λπ.) που εκτιμάται πως θα επιτευχθεί εντός εξαμήνου. Δηλαδή εμμέσως μεταφέρθηκε η ημερομηνία της 14ης Νοεμβρίου, που αποτελούσε προθεσμία για το Δημόσιο, στα τέλη Μαρτίου του 2017. Επίσης αναμένονται το τελικό master plan και η παρουσίαση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τον επενδυτή και θα ακολουθήσει η εκκίνηση της διαδικασίας για έγκριση του Προεδρικού Διατάγματος.
Θετική έκπληξη μπορεί να αποτελέσει, πάντως, η επέκταση της σύμβασης παραχώρησης (έως το 2046) του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. ΤΑΙΠΕΔ και ΔΑΑ φέρονται να έχουν καλύψει αρκετό έδαφος και να βρίσκονται, στην παρούσα φάση, στην τελική συζήτηση για το κλείσιμο των νομικών κειμένων της. Η συμφωνία μπορεί να κλείσει εντός του έτους, εκτιμούν και οι δύο πλευρές.
ΟΤΕ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ
Προχωρούν αργά, παρά το επενδυτικό ενδιαφέρον
Η μεταβίβαση του 5% του ΟΤΕ από το υπουργείο Οικονομικών στο ΤΑΙΠΕΔ, αυτές τις μέρες, ανοίγει τον δρόμο για την είσπραξη ενός σημαντικού δυνητικά εσόδου εφόσον οι συνθήκες στην αγορά το επιτρέψουν.
Με βάση την τιμή της μετοχής του ΟΤΕ αυτήν την περίοδο, το 5% αποτιμάται πλησίον των 200 εκατ. ευρώ. Ομως στο ΤΑΙΠΕΔ έχουν τεθεί υψηλότεροι στόχοι. Δικαίωμα πρώτης άρνησης έχει η Deutsche Telekom με την οποία και θα γίνουν αρχικά οι σχετικές συζητήσεις. Υπενθυμίζεται πως πέρασε από τη Βουλή η τροποποίηση του άρθρου 21 της Συμφωνίας Μετόχων μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και DT με την οποία ορίζεται ότι «εφ’ εξής, καμία τροποποίηση, διαφοροποίηση ή παραίτηση από την παρούσα Συμφωνία δεν θα απαιτεί περαιτέρω ενέργειες για την ισχύ της, πλην του εγγράφου τύπου που υπογράφεται προσηκόντως από τα μέρη».
Στον διαγωνισμό για την πώληση του 67% του ΟΛΘ αναμένεται ακόμα η ανάρτηση του δεύτερου σχεδίου κειμένων (σύμβαση παραχώρησης και συμφωνία μετόχων) προς τους επενδυτές στο Virtual Data Room. Το πρώτο σχέδιο της αναθεωρημένης Σύμβασης Παραχώρησης, το οποίο είχε συνταχθεί βάσει του τελικού εγκεκριμένου σχεδίου του ΟΛΠ και αποσταλεί στα αρμόδια υπουργεία, έπρεπε να ολοκληρωθεί τον Απρίλιο.
Ομως σημειώθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις που «χρεώνονται» από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία στον υπουργείο Ναυτιλίας. Ενα από τα δύσκολα θέματα είναι το ύψος των δεσμευτικών επενδύσεων που θα πρέπει να κάνει ο ανάδοχος, οι οποίες τελικά φαίνεται πως θα προσδιοριστούν στα 180 εκατομμύρια. Η υποβολή δεσμευτικών προσφορών αναμένεται τον Ιανουάριο του 2017.
Στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ αναμένεται ακόμα η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί της σύμβασης παραχώρησης στην Trenitalia (Ferrovie dello Stato Italiane) έναντι 45 εκατ. Η ολοκλήρωση της εν λόγω αποκρατικοποίησης είναι κρίσιμη, αφού μόνον έτσι θα προχωρήσει και το κλείσιμο του φακέλου κρατικών ενισχύσεων στις Βρυξέλλες, ώστε να διαγραφούν τα μεγάλα χρέη που τη βαρύνουν. Επενδυτής θα επιχειρηθεί να βρεθεί φέτος και για την Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού (ΕΕΣΣΤΥ), με την καταληκτική ημερομηνία δεσμευτικών προσφορών να έχει προσδιοριστεί για τον Δεκέμβριο. Δύο ενδιαφερόμενοι επενδυτές συμμετέχουν στον πολλάκις αναβληθέντα διαγωνισμό, οι Ferrovie και η Skoda Transportation.
ΑΦΑΝΤΟΥ, ΕΓΝΑΤΙΑ, ΑΚΙΝΗΤΑ
Αναζητούν λύσεις για να ξεμπλοκάρουν
Το δρομολογημένο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων του ΤΑΙΠΕΔ περιλαμβάνει ακόμη σειρά ακινήτων και υποδομών, οι διαγωνισμοί των οποίων είτε έχουν «κολλήσει» και επιχειρείται η απεμπλοκή τους είτε θα ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα. Χαρακτηριστική η περίπτωση της έκτασης της Κασσιόπης στην Κέρκυρα, εκ των πρώτων διαγωνισμών που έκανε το ΤΑΙΠΕΔ. Το κλείσιμο της συναλλαγής αναμένεται εντός του Νοεμβρίου, αναφέρουν πηγές του ΤΑΙΠΕΔ.
Αλλη προβληματική περίπτωση είναι αυτή της περιοχής Αφάντου στη Ρόδο, που «σκόνταψε» στην κήρυξη αρχαιολογικού χώρου. Εχει βρεθεί λύση με το υπουργείο Πολιτισμού, ώστε να προχωρήσει η επένδυση και αναμένεται, κατά πληροφορίες, να υπογραφεί μνημόνιο συνεννόησης μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και των επενδυτών, το οποίο θα ικανοποιεί όλες τις πλευρές προκειμένου να ολοκληρωθεί η συναλλαγή.
Πρόκειται για δύο ακίνητα, το Γκολφ Αφάντου και τη Νότια Αφάντου, που θα αποκτηθούν, εκτός απροόπτου, από την MA Angeliades (πλειοδότης για το Γκολφ Αφάντου) και την Τ.Ν. Aegean Sun Investment Limited (πλειοδότης για τη Νότια Αφάντου).
Για την Εγνατία Οδό ξεκίνησε η διαδικασία διαβούλευσης – έως τις 20/12/2016 και θα ακολουθήσει η δημοσίευση των τευχών του διαγωνισμού πιθανώς στις αρχές του 2017, με στόχο καταληκτική ημερομηνία δεσμευτικών προσφορών τον Νοέμβριο του 2017. Ο διαγωνισμός θα αφορά κατά πάσα βεβαιότητα μακροχρόνια (35ετή) παραχώρηση του δικαιώματος λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητοδρόμου και των επί αυτού τριών κάθετων αξόνων. Για τη μαρίνα Αλίμου έγινε η πρόσληψη συμβούλων και ο διαγωνισμός προγραμματίζεται για τις αρχές του 2017.
Επίσης, ο διαγωνισμός για την παραχώρηση της μαρίνας Πύλου για 40 έτη βρίσκεται στην τελική φάση και αναμένεται η υποβολή δεσμευτικών προσφορών στις αρχές του 2017. Ακόμη, για τη μαρίνα Θεσσαλονίκης (Αρετσού Καλαμαριάς) και τη μαρίνα Χίου έχουν αναρτηθεί προκηρύξεις για πρόσληψη συμβούλων και η διαδικασία των διαγωνισμών παραχώρησης εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει μέχρι το τέλος του έτους. Από τα άλλα ακίνητα, σημαντικότερο είναι το Castello Bibbeli στην Κέρκυρα, σχετικά με το οποίο το ΤΑΙΠΕΔ αναμένεται να βγάλει πρόσκληση ενδιαφέροντος για την αξιοποίησή του μέχρι το τέλος του έτους κατόπιν έγκρισης Προεδρικού Διατάγματος για τη χρήση του κατά πάσα πιθανότητα ως χώρου φιλοξενίας.
ΔΕΣΦΑ, ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΕΛΠΕ
Κρίσιμη η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας
Στα ενεργειακά «πονάει» ιδιαίτερα όλο το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, όπως άλλωστε και οι ελληνικές δεσμεύσεις για απελευθέρωση της ελληνικής αγοράς ενέργειας. Και δεν είναι ακόμη ορατό πώς αυτή η κυβέρνηση, ανεξαρτήτως ανασχηματισμού, θα μπορέσει να θεραπεύσει τις καθυστερήσεις.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η εμπλοκή στον Διαχειριστή Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), όπου οι Αζέροι της Socar εκτιμούν πως, μετά την τροπολογία Σκουρλέτη για μειωμένα τέλη, το τίμημα των 400 εκατ. δεν είναι δίκαιο και πρέπει να μειωθεί ή να τροποποιηθούν/αποσυρθούν οι ρυθμίσεις αυτές. Η προσδοκία πως έως τα τέλη Νοεμβρίου θα λυθεί το θέμα ελέγχεται από αρκετές πλευρές ως ιδιαίτερα αισιόδοξη.
Ομως στο ΤΑΙΠΕΔ θα πρέπει να προχωρήσει σύντομα και η οριστικοποίηση του μοντέλου και του χρονοδιαγράμματος αξιοποίησης των συμμετοχών του 17% της ΔΕΗ, του 65% της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ) και του 35% των ΕΛΠΕ που κατέχει. Με τη ΔΕΗ ιδιαίτερα κρίσιμο πολιτικό ζήτημα, οι εκτιμήσεις μιλούν για παραπομπή της όποιας αξιοποίησης του 17% στο μέλλον. Για την ώρα, η διαδικασία μερικής ιδιωτικοποίησης του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) παρέχει τον απαραίτητο χρόνο.
Η ανακήρυξη της κινεζικής State Grid ως προτιμητέου επενδυτή για την απόκτηση 24% του ΑΔΜΗΕ επιταχύνει την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης απόσχισης της θυγατρικής της ΔΕΗ που διαχειρίζεται τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού. Εκτός απροόπτου, κάποια στιγμή στις αρχές του 2017 θα εγκατασταθεί ο νέος μέτοχος μειοψηφίας.
Ομως πρέπει να προχωρήσει και η δεύτερη φάση που αφορά την απόσχιση του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ μέσω σύστασης εταιρείας συμμετοχών στην οποία θα εισφερθεί το 51% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ. Η εταιρεία αυτή αναμένεται να εισαχθεί στο Χρηματιστήριο και οι μετοχές της να διανεμηθούν στους υφισταμένους μετόχους της ΔΕΗ (51% στο ελληνικό Δημόσιο και στο ΤΑΙΠΕΔ, και 49% στους υφισταμένους μετόχους μειοψηφίας της ΔΕΗ).
Αρα, έως ότου ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, το ΤΑΙΠΕΔ μπορεί να περιμένει για να επιτύχει και καλύτερο τίμημα για το 17%. Ολα αυτά στη θεωρία, διότι στην πράξη μένει να φανεί πώς θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό πολιτικά.