Πλήρη ανατροπή στους σχεδιασμούς της ΔΕΗ για τον εκσυγχρονισμό της λιγνιτικής της παραγωγής και αποδυνάμωση της θέσης της στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού φέρνουν δύο αποφάσεις που ελήφθησαν χθες σε Λουξεμβούργο και Στρασβούργο. Η πρώτη απόφαση ελήφθη από το Γενικό Δικαστήριο της Ε.Ε., το οποίο απέρριψε την αίτηση ακύρωσης που κατέθεσε η ΔΕΗ για να ανατρέψει απόφαση της Ε.Ε. που έκανε λόγο για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά του λιγνίτη και προέβλεπε συγκεκριμένα μέτρα για τη συμμόρφωσή της με τους ευρωπαϊκούς κανόνες ανταγωνισμού. Στην απόφαση αυτή της Ε.Ε., που χρονολογείται στο 2008, στηρίχθηκαν οι μέχρι σήμερα σχεδιασμοί για τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στο λιγνίτη και των μεριδίων της στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, και συγκεκριμένα το αρχικό σχέδιο Μικρή ΔΕΗ και το τρέχον των δημοπρασιών (ΝΟΜΕ) που τελεί υπό διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δυσχεραίνει τη διαπραγματευτική θέση της ελληνικής πλευράς στο επίμαχο θέμα του ποσοστού των δημοπρατούμενων ποσοτήτων και φέρνει ένα βήμα πιο κοντά τα «ισοδύναμα δομικά μέτρα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται στο μνημόνιο, δηλαδή το σχέδιο Μικρή ΔΕΗ. Οι πιέσεις που, σύμφωνα με πληροφορίες, ασκούν οι πιστωτές για να αποτυπωθεί σαφώς στον νέο νόμο ποια θα είναι τα ισοδύναμα δομικά μέτρα αναμένεται μετά την απόφαση του Ευρωδικαστηρίου να γίνουν ακόμη πιο σκληρές. Η Ελλάδα σε εφαρμογή της απόφασης της Ε.Ε. θα πρέπει να χορηγήσει μέσω διαγωνισμών δικαιώματα εκμετάλλευσης επί των κοιτασμάτων λιγνίτη Δράμας, Ελασσόνας, Βεύης και Βεγόρας σε τρίτες επιχειρήσεις. Επίσης οφείλει να απαγορεύσει πλέον να χορηγεί δικαιώματα, ενώ υποχρεούται και να προχωρήσει σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Η δεύτερη απόφαση ελήφθη από την Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου, που συνεδρίασε χθες στο Στρασβούργο και ουσιαστικά έβαλε «φρένο» στο αίτημα της ΔΕΗ για χρήση δωρεάν δικαιωμάτων CO2 για λιγνιτικές μονάδες. Η θέση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, στον βαθμό που υιοθετηθεί και από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, ανατρέπει τον σχεδιασμό της ΔΕΗ για τον εκσυγχρονισμό των λιγνιτικών της μονάδων και βάζει «φρένο» στην κατασκευή της Μονάδας Μελίτη 2, που αποτελεί και τον πυρήνα της συνεργασίας με την κινεζική CMEC, ενώ υπό επαναξιολόγηση θέτει και τη βιωσιμότητα της νέας μονάδας της Πτολεμαΐδας. Η συμβιβαστική πρόταση που έκανε αποδεκτή η Επιτροπή Περιβάλλοντος δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη που είχαν το 2014 και όχι το 2013, όπως προέβλεπε η αρχική πρόταση της Επιτροπής, κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάτω του 60% του μέσου όρου της Ενωσης να κάνουν χρήση δωρεάν δικαιωμάτων ρύπων. Οι χώρες που συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα έσοδα από τη δημοπράτηση έως και 40% των δικαιωμάτων που κατέχουν για τη χρηματοδότηση επενδύσεων από εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής, όχι όμως σε μονάδες ανθρακικές. Η απόφαση προβλέπει ακόμη τη δημιουργία ενός ταμείου εκσυγχρονισμού του ηλεκτροπαραγωγικού τομέα, που θα χρηματοδοτείται από τη δημοπράτηση του 2% του συνόλου των δικαιωμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Με σχετική ανακοίνωσή της, η ΔΕΗ σημειώνει ότι, «αν και η υιοθέτηση αυτών των θέσεων δεν αποτελεί ακόμη πλήρη δικαίωση του ελληνικού αιτήματος, παρ’ όλα αυτά, στην ουσία, συνιστά αναγνώρισή του» και επισημαίνει τη συμβολή των Ελλήνων ευρωβουλευτών στη στήριξη του ελληνικού αιτήματος για δωρεάν CO2.