«Παγωμένες» επενδύσεις ύψους 1 δισ. ευρώ, μάλιστα εντός εξαμήνου, μπορεί να κινητοποιήσει η άρση των capital controls, η επιβολή των οποίων ανάγκασε μία στις τρεις επιχειρήσεις να αναστείλει τις επενδύσεις που είχε προγραμματίσει. Η αναστολή της επενδυτικής δραστηριότητας είναι μία από τις βασικότερες επιπτώσεις που έχουν σήμερα τα capital controls. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή τους και μετά την αναγκαία προσαρμογή που έχουν κάνει οι μικρoμεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), το ποσοστό εκείνων που θεωρούν ότι ακόμη και μετά την άρση τους θα χρειαστούν πάνω από ένα χρόνο για να επανέλθουν στην ομαλότητα έχει τριπλασιαστεί και φθάνει το 17% από 6% που ήταν κατά το πρώτο εξάμηνο μετά την επιβολή των capital controls.
Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας σε δείγμα 1.200 ΜμΕ, που εστιάζει στην περαιτέρω επίδραση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και κυρίως στη σκιαγράφηση της επόμενης μέρας μετά την άρση τους, που εκτιμάται ότι θα απελευθερώσει σημαντική αναπτυξιακή δυναμική.
Παρά το γεγονός ότι η επιβολή των capital controls έχει στρέψει το 57% των επιχειρήσεων να διατηρούν καταθέσεις εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από μόλις 12% το 2014, η αντίδραση από την τυχόν άρση τους εκτιμάται ότι θα είναι χαμηλού ρίσκου σε σχέση με τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, οι επιχειρηματίες απαντούν ότι σε μια τέτοια προοπτική θα αντιδράσουν ψύχραιμα και θα διατηρήσουν τις καταθέσεις που έχουν στις ελληνικές τράπεζες στα ίδια επίπεδα, δηλαδή κοντά στο 90%.
Αντίθετα, η περαιτέρω διατήρησή τους επιδρά πλέον στη δομική τους λειτουργία και η άρση τους είναι καίριας σημασίας για την αποτροπή πρόκλησης διαρθρωτικών προβλημάτων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και δη στις πολύ μικρές που δείχνουν να έχουν εξαντλήσει τις αντοχές τους. Οπως διαπιστώνει η μελέτη, οι στρατηγικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν από τις ΜμΕ δρουν πλέον συσταλτικά στη βραχυπρόθεσμη δυναμική της ανάπτυξής τους και είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό εκείνων που δηλώνει ότι έχει πλέον προχωρήσει σε ακύρωση των επενδύσεων έχει αυξηθεί στο 34% από 24% που ήταν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015. Ετσι, παρά το γεγονός ότι ο επιχειρηματικός τομέας δείχνει ότι προσπαθεί να εισέλθει σε φάση ανάκαμψης, η δυναμική αυτή εμφανίζεται εξασθενημένη. Συγκεκριμένα, το 2016 χαρακτηρίστηκε από μια σταδιακή βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, όπως αποτυπώθηκε στην άνοδο του δείκτη εμπιστοσύνης για τις ΜμΕ κατά 8 μονάδες στη διάρκεια του έτους, αλλά ο δείκτης παραμένει σε αρνητικό έδαφος και σε ένα επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το 2014. Ενδεικτική του εύθραυστου χαρακτήρα που έχει η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος είναι η αναστροφή της τάσης ανάκαμψης των προσδοκιών για τη μελλοντική ζήτηση για όλους τους κλάδους.
Μία από τις αιτίες που υποχρεώνουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε δομικές προσαρμογές, όπως η αναστολή των επενδυτικών σχεδίων αλλά και η μεγέθυνση του χρονικού ορίζοντα επιστροφής στην κανονικότητα, είναι ο περιορισμός των βραχυπρόθεσμων θωρακίσεων που είχαν έναντι των κεφαλαιακών ελέγχων. Ετσι, κατά τους πρώτους μήνες επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων, πάνω από περίπου τις μισές ΜμΕ διακρατούσαν «μαξιλάρι ρευστότητας» εκτός ελληνικών τραπεζών, το οποίο τους επέτρεπε να λειτουργούν σε «σχεδόν κανονικές» συνθήκες. Σήμερα –ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων– το «μαξιλάρι» αυτό έχει απολεσθεί για το μεγαλύτερο κομμάτι των ΜμΕ και πλέον μόνο μία στις πέντε εταιρείες (που δήλωνε σημαντικό απόθεμα στα τέλη του 2015) συνεχίζει να έχει χρηματικά διαθέσιμα εκτός ελληνικών τραπεζών και να διατηρεί κάποιας μορφής προστασία έναντι των κεφαλαιακών ελέγχων.