Οικονομολόγοι και δημοσιογράφοι του αμερικανικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg απαντούν στα καίρια ερωτήματα για την παγκόσμια οικονομία και τις εξελίξεις το 2019.
– Θα διολισθήσει σε ύφεση η παγκόσμια οικονομία;
– Οχι. Οι αγορές κλυδωνίζονται, οι κεντρικές τράπεζες εγκαταλείπουν την πολιτική του φθηνού χρήματος και βρίσκεται σε εξέλιξη ένας εμπορικός πόλεμος. Το ΔΝΤ, όμως, εξακολουθεί να προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί για τρίτη χρονιά με ρυθμό 3,7%. Ακόμη κι αν δεν φτάσει σε αυτόν τον ρυθμό, πάντως, η παγκόσμια ανάπτυξη σίγουρα θα είναι ικανοποιητική.
Ο οικονομολόγος του Bloomberg Τομ Ορλίκ τονίζει πως το 2019 δεν θα αρχίσει με την ισχυρή ανάπτυξη του 2018. Η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί με χαμηλότερους ρυθμούς και θα είναι αισθητή η απόκλιση ανάμεσα στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο. Η μεγάλη αστάθεια στις αγορές και η μείωση των εξαγωγών μάς προϊδεάζουν πως η εποχή της μεγάλης ανάπτυξης έχει παρέλθει. Δεν αποτελούν, όμως, ένδειξη επικείμενης ύφεσης.
– Θα κλιμακωθεί ο εμπορικός πόλεμος;
– Είναι σαφώς το σημαντικότερο ερώτημα για την παγκόσμια οικονομία το 2019. Η προσωρινή εκεχειρία ανάμεσα στον πρόεδρο Τραμπ και τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, είναι καλό σημάδι. Η νευρικότητα στις αγορές και η ανησυχία για το μέλλον των δύο οικονομιών εξωθούν τους δύο ηγέτες προς μια συμφωνία. Ο,τι κι αν γίνει, όμως, δεν αναμένεται να ανακληθεί το μεγαλύτερο μέρος των δασμών που επέβαλε η Ουάσιγκτον σε κινεζικά προϊόντα αξίας 250 δισ. δολαρίων. Το ίδιο ισχύει και για την απειλή της Ουάσιγκτον να επιβάλει περαιτέρω δασμούς εάν δεν προχωρήσει η Κίνα σε μεταρρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Bloomberg Τομ Ορλίκ, η εκεχειρία ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα θα διαρκέσει. Η Κίνα δεν θα προχωρήσει στις βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούν τα «γεράκια» της Ουάσιγκτον. Θα κινηθεί τόσο όσο χρειάζεται για να ισχυριστεί η Ουάσιγκτον ότι νίκησε, αλλά και για να την εξωθήσει σε περαιτέρω μέτρα προστατευτισμού. Ακόμη και στην περίπτωση αυτή, πάντως, θα μειωθούν οι εξαγωγές το 2019.
– Θα σταματήσει η Federal Reserve να αυξάνει τα επιτόκια;
– Η Fed έχει προαναγγείλει δύο αυξήσεις επιτοκίων για το 2019 και μία για το 2020 καθώς αισιοδοξεί πως θα συνεχιστεί η στιβαρή ανάπτυξη. Οι επενδυτές εκτιμούν πως η αισιοδοξία αυτή παραβλέπει τις ενδείξεις επιβράδυνσης. Ηδη ο φόβος πως η Fed αυξάνει πολύ γρήγορα τα επιτόκια έχει προκαλέσει απώλειες στις μετοχές αμερικανικών εταιρειών. Ο πρόεδρος Τραμπ θα εξακολουθήσει, άλλωστε, να ασκεί πιέσεις στον επικεφαλής της Fed, Τζερόμ Πάουελ, αν η νομισματική πολιτική της παραμένει περιοριστική.
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους του Bloomberg, Τιμ Μάχεντι και Γελένα Σουλιάτγεβα, η επιβράδυνση και η δυσχέρεια στη χρηματοδότηση δεν επαρκούν για να σταματήσει η Fed τις αυξήσεις των επιτοκίων. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας θα μετριασθεί, αλλά θα παραμείνει πάνω από το μακροπρόθεσμο δυναμικό της.
– Μπορεί να ελέγξει η Κίνα την επιβράδυνσή της χωρίς μέτρα στήριξης;
– Μετά το πρώτο τρίμηνο του έτους θα φανεί ποιος θα είναι ο αντίκτυπος του εμπορικού πολέμου στις εξαγωγές. Μέχρι την 1η Μαρτίου θα έχει φανεί, άλλωστε, αν σημειώνεται πρόοδος στις εμπορικές συνομιλίες ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στο Πεκίνο. Οι κινεζικές αρχές επιθυμούν να προχωρήσουν με στοχευμένα μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Πολλά θα εξαρτηθούν, πάντως, από την κατανάλωση, που στα τέλη του 2018 επιβραδύνθηκε. Ισως τα χρέη των κινεζικών νοικοκυριών σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος ζωής στις μεγάλες πόλεις αρχίζουν να «δαγκώνουν». Το Πεκίνο μπορεί να αναγκαστεί να στραφεί σε μια πιο επιθετική στήριξη της ανάπτυξης.
Ο οικονομολόγος του Bloomberg Τομ Ορλίκ εκτιμά πως η Κίνα μπορεί να ελέγξει μια σταδιακή επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, όμως όλα θα εξαρτηθούν από τον εμπορικό πόλεμο. Αν αποκλιμακωθεί η ένταση με την Ουάσιγκτον και δεν μειωθούν σημαντικά οι εξαγωγές της Κίνας, τότε οι κινεζικές αρχές θα έχουν μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών για να χειριστούν την κατάσταση. Αν, όμως, κλιμακωθεί η ένταση με την Ουάσιγκτον, η κινεζική ηγεσία θα αναγκαστεί μάλλον να καταφύγει σε επιθετικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Ιδιαιτέρως αν ο συνδυασμός εξωτερικών και εσωτερικών προβλημάτων οδηγήσει σε μεγάλη ανεργία και προβλήματα επιχειρήσεων.
Τι προβλέπεται για Brexit, αναδυόμενες αγορές και επιτόκια ΕΚΤ
Η ΕΚΤ θα εξετάσει την πρώτη αύξηση των επιτοκίων το 2019, εάν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι όπως περιμένει ο Μάριο Ντράγκι.
– Θα υπάρξει συμφωνία για το Brexit;
– Εχουν αυξηθεί οι πιθανότητες να μην επιτευχθεί συμφωνία. Η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμά πως κάτι τέτοιο θα είναι καταστροφή για την οικονομία της Βρετανίας. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι θεωρούν πως θα αποφευχθεί η καταστροφή, αλλά η ανάπτυξη δεν θα είναι ικανοποιητική.
Οι έμποροι λιανικής έχουν πληγεί, η αγορά ακινήτων επιβραδύνεται και ο πληθωρισμός βρίσκεται σε επίπεδα πάνω από τον στόχο της Τράπεζας της Αγγλίας. Ως εκ τούτου, η ανάπτυξη θα είναι στην καλύτερη περίπτωση περιορισμένη και κάτω από τον ρυθμό που σημείωνε η βρετανική οικονομία πριν από το δημοψήφισμα του 2016.
Ο οικονομολόγος του Bloomberg Νταν Χάνσον επισημαίνει πως η πλειονότητα των Βρετανών βουλευτών τάσσεται κατά της εξόδου από την Ε.Ε. χωρίς συμφωνία. Γι’ αυτό και φαίνεται πως θα υπάρξει συμφωνία το 2019. Αν αυτή επιτευχθεί, θα δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη, θα υπάρξει ασφάλεια και ίσως εφαρμοστεί πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Τότε θα ακολουθήσει ανάπτυξη κοντά στο 2%.
– Θα αντιμετωπίσουν οι αναδυόμενες αγορές νέα κρίση;
– Το 2019, η Fed δεν θα αυξάνει τόσο επιθετικά τα επιτόκια, ενώ το πετρέλαιο θα είναι φθηνό. Ετσι θα υπάρχει σχετική ηρεμία στις αγορές. Από δημοσκόπηση του Bloomberg μεταξύ επενδυτών, διαπραγματευτών και αναλυτών προκύπτει η πρόβλεψη πως τα περιουσιακά στοιχεία των αναδυόμενων αγορών θα ανακάμψουν το 2019. Σύμφωνα μάλιστα με τη Morgan Stanley, οι αναδυόμενες το επόμενο έτος θα αποτελέσουν τον μοχλό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχουν, ωστόσο, θύλακοι κινδύνου, όπως η πολιτική κρίση σε Αργεντινή και Τουρκία, ενώ η Νότιος Κορέα είναι υπερχρεωμένη και η Ρωσία κινδυνεύει από νέο κύμα κυρώσεων. Η Νότιος Αφρική αγωνίζεται με οικονομία που παραπαίει εν μέσω πολιτικής αβεβαιότητας.
Ο οικονομολόγος του Bloomberg Σκοτ Τζόνσον τονίζει πως η αβεβαιότητα γύρω από τη νομισματική πολιτική της Fed, το εμπόριο και τις τιμές του πετρελαίου θα παραταθεί και το 2019. Τυχόν επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης μπορεί να αποβεί περαιτέρω εις βάρος των αναδυόμενων αγορών.
– Θα αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια η ΕΚΤ;
– Εχει δηλώσει πως τα επιτόκια της Ευρωζώνης θα παραμείνουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα «τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2019». Οι οικονομολόγοι συμμερίζονται την άποψη της ΕΚΤ πως η Ευρωζώνη σημειώνει σταθερή ανάπτυξη, παρά τα τελευταία στοιχεία που κατατείνουν σε επιβράδυνση. Αναμένουν, έτσι, την πρώτη αύξηση των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο. Οι επενδυτές βλέπουν τα πράγματα αλλιώς. Εκφράζουν φόβους πως η Ευρωζώνη βρίσκεται στα πρόθυρα παρατεταμένης επιβράδυνσης εν μέσω εμπορικού πολέμου και πολιτικής αστάθειας.
Εκτιμούν πως η πρώτη αύξηση επιτοκίων θα έρθει γύρω στον Απρίλιο του 2020, οπότε θα έχει αναλάβει καθήκοντα ο διάδοχος του Μάριο Ντράγκι. Σύμφωνα με τον Τζέιμι Μουρέι, οικονομολόγο του Bloomberg, η ΕΚΤ θα εξετάσει την πρώτη αύξηση των επιτοκίων το 2019 αν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι όπως περιμένουν ο Μάριο Ντράγκι και οι συνεργάτες του. Αν το μεγαλύτερο μέρος του 2019 σημειώνεται ανάπτυξη 0,5% κάθε τρίμηνο και αυξάνονται οι μισθοί, δεν θα έχει κανένα λόγο να αναβάλει την αύξηση η ΕΚΤ. Μάλλον θα προχωρήσει το 2019, αλλά ύστερα από κάποιους μήνες.