Είναι γεγονός πως το νέο έτος 2019 πρόκειται να είναι κομβικό, τόσο για την Ελλάδα όσο, πρωτίστως, για την Ευρωπαϊκή Ενωση με τις ευρωεκλογές του Μαΐου και την ανάδειξη του νέου Ευρωκοινοβουλίου καθώς και της σύνθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Ενωση έχει πολλά και σύνθετα προβλήματα να αντιμετωπίσει μέσα στη χρονιά, καθώς οι προκλήσεις είναι τεράστιες και παγκόσμιες.
Πιθανότατα η σύνθεση που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές και θα στελεχώσει τα νέα κοινοτικά όργανα, θα δημιουργήσει νέους συσχετισμούς ανάμεσα στα κράτη–μέλη, ενώ είναι βέβαιο πως θα καθορίσει και τη φυσιογνωμία της Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια, αν όχι τις επόμενες δεκαετίες.
Το μεγάλο ερώτημα είναι, αν τελικά η Ενωση θα καταφέρει να προχωρήσει σε κομβικά ζητήματα όπως είναι η τραπεζική ένωση, το ενιαίο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων, ο κοινός προϋπολογισμός, καθώς και ένας υπουργός Οικονομικών που θα μπορεί να εκπροσωπεί συνολικά τα κράτη–μέλη στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, καθώς και στην αναδιανομή των πλεονασμάτων.
Τα πράγματα σίγουρα όπως έχουν διαμορφωθεί δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα, καθώς και μόνον η διαδικασία του Brexit και η αποχώρηση μιας κορυφαίας παγκόσμιας οικονομικής δύναμης, όπως είναι η Βρετανία, δεν μπορεί να ιδωθεί ως μια εξέλιξη που ενισχύει την αλληλεγγύη καθώς και την οικονομική διείσδυση των κρατών–μελών στις διεθνείς αγορές.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα που συνεχίζουν να ταλανίζουν την Ευρώπη και κυρίως τις χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, δημιουργώντας έντονα κινήσεις ευρωσκεπτικισμού, που δεν βοηθούν σε καμία περίπτωση την ολοκλήρωση της Ενωσης.
Δυστυχώς, στο θέμα αυτό, δεν υπάρχει ενιαία φωνή, αφού η άρνηση συγκεκριμένων κρατών–μελών να δεχθούν συμφωνημένο αριθμό προσφύγων στο εσωτερικό τους δημιουργεί προβλήματα συνοχής και αντικρουόμενων συμφερόντων τα οποία πρέπει σε κάθε περίπτωση να συγκεραστούν.
Οσον αφορά το διεθνές γίγνεσθαι, οι εξελίξεις σίγουρα δεν είναι ευοίωνες, καθώς η προεδρία Τραμπ στις ΗΠΑ έχει προκαλέσει πλήθος αναταράξεων στις αγορές, μέσω του κύματος προστατευτισμού που έχει επιβάλει και τον εξελισσόμενο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, που έχει παρασύρει και την Ε.Ε. σε μια προσπάθεια συμβιβασμού, για τη συγκράτηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών εξαγωγών.
Εκτός αυτού, οι σχέσεις της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ δημιουργούν σαφείς παρενέργειες και στις εξωτερικές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Τουρκία, που ενδιαφέρει πρωτίστως την Ελλάδα.
Αυτό σημαίνει ότι στο γεωστρατηγικό πεδίο, όσο οι ΗΠΑ αφήνουν ζωτικό χώρο σε νέες δυνάμεις στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, το γεγονός αυτό οφείλει να κινητοποιήσει την Ε.Ε. στο να λάβει δράση, χωρίς να μείνει αμέτοχη στις προκλήσεις και στους συσχετισμούς που διαμορφώνονται όσον αφορά την ενεργειακή ισορροπία της περιοχής, μέσω των αγωγών προέλευσης.Ολες οι παραπάνω παράμετροι, λιγότερο ή περισσότερο, έχουν προκαλέσει την άνοδο λαϊκιστικών, ξενοφοβικών κινημάτων και κομμάτων σε αρκετές χώρες της Ενωσης, προκαλώντας αμηχανία στην Κομισιόν για τη διαχείριση της όλης κατάστασης.
Οι κομματικοί συσχετισμοί στην Ευρώπη μεταβάλλονται διαρκώς, καθώς, ενώ η σοσιαλδημοκρατία έχει καταρρεύσει πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, το ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα ναι μεν διατηρεί τις δυνάμεις του, αλλά με συμβιβασμούς, που ανέχονται ακόμα και την Ευρώπη του ακροδεξιού πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Ορμπαν στις τάξεις του.
Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος σχηματισμού ενός μεγάλου αντιευρωπαϊκού μετώπου είναι υπαρκτός και γι’ αυτόν τον λόγο οφείλει η Ενωση να λάβει τα κατάλληλα μέτρα προάσπισης από τη μία του κοινοτικού κεκτημένου και της ελευθερίας των αγορών και από την άλλη την πολιτική ολοκλήρωση, μέσα από την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της αλληλεγγύης, κυρίως σε μεγάλες περιόδους κρίσεων, είτε είναι οικονομικές, πολιτικές ή κοινωνικές.
* Ο κ. Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός.