Μία ανάσα πριν από τις δημοτικές εκλογές της Κυριακής η Τουρκία αντιμετωπίζει –παράλληλα με τον διψήφιο πληθωρισμό και την ύφεση– ραγδαία μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της. Αιτία είναι, βέβαια, οι παρεμβάσεις που έχει κάνει η κεντρική τράπεζα στις αγορές συναλλάγματος για να στηρίξει το νόμισμα της χώρας. Οι προσπάθειές της αποδεικνύονται ατελέσφορες και η τουρκική λίρα εξακολουθεί να υποχωρεί, θυμίζοντας τη νομισματική κρίση του περασμένου καλοκαιριού, όταν το δολάριο είχε φθάσει να αντιστοιχεί σε 7,24 τουρκικές λίρες. Στην αρχή της συνεδρίασης, χθες, υποχωρούσε κατά 5%, αλλά το βράδυ είχε περιορίσει τις απώλειες της ημέρας στο 3,89%, κυμαινόμενη σε ισοτιμία 5,4 τουρκικές λίρες ανά δολάριο. Η μείωση των διαθεσίμων εντείνει, πάντως, την αβεβαιότητα ως προς το κατά πόσον μπορούν να διαχειριστούν το πρόβλημα οι τουρκικές αρχές. Αντανάκλαση αυτής της έλλειψης εμπιστοσύνης είναι και η μαζική στροφή στο δολάριο από πλευράς τόσο των πολιτών όσο και των επιχειρήσεων της Τουρκίας που εγκυμονεί κινδύνους για την τουρκική οικονομία.
Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας μειώθηκαν κατά περίπου 3 δισ. δολάρια μόνον την προηγούμενη εβδομάδα. Από τις αρχές Μαρτίου, όμως, έχουν μειωθεί συνολικά κατά 10 δισ. δολάρια και ανέρχονται πλέον μόλις σε 24,7 δισ. δολάρια. Στην αντίθετη πορεία κινούνται οι αποταμιεύσεις που διατηρούν οι Τούρκοι σε συνάλλαγμα, καθώς έχουν φθάσει στο ιστορικό υψηλό των 105,74 δισ. δολαρίων. Οπως τονίζουν αναλυτές της αγοράς, η ραγδαία μείωση των διαθεσίμων προδίδει τον ρόλο που διαδραματίζει η κεντρική τράπεζα στην Τουρκία του Ερντογάν. Μιλώντας στους Financial Times, ο Πιοτρ Ματίς, αναλυτής συναλλάγματος αναδυομένων αγορών στη Rabobank, τόνισε πως «η ραγδαία μείωση των διαθεσίμων καταδεικνύει ότι η κεντρική τράπεζα παρενέβαινε στην αγορά τις τελευταίες εβδομάδες προσπαθώντας να σταθεροποιήσει την τουρκική λίρα ενόψει των εκλογών».
Ανάμειξη
Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις του Ούρλιχ Λόιχτμαν, επικεφαλής του τομέα συναλλάγματος και αναδυομένων αγορών στην Commerzbank της Φρανκφούρτης. Μιλώντας στο Reuters, τόνισε πως η μείωση των διαθεσίμων «αποτελεί ένδειξη ότι η κεντρική τράπεζα διοχετεύει χρήμα στην οικονομία με τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα». Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι παρεμβάσεις αυτές καταδεικνύουν πως είναι πρόβλημα η ισοτιμία της τουρκικής λίρας και πως «η κεντρική τράπεζα αναμειγνύεται στην οικονομική πολιτική». Σε μια μάλλον αδέξια προσπάθειά του να κατευνάσει την ανησυχία των αγορών, ο διοικητής της Τράπεζας της Τουρκίας Μουράτ Τσετίνκαγια δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων «Ανατολή» ότι τα διαθέσιμα σε ξένο νόμισμα αυξήθηκαν τις τελευτάιες ημέρες.
«Ελάχιστες άλλες χώρες έχουν τόσο χαμηλά επίπεδα διαθεσίμων όσο η Τουρκία», σχολίασε ο Πολ Μακ Ναμάρα, υπεύθυνος επενδύσεων στην GAM του Λονδίνου. Οπως υπογράμμισε ο ίδιος, «με τόσο λίγα διαθέσιμα, οι τουρκικές αρχές δεν έχουν κανένα περιθώριο λάθους και πρέπει να βρουν τρόπο να αντιμετωπίσουν την έλλειψη εμπιστοσύνης». Σύμφωνα με το Reuters, πολλές μελέτες σχετικές με τις κρίσεις των αναδυομένων αγορών σε βάθος δεκαετιών καταδεικνύουν πως εκείνο που οδηγεί στην κατάρρευση μιας οικονομίας δεν είναι απαραιτήτως η εγκατάλειψή της από τους ξένους επενδυτές αλλά η δραματική μείωση των διαθεσίμων της κεντρικής τράπεζας και η στροφή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων σε άλλα νομίσματα και συνήθως, βέβαια, σε σκληρό νόμισμα.
Οπως τόνισε στο Reuters o Τιμ Ας, αναλυτής αναδυομένων αγορών στην BlueBay Asset Management, «αυτό που αποτελεί αιτία ανησυχίας είναι η προοπτική δολαριοποίησης της τουρκικής οικονομίας, καθώς δεν είναι οι ξένοι επενδυτές, αλλά οι ίδιοι οι Τούρκοι που στρέφονται στο δολάριο». Την εικόνα επιβεβαιώνουν εγχώριοι διαχειριστές συναλλάγματος, όπως ο Μουσταφά Αλκάν, που διατηρεί γραφείο στην Κωνσταντινούπολη και επισημαίνει πόσο μεγάλη ήταν η ζήτηση για συνάλλαγμα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. «Ο κόσμος πανικοβάλλεται», αναφέρει και διευκρινίζει πως, «όταν ανατιμάται το δολάριο, οι Τούρκοι πανικοβάλλονται και αγοράζουν δολάρια». Οπως υπογραμμίζει ο ίδιος, «επικρατεί η ανησυχία πως το δολάριο θα επανέλθει στα επίπεδα που είδαμε το περασμένο καλοκαίρι».
Στο μεταξύ, οι ξένοι επενδυτές εγκαταλείπουν τους τουρκικούς τίτλους. Χθες, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου του τουρκικού δημοσίου εκτινάχθηκε σε επίπεδα πάνω από το 18%, ενώ είχε υποχωρήσει κάτω από το 14% στις αρχές του έτους.