Την περασμένη εβδομάδα, ο Ντέιβιντ Γκίλμορ, η εμβληματική φωνή των Pink Floyd, πούλησε τη συλλογή του από κιθάρες έναντι 21,5 εκατ. δολαρίων σε δημοπρασία, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν για ανθρωπιστικούς σκοπούς. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, το έργο «Θημωνιές» του Μονέ πουλήθηκε έναντι 110,7 εκατ. δολαρίων σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s. Αλλά και για τον ίδιο τον οίκο Sotheby’s υπέβαλε προσφορά εξαγοράς έναντι 3,7 δισ. δολαρίων ο Γαλλοϊσραηλινός Πάτρικ Ντράχι, του οποίου η εταιρεία Altice άντλησε μεγάλα κέρδη στις ΗΠΑ.
Οπως επισημαίνει το Reuters σε σχετικό ρεπορτάζ του, οι πωλήσεις αυτού του είδους δεν περιορίζονται σε μουσειακής σημασίας μουσικά όργανα ή σε έργα τέχνης. Οι οίκοι δημοπρασιών γνωρίζουν τις καλύτερες ημέρες τους καθώς βρίσκεται κυριολεκτικά στα ύψη η ζήτηση για εμβληματικές επενδύσεις ιλιγγιώδους αξίας από διάφορους μεγιστάνες. Αιτία είναι η μεγαλύτερη περίοδος οικονομικής ανάπτυξης στην ιστορία των ΗΠΑ και για την ακρίβεια από το 1854 έως σήμερα, καθώς πρόκειται για 121 συναπτούς μήνες συνεχούς αύξησης του αμερικανικού ΑΕΠ. Και χαρακτηρίζεται ίσως όσο καμία άλλη από αυτές τις ακρότητες των ανθρώπων με πολύ μεγάλο πλούτο και από το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στους βαθύπλουτους και σε όλη την υπόλοιπη κοινωνία. Οι μεγάλες συμφωνίες, συγχωνεύσεις και εξαγορές γίνονται όλο και μεγαλύτερες. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και αγοράζουν πολυτελείς επαύλεις, ποδοσφαιρικές ομάδες, θαλαμηγούς και κάνουν μακρινά ταξίδια στα πέρατα του κόσμου.
Και στο μεταξύ, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων στις ΗΠΑ έχει υπερδιπλασιασθεί μέσα στα τελευταία 10 χρόνια και σύμφωνα με στοιχεία της UBS από 267, που ήταν το 2008, έφτασαν τους 607 το περασμένο έτος. «Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, ενώ ο πλούτος τους αυξάνεται ταχύτερα», επισημαίνει ο Τζον Μάθιους, επικεφαλής του τομέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και μεγάλης περιουσίας στην UBS Global Wealth Management. Πωλούνται επαύλεις και πολυτελή ακίνητα σε ιλιγγιώδεις τιμές. Ο Κεν Γκρίφιν, επικεφαλής ενός hedge fund, αγόρασε πολυτελή πολυκατοικία κοντά στο Central Park της Νέας Υόρκης έναντι 238 εκατ. δολαρίων. Και οι αυξήσεις των ενοικίων στη Νέα Υόρκη το διάστημα 2010-2017 ήταν διπλάσιες από τις αυξήσεις των μισθών των εργαζομένων σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων StreetEasy.
Αυτό το είδος ανάπτυξης, εμφανώς άνισης αλλά πάντως δυναμικής, ήταν αδιανόητο πριν από μία δεκαετία. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ έμοιαζε να διαλύεται και επικρατούσε ο φόβος πως οι πτωχεύσεις τραπεζών θα οδηγούσαν σε κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος. Οι πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες προσπαθούσαν να σταθεροποιήσουν τις αγορές και να στηρίξουν τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων όταν κατέρρευσε η αμερικανική αγορά κατοικίας. Δεν προσπάθησαν, όμως, εξίσου να στηρίξουν τα εισοδήματα της πλειονότητας ούτε να διασφαλίσουν μια στοιχειώδη ισοκατανομή του πλούτου. Και τώρα φαίνεται καθαρά τι έχει συμβεί με τη συσσώρευση πολύ μεγάλου πλούτου. Το κόστος ενός δείπνου σε εστιατόριο πολυτελείας στην Καλιφόρνια έχει αυξηθεί κατά 35% φτάνοντας τα 325 δολάρια κατ’ άτομο, ενώ πριν από 10 χρόνια ήταν 240 δολάρια. Εν ολίγοις, η αύξηση υπερβαίνει τον πληθωρισμό κατά περίπου 20%. Τα δίδακτρα για το Πανεπιστήμιο Κολούμπια ανέρχονται σε σχεδόν 60.000 δολάρια ετησίως όταν το 2008 το ακαδημαϊκό έτος κόστιζε 39.000 δολάρια.
Την ίδια στιγμή, όμως, τα χαμηλότερα εισοδήματα παραμένουν στάσιμα. Το πλουσιότερο 20% των Αμερικανών ελέγχει το 88% του πλούτου της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία της Federal Reserve. Στο μεταξύ, περισσότεροι από 39 εκατ. Αμερικανοί παίρνουν κουπόνια συσσιτίων. Είναι λιγότεροι από το 2013, αλλά κατά 40% περισσότεροι από τα επίπεδα του 2008, μολονότι ο πληθυσμός της χώρας έχει αυξηθεί μόλις κατά 8%. Και βέβαια, ο αριθμός των αστέγων έχει αυξηθεί ιλιγγιωδώς. Σύμφωνα με τον Συνασπισμό των Αστέγων, στα καταφύγια και στα ιδρύματα της Νέας Υόρκης κοιμούνται πλέον 70% περισσότεροι άνθρωποι σε σύγκριση με πριν από μία δεκαετία.