Με ανησυχητικούς ρυθμούς αυξάνεται ο δανεισμός των νοικοκυριών στην Κίνα, καθώς οι Κινέζοι έχουν εύκολη πρόσβαση σε πιστώσεις από κάθε είδους χρηματοπιστωτικό οργανισμό, τράπεζες, παρατραπεζικό σύστημα, πλατφόρμες πληρωμών μέσω Ιντερνετ και πολλά άλλα. Παράλληλα, οι νέοι της Κίνας δανείζονται ανεξέλεγκτα, καθώς διολισθαίνουν σε μια υπερκατανάλωση δυτικού τύπου.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Bloomberg Businessweek, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους ο καταγεγραμμένος δανεισμός των κινεζικών νοικοκυριών έφτασε στο 54% του κινεζικού ΑΕΠ, έχοντας εκτιναχθεί κατά περισσότερο από 4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Οπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, πρόκειται για ποσοστό σχετικά χαμηλό αν συγκριθεί με τα αντίστοιχα άλλων οικονομιών. Σύμφωνα με στοιχεία του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P Global, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 66% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, στο 72% στο Χονγκ Κονγκ, ενώ στη Νότια Κορέα εκτινάσσεται στο 100%. Αιτία ανησυχίας για τις κινεζικές αρχές αποτελεί, όμως, ο ταχύς ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται αυτός ο δανεισμός. Στα μέσα Ιουλίου ο οίκος Fitch Ratings έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας πως συχνά μια περίοδος εκτεταμένου δανεισμού και αυξημένης κατανάλωσης οδηγεί σε απότομες διορθωτικές κινήσεις των αγορών.
Οσον αφορά ειδικότερα τα καταναλωτικά δάνεια που δεν έχουν υποθήκες ή άλλες εξασφαλίσεις, αυξάνονται κατά τουλάχιστον 20% ετησίως από το 2008 και μετά, κυρίως επειδή καταφεύγουν σε αυτά οι νέοι της Κίνας, που επιδεικνύουν καταναλωτική μανία ανάλογη των συνομηλίκων τους στη Δύση. Οπως τονίζει το Bloomberg Businessweek, η καταναλωτική συμπεριφορά της λεγόμενης γενιάς Ζ, δηλαδή των νεαρών Κινέζων που γεννήθηκαν κάπου ανάμεσα στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της νέας χιλιετίας, αποτελεί εστία κινδύνου. Η γενιά αυτή έχει χαμηλά εισοδήματα, αλλά έχει αναπτύξει ένα είδος εθισμού στην εύκολη πίστωση που βρίσκει μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Κίνας έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου για να προσελκύσουν δανειολήπτες μειωμένης φερεγγυότητας, όπως είναι οι νέοι. Η εταιρεία ηλεκτρονικών πληρωμών Huabei προσφέρει πιστωτικές γραμμές για ποσά από 500 έως 50.000 γουάν, δηλαδή από 65 έως 6.500 ευρώ, και εύκολα δέχεται τη μετακύλιση αυτού του χρέους. Δίνει, άλλωστε, τη δυνατότητα αποπληρωμής του σε μηνιαίες δόσεις. Τα ίδια προϊόντα και τις ίδιες ευκολίες προσφέρουν οι ανταγωνιστές της Alibaba, όπως η JD.com Inc. Σε αντίθεση όμως με τα χρέη από πιστωτικές κάρτες, τα δάνεια αυτού του είδους που χορηγούν οι πλατφόρμες πληρωμών δεν συνυπολογίζονται στα επίσημα στοιχεία. Η εταιρεία συμβούλων IResearch υπολογίζει πως ο όγκος των διαθέσιμων καταναλωτικών πιστώσεων μέσω Ιντερνετ θα υπερδιπλασιασθεί έως το 2021. Θα φτάσει δηλαδή στα 19 τρισ. γουάν, από τα 7,8 τρισ. γουάν στα οποία ανερχόταν το 2018. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν σε 2,5 τρισ. ευρώ και 1 τρισ. ευρώ αντιστοίχως.
Η ανησυχία είναι διάχυτη και όχι μόνο μεταξύ των αρχών. Σε έκθεσή του που έδωσε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα, το Πανεπιστήμιο Χρηματοπιστωτικών και Οικονομικών της Σαγκάης προειδοποιεί για τις πιθανές συνέπειες στην ευρύτερη οικονομία της Κίνας αν η συσσώρευση χρεών φτάσει στο σημείο «να διαβρώσει τη ρευστότητα των νοικοκυριών και να υπονομεύσει τη ζήτηση». Αν δηλαδή οι πληρωμές δανείων απορροφήσουν τόσο μεγάλο τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, ώστε να εξαντληθεί η καταναλωτική δυνατότητά τους.
Η Κίνα βρίσκεται εν τω μέσω μιας αργής μετάβασης από το μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στις εξαγωγές και στις επενδύσεις προς ένα μοντέλο σύγχρονης καταναλωτικής οικονομίας. Μια κρίση οφειλόμενη στην υπερχρέωση καταναλωτών και νοικοκυριών θα οδηγούσε σε εκτροχιασμό αυτής της στρατηγικής σε μια χρονική στιγμή που η παραγωγή προϊόντων για εξαγωγές έχει καμφθεί εξαιτίας του σινοαμερικανικού εμπορικού πολέμου.