Στενεύει ο κλοιός γύρω από την Τράπεζα της Τουρκίας, καθώς αποπέμφθηκαν χθες άλλα εννέα στελέχη της από θέσεις καίριες για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής. Η αποπομπή τους παρουσιάστηκε ως «αναδιάρθρωση», όπως σημειώνει η σχετική ανακοίνωση της τράπεζας, και ως σκοπός της αναφέρεται η καλύτερη λειτουργία της. Εχει προηγηθεί πριν από ένα μήνα η αποπομπή του διοικητή της, ύστερα από σχετική απόφαση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, που τότε δήλωσε απροκάλυπτα ότι ο Μουράτ Τσετίνκαγια «δεν υπάκουε στις εντολές». Εντείνεται, έτσι, η ανησυχία για την έκταση των πολιτικών παρεμβάσεων στο έργο της κεντρικής τράπεζας και τον βαθμό στον οποίο περιέρχεται η πολιτική της στον προσωπικό έλεγχο του Ταγίπ Ερντογάν.
Ανάμεσα στους αποπεμφθέντες συγκαταλέγεται ο επικεφαλής της ομάδας οικονομολόγων της τράπεζας, Χακάν Καρά, που, όπως τόνισε, ο Τίμοθι Ας, αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Blue Bay Asset Management, ήταν «το πρόσωπο της Τουρκίας για τους ξένους επενδυτές επί δύο δεκαετίες». Επίσης, αποπέμφθηκαν ο γενικός διευθυντής του τομέα ερευνών και νομισματικής πολιτικής Πινάρ Οζλού, ο υπεύθυνος αγορών Ορχάν Καντάρ και ο υπεύθυνος τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών Γιαβούζ Γετέρ. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της κεντρικής τράπεζας, τα υψηλόβαθμα αυτά στελέχη θα αναλάβουν άλλους ρόλους, πιθανώς συμβούλων. Μέχρι στιγμής, η κεντρική τράπεζα δεν ανέφερε κανέναν διορισμό στη θέση του επικεφαλής των οικονομολόγων της.
Είναι, ωστόσο, σαφές ότι πρόκειται για παροπλισμό στελεχών της παλαιάς φρουράς και αντικατάστασή τους από πρόσωπα φίλα προσκείμενα στον Τούρκο πρόεδρο και περισσότερο πειθήνια. Σημειωτέον ότι τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, ο προηγούμενος διοικητής της τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια αύξησε τα επιτόκια της τουρκικής λίρας κατά 625 μονάδες βάσης για να ανακόψει την ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας. Επέτυχε έτσι να δώσει τέλος στη νομισματική κρίση που είχε εκδηλωθεί στη γειτονική χώρα το καλοκαίρι του 2018. Παράλληλα, όμως, οδήγησε την τουρκική οικονομία σε ύφεση. Αντιδιαμετρικά αντίθετα κινήθηκε ο άμεσος υφιστάμενός του, υποδιοικητής Μουράτ Οϊσάλ, που τον αντικατέστησε στις αρχές Ιουλίου αμέσως μετά την αποπομπή του. Είναι ενδεικτικό ότι στην πρώτη της συνεδρίαση μετά την αποπομπή του προηγούμενου διοικητή, η Τράπεζα της Τουρκίας προχώρησε σε μείωση των επιτοκίων της τουρκικής λίρας κατά 425 μονάδες βάσης, στο 19,75% . Επικαλέστηκε τότε την υποχώρηση του διψήφιου πληθωρισμού στο 15,75%, που, έκτοτε, έχει πάντως επανέλθει στο 16,65%. Το περασμένο έτος, άλλωστε, ο Ταγίπ Ερντογάν διόρισε υπουργό Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας τον γαμπρό του Μπεράτ Αλμπαϊράκ.
Μιλώντας στους Financial Times, ο Ουγκούρ Γκουρσές, πρώην στέλεχος της κεντρικής τράπεζας και νυν οικονομικός συντάκτης στην τουρκική έκδοση της Deutsche Welle, χαρακτήρισε «κάθε άλλο παρά συνετή» την απόφαση να απομακρυνθούν τόσα πολλά υψηλόβαθμα στελέχη της κεντρικής τράπεζας, ορισμένα από τα οποία υπηρετούσαν σε αυτήν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ομοίως, ο Ρεφέτ Γκουρκαϊνάκ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας, τόνισε πως η απομάκρυνση των εν λόγω στελεχών «όχι μόνον θα οδηγήσει σε ακόμη πιο εσφαλμένη νομισματική πολιτική, αλλά δεν θα αφήσει κανέναν στην τράπεζα να λέει την αλήθεια». Οι επικρίσεις των οικονομολόγων αφορούν, βέβαια, την παρεμβατικότητα του Τούρκου προέδρου, δεδηλωμένου εχθρού των επιτοκίων, που υποστηρίζει την ανορθόδοξη θεωρία ότι τα υψηλά επιτόκια ευθύνονται για την άνοδο του πληθωρισμού. Προεκλογικά, ο Ερντογάν είχε, άλλωστε, υποσχεθεί στους ψηφοφόρους ότι, σε περίπτωση επανεκλογής του, θα αναλάβει ο ίδιος προσωπικά την οικονομική και τη νομισματική πολιτική στη γειτονική χώρα και θα μεριμνήσει δεόντως για να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα το κόστος του δανεισμού.
Πλεόνασμα στην Τουρκία ύστερα από 17 έτη
Για πρώτη φορά μετά σχεδόν 17 χρόνια η Τουρκία παρουσίασε τον Ιούνιο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αθροιστικά για τους τελευταίους 12 μήνες. Την είδηση ανακοίνωσε χθες η Τράπεζα της Τουρκίας, που, ωστόσο, τόνισε ότι τα στοιχεία του Ιουνίου μεμονωμένα εμφανίζουν και πάλι έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και μάλιστα μεγαλύτερο από τις προβλέψεις, καθώς έφθασε τα 548 εκατ. δολάρια.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είχε εκτιναχθεί τον Μάιο του περασμένου έτους στα 58 δισ. δολάρια για διάστημα 12 μηνών.
Αποτελεί τη βασική πηγή ανησυχίας για τους επενδυτές στη γειτονική χώρα, καθώς συνεπάγεται μόνιμη εξάρτηση της τουρκικής οικονομίας από τις εισροές κερδοσκοπικών ξένων κεφαλαίων. Παραδόξως, πάντως, η μείωση του ελλείμματος οφείλεται σε μια εξαιρετικά αρνητική συγκυρία και συγκεκριμένα στη μείζονα νομισματική κρίση που γνώρισε η γειτονική χώρα το καλοκαίρι του περασμένου έτους. Η πτώση της τουρκικής λίρας οδήγησε σε μείωση των εισαγωγών με συνέπεια και τη μείωση του ελλείμματος.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών, το πλεόνασμα που τον Ιούνιο ανήλθε σε 538 εκατ. δολάρια θα αυξηθεί περαιτέρω τον Ιούλιο.
Σε ό,τι αφορά το πώς θα διαμορφωθεί το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στη διάρκεια του έτους, οικονομολόγοι επισημαίνουν πως θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον θα ανακάμψει η τουρκική οικονομία.