Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανοίγει τη συζήτηση για μια «σημαντική απλοποίηση» του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, καθώς όλο και πιο πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι φαίνεται να αναγνωρίζουν πως η Ε.Ε. θα πρέπει να χαράξει κανόνες που να διευκολύνουν και όχι να περιορίζουν τη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής.
Σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα της Κομισιόν που απέκτησαν οι Financial Times, αξιωματούχοι των Βρυξελλών διερευνούν τρόπους για να αναθεωρήσουν τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μείωση του δημόσιου χρέους στο 60% ή και χαμηλότερα του ΑΕΠ.
Μετά την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, οι δημοσιονομικοί κανόνες που ισχύουν για τα κράτη-μέλη της Ζώνης του Ευρώ έχουν δεχθεί δριμεία κριτική. Από τη μία πλευρά, είναι ανέφικτη η εφαρμογή τους λόγω της περιπλοκότητάς τους, οδηγώντας σε «απερίσκεπτα» δημοσιονομικά μέτρα και στη χάραξη «προκυκλικών δημοσιονομικών πολιτικών» που περιορίζουν υπερβολικά τις κινήσεις των κυβερνήσεων, όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα των Financial Times. Από την άλλη πλευρά, κάποιες κυβερνήσεις παραβιάζουν συστηματικά τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όπως έχει συμβεί με την περίπτωση του κυβερνητικού συνασπισμού στην Ιταλία, που μονομερώς επέμενε σε υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα για να ικανοποιήσει προεκλογικές υποσχέσεις.
Η Κομισιόν ευελπιστεί στην έναρξη της συζήτησης για την απλούστευση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωζώνης μέσα στο πρώτο 12μηνο της νέας προεδρίας στην Κομισιόν, καθώς δυσκολεύει η συγκυρία για την παγκόσμια οικονομία και την Ευρωζώνη, ιδιαίτερα τη Γερμανία, που είναι η ισχυρότερη οικονομία της. Μάλιστα, έχουν καλλιεργηθεί προσδοκίες πως θα ξεκινήσει ένας διάλογος που, συγκεκριμένα, θα «επιτρέψει τη βιώσιμη μείωση του δημόσιου χρέους για τις πιο ευάλωτες οικονομίες», αναφέρεται στα έγγραφα που απέκτησαν οι Financial Times. Βέβαια, δεν είναι όλοι οι αξιωματούχοι της Κομισιόν υπέρ μιας αλλαγής του τρέχοντος πλαισίου προς αυτή την κατεύθυνση. Ομως, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία αναλαμβάνει την προεδρία της Κομισιόν από τις αρχές Νοεμβρίου, δήλωσε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προ ενός μηνός πως οι Βρυξέλλες «θα αξιοποιήσουν στο μέγιστο την όποια ευελιξία κινήσεων επιτρέπουν οι κανόνες» για να ενισχύσουν την ανάπτυξη και τις επενδύσεις.
Οι οικονομίες με δημόσιο χρέος που είναι υψηλότερο από το 60% επί του ΑΕΠ, το οποίο είναι το ανώτατο όριο βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, υποχρεούνται να το μειώσουν κατά το ένα εικοστό (1/20) κάθε χρόνο επί μία τριετία προς το επιθυμητό επίπεδο. Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι στην Ε.Ε. έχουν παραδεχθεί ανεπίσημα πως είναι αδύνατο για τις περισσότερες κυβερνήσεις να αντεπεξέλθουν σε αυτούς τους κανόνες, όταν οι οικονομίες κινούνται με υποτονικές έως και ανύπαρκτες πληθωριστικές πιέσεις. Ο χαμηλός πληθωρισμός αντανακλά την αδυναμία των καταναλωτών να αυξήσουν τις δαπάνες τους παρά το ότι βελτιώνεται η κατάσταση της οικονομίας, διατηρώντας κατ’ επέκταση υποτονική την κερδοφορία των επιχειρήσεων και άρα τις επενδύσεις τους. Aν και πολλά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης έχουν παραβιάσει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, μέχρι σήμερα δεν έχει επιβληθεί καμία οικονομική κύρωση στις χώρες που το δημόσιο χρέος τους υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ και το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι υψηλότερο από το 3% του ΑΕΠ.
Αντίθετος ο Ντομπρόβσκις
Ενας από τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους που διαφωνεί με την αλλαγή των κανόνων της Ε.Ε. για το δημόσιο χρέος είναι ο νυν αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βάλντις Ντομπρόβσκις. «Ηδη ορισμένοι θεωρούν πως υπάρχει υπερβολικά μεγάλη ευελιξία. Είναι μια δύσκολη πολιτική διαμάχη, όπου οι απόψεις διίστανται αρκετά», δήλωσε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε, στο μεταξύ, πως τα εσωτερικά έγγραφα που απέκτησαν οι Financial Times και αναφέρουν την ανάγκη για την απλοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν είναι παρά «ένα κείμενο ελεύθερης σκέψης, που δεν έχει καμία αξιοπιστία».
Οικονομικοί αναλυτές, όμως, τονίζουν πως θα χρειαστούν δημοσιονομικά μέτρα στήριξης, καθώς επιδεινώνεται ο οικονομικός ορίζοντας στην Ευρωζώνη λόγω του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας. Το οπλοστάσιο των κεντρικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεν είναι τόσο πλούσιο όσο ήταν προ χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Μάλιστα, το Βερολίνο εξετάζει τη λήψη μέτρων για τη στήριξη της οικονομίας, καθώς είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η κατάσταση της γερμανικής οικονομίας. Η μεταποιητική δραστηριότητα υποχώρησε τον Αύγουστο επί όγδοο συναπτό μήνα και οι νέες παραγγελίες εμφάνισαν τη μεγαλύτερη πτώση από τον Απρίλιο εξαιτίας της εξασθένισης της ζήτησης από το εξωτερικό. Γι’ αυτό ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς είχε αφήσει να εννοηθεί πως μπορεί να ληφθούν δημοσιονομικά μέτρα της τάξεως των 50 δισ. ευρώ.