Την Κυριακή, οι ψηφοφόροι των κρατιδίων της Σαξονίας και του Βραδεμβούργου προσέρχονται στις κάλπες ώστε να εκλέξουν τοπική κυβέρνηση, σε μια αναμέτρηση που συγκεντρώνει διεθνές ενδιαφέρον, διότι στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται πολύ ενισχυμένο το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Η οικονομία των δύο περιοχών της πρώην Ανατολικής Γερμανίας βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι στο παρελθόν, ωστόσο το οικονομικό χάσμα με το δυτικό τμήμα της χώρας εξακολουθεί να είναι σημαντικό. Ακόμη χειρότερα, η οικονομική σύγκλιση μεταξύ της ανατολής και της δυτικής Γερμανίας φαίνεται πως έχει διακοπεί τα τελευταία 15 χρόνια, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times.
Στο εργοστάσιο της Volkswagen στην πόλη Τσβίκαου της Σαξονίας αποτυπώνεται η πρόσφατη οικονομική ιστορία της Γερμανίας. Η VW είχε ιδρύσει το εργοστάσιο το 1990 σε μια εποχή κατά την οποία κατέρρεε το ανατολικογερμανικό καθεστώς και μαζί του οι κρατικές βιομηχανίες, αφήνοντας ανέργους εκατομμύρια Γερμανούς.
Σήμερα, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία επενδύει 1,2 δισ. ευρώ ώστε το εργοστάσιο να είναι σε θέση να παράγει ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι το 2021. Η οικονομία της Σαξονίας και του Βραδεμβούργου, που περιβάλλει την πόλη του Βερολίνου, διανύει μία από τις καλύτερες περιόδους της. Στα πέντε ομόσπονδα κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας και στο Βερολίνο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ βρισκόταν το 1991 μόλις στο 45% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της δυτικής Γερμανίας. Σήμερα βρίσκεται στο 82%. Το ποσοστό ανεργίας στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας έχει φτάσει το 20% μετά την επανένωση και σήμερα έχει υποχωρήσει στο 6%. «Η οικονομική κατάσταση στο Τσβίκαου είναι πολύ καλή αυτή τη στιγμή. Εχουμε χαμηλή ανεργία, συγκεντρώνουμε πολλούς φόρους από εταιρείες και υπάρχει πληθώρα επενδύσεων από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα», λέει στους FT η Πία Φίνταϊς, δήμαρχος της πόλης. Ωστόσο, δεν είναι αυτή ολόκληρη η αλήθεια.
Ο Ράιντ Γκροπ, διευθυντής του οικονομικού ινστιτούτου IWH στο Χάλε, συμφωνεί πως έχει βελτιωθεί σημαντικά η οικονομική κατάσταση στα ανατολικά κρατίδια από την εποχή της επανένωσης της Γερμανίας. Ομως ανησυχεί ότι η οικονομική σύγκλιση μεταξύ δυτικής και ανατολικής Γερμανίας έχει επιβραδυνθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. «Βασικά, η οικονομική κατάσταση στην ανατολική Γερμανία είναι καλύτερη από ποτέ άλλοτε. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι περίπου 20% χαμηλότερο απ’ ό,τι στη Δύση, όπως ακριβώς ήταν και πριν από 15 χρόνια», λέει ο Γκροπ στους FT. Το ίδιο ισχύει και για τους μισθούς. Μπορεί ο μέσος μισθός στην Ανατολή να έχει αυξηθεί από τα 1.970 ευρώ το 2000 στα 2.690 ευρώ το 2017, αλλά εξακολουθεί να είναι κατά 20% χαμηλότερος από τον μέσο μισθό στη δυτική Γερμανία. Το οικονομικό χάσμα αποτελεί μία από τις αιτίες της εκλογικής και δημοσκοπικής ανόδου της AfD. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διενεργήθηκε για λογαριασμό των κρατικών τηλεοπτικών καναλιών ARD και ZDF και προβλήθηκε στις 23 Αυγούστου, έχει μειωθεί η απήχηση της AfD σε Σαξωνία και Βραδεμβούργο. Οι Χριστιανοδημοκράτες προηγούνται στη Σαξωνία με ποσοστό 31% και ακολουθεί η AfD με 25%.
Στο Βραδεμβούργο οι Σοσιαλδημοκράτες συγκεντρώνουν 21% και η AfD 20%. Σε προηγούμενες δημοσκοπήσεις προηγούνταν και στα δύο κρατίδια το ακροδεξιό κόμμα.
Απουσία μεγάλων εταιρειών
Η άνοδος της AfD στην ανατολική Γερμανία έχει θορυβήσει επιχειρηματίες και αναλυτές, σύμφωνα με τους FT. Μιλώντας αυτή την εβδομάδα ο Ντίτερ Κεμπφ, πρόεδρος της πανίσχυρης Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI), παραδέχτηκε ότι «δεν ακούσαμε επαρκώς τους ανθρώπους στην ανατολική Γερμανία, ούτε κοιτάξαμε αρκετά προσεκτικά». Ο Κεμπφ είπε ότι η γερμανική κυβέρνηση σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να βελτιώσει τις υποδομές στην ανατολική Γερμανία ώστε να καταστούν τα κρατίδιά της πιο ελκυστικά για επιχειρήσεις. Ειδικότερα, η απουσία μεγάλων επιχειρήσεων από την ανατολική Γερμανία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λόγους που εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα τόσο μεγάλο οικονομικό χάσμα σε σύγκριση με τη Δύση. Ούτε μία από τις 30 εταιρείες που περιλαμβάνονται στον χρηματιστηριακό δείκτη DAX δεν έχει την έδρα της στην ανατολική Γερμανία. Από τις 500 μεγαλύτερες γερμανικές εταιρείες, μόλις οι 37 έχουν την έδρα τους στην ανατολική Γερμανία, αριθμός που περιορίζεται στις 17 εάν εξαιρεθεί το Βερολίνο. Οπως εξηγούν οικονομολόγοι στους FT, η απουσία δραστηριοτήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία, όπως έρευνα και ανάπτυξη, αλλά και η απουσία υψηλόβαθμων διοικητικών στελεχών, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την απουσία οικονομικής σύγκλισης με τη δυτική Γερμανία. Επίσης η γερμανική κυβέρνηση επιμένει να χρηματοδοτεί παλιές βιομηχανίες στην ανατολική Γερμανία αντί να ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων στον κλάδο των υπηρεσιών και σε αστικά κέντρα όπως η Λειψία.