Εχουμε περάσει σε μια εποχή όπου πλέον δεν υπάρχει καμιά αμφισβήτηση πως η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Ακόμα και οι τελευταίοι σκεπτικιστές έχουν σιγάσει ή έχουν μεταλλάξει τις θεωρίες τους, μιας και η επιστήμη και τα γεγονότα πλέον δεν είναι με το μέρος τους.
Ως θεωρία, ο όρος «βιώσιμη ανάπτυξη» είχε και έχει κύριο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και των πόρων σε αυτό, μιας και τον έχουμε δανειστεί από τα παιδιά μας.
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο, αφού παρότρυνε τον λαό που εκπροσωπεί να πηγαίνει στην τουαλέτα λιγότερες φορές για να «προστατεύει το περιβάλλον», αφού έχει κάνει θερμές χειραψίες με το πρόεδρο των ΗΠΑ Ντοναλτ Τραμπ, τις τελευταίες ημέρες βλέπει, χωρίς να αντιδρά, τον Αμαζόνιο, το μεγαλύτερο σε έκταση δάσος στον κόσμο, να εξαφανίζεται και πολύ πιθανό να σκέφτεται ήδη την «αξιοποίησή» του, αφού από τις αρχές της προεδρίας του είχε δηλώσει πως «οι κάτοικοι της Βραζιλίας πρέπει να πάρουν το κομμάτι που τους αξίζει»!
Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο αρχικά απέλυσε τον διευθυντή του αστροναυτικού οργανισμού, ο οποίος είχε εκφράσει ανησυχίες για τον γρήγορο ρυθμό αποψίλωσης του Αμαζονίου, και στη συνέχεια κατηγόρησε τις μη κυβερνητικές οργανώσεις ότι βάζουν φωτιές στο τροπικό δάσος, προκειμένου να πλήξουν την εικόνα της κυβέρνησής του και κατόπιν τους έκοψε τη χρηματοδότηση.
Λίγους μήνες πριν ξεκίνησαν οι φωτιές στη Σιβηρία, όπου πάλι θεατές βλέπαμε τις φριχτές εικόνες μιας τεράστιας καταστροφής που δεν φαίνεται να έχει τέλος. Εμπρησμοί; Κλιματική αλλαγή; Και τα δύο μαζί; Το σίγουρο είναι πως αυτά συμβαίνουν και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν γύρω μας και ίσως ακόμα περισσότερο και με μεγαλύτερη ένταση όπως ήδη έχουν προβλεφθεί από επιστήμονες και έχουν αγνοηθεί συστηματικά από κυβερνήσεις σε όλο το κόσμο.
Οι πυρκαγιές στη δυτική Βραζιλία ξεκίνησαν από εγκληματίες που ενθαρρύνονται από ανεύθυνους ηγέτες, οι οποίοι εξακολουθούν να αναγνωρίζονται ως νόμιμοι από τη διεθνή κοινότητα.
Στα κοινωνικά δίκτυα μας ζητείται τώρα να «προσευχηθούμε για τον Αμαζόνιο» (#PrayForTheAmazon). Αλλά το τροπικό δάσος δεν είναι καθεδρικός ναός που μπορούμε να ανοικοδομήσουμε. Και η καταστροφή του δεν είναι ατύχημα. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι – από εκείνους που υποστηρίζουν ή δίνουν μια πλατφόρμα στους αρνητές της κλιματικής αλλαγής ώς εκείνους που υποστηρίζουν την παραγωγική γεωργία, είτε ως παραγωγοί, είτε ως καταναλωτές, είτε ως ψηφοφόροι.
Το σύνδρομο του βρασμένου βάτραχου περιγράφει έναν βάτραχο βραδέως ζωντανό. Η προϋπόθεση είναι ότι, εάν ένας βάτραχος βρεθεί ξαφνικά σε βραστό νερό, θα βγει έξω, αλλά, εάν ο βάτραχος βρεθεί σε κρύο νερό που σιγά σιγά θερμαίνεται και έρχεται σε βρασμό, δεν θα αντιληφθεί τον κίνδυνο και θα παραμείνει εκεί μέχρι θανάτου.
Το ίδιο βατράχι τοποθετείται σε ένα δοχείο με νερό. Αυτή τη φορά, η θερμοκρασία του νερού είναι ευχάριστη. Το βατράχι ξαπλώνει ευτυχισμένο, απολαμβάνοντας την εμπειρία. Το νερό στο δοχείο θερμαίνεται σταδιακά. Υπάρχουν στιγμές που το βατράχι ενοχλείται, αλλά δεν παρουσιάζει καμιά έντονη αντίδραση. Εγκλιματίζεται. Κάποια στιγμή, το νερό αρχίζει να βράζει, οπότε και είναι πολύ αργά για το βατράχι να πηδήξει έξω το νερό. Ακινητοποιείται. Και το βατράχι βράζει… Ζωντανό.
Η ιστορία χρησιμοποιείται συχνά ως μεταφορά για την αδυναμία ή την απροθυμία των ανθρώπων να αντιδρούν ή να γνωρίζουν τις απειλές που προκύπτουν σταδιακά. Ο χρόνος μας εδώ, σε αυτό τον πλανήτη, είναι περιορισμένος. Δεν σημαίνει πως και ο πλανήτης μας οδεύει με τους δικούς μας ρυθμούς. Οι κλιματικές αλλαγές εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς (αν και πλέον είναι εμφανές πως η επιτάχυνση είναι ορατή ακόμα και από τους πιο σκεπτικούς!). Η άγνοια και η υποκρισία θα μας φτάσουν στο σημείο της ακινησίας του βατράχου. Στο σημείο που οι επιλογές μας πλέον θα είναι περιορισμένες και με μεγάλο κόστος. Aφέλεια ή σκοπιμότητα; Μάλλον και τα δυο. Είτε είναι τώρα η κυβέρνηση της Βραζιλίας, είτε η κυβέρνηση του Τραμπ ή τα μεγάλα και πολλά δάκρυα για την Παναγία των Παρισίων, σίγουρα το πλανητικό ντόμινο θα συνεχιστεί και η ακινησία μας θα μας οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες συνέπειες. Οπως και στην περίπτωση του βατράχου…
* Ο κ. Γιάννης Γκουτζαμάνης είναι γραμματέας Περιβάλλοντος της ΓΣΕΕ.