Πιστός στο δόγμα πως θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για την Ευρωζώνη και αρνούμενος να αποδεχθεί ότι η ΕΚΤ δεν θα εκπληρώσει την εντολή να διατηρεί τον πληθωρισμό «κάτω αλλά κοντά στο 2%», ο Μάριο Ντράγκι παρουσίασε την Πέμπτη το αποχαιρετιστήριο δώρο του προς την Ευρωζώνη, ενεργοποιώντας ξανά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και μάλιστα «για όσο χρειαστεί», ώστε να εκπληρωθεί η εντολή της ΕΚΤ. Ωστόσο, η ανταρσία που σημειώθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, όπου σύμφωνα με το Reuters περίπου το ένα τρίτο των κεντρικών τραπεζιτών ήταν αντίθετο με την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, θέτει εν αμφιβόλω τόσο την κληρονομιά του Ντράγκι όσο και την αξιοπιστία της ΕΚΤ.
Με τη θητεία του Μάριο Ντράγκι να ολοκληρώνεται στο τέλος Οκτωβρίου, η ΕΚΤ παρουσίασε την Πέμπτη μια τελευταία ομοβροντία μέτρων και μια προειδοποίηση: Η Ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη με παρατεταμένη περίοδο αδύναμης οικονομικής ανάπτυξης και, πλέον, δεν μπορεί να τα περιμένει όλα από τη νομισματική πολιτική. «Τώρα είναι η ώρα να αναλάβει τα ηνία η δημοσιονομική πολιτική», προειδοποίησε ο Ντράγκι. Συνδέοντας ουσιαστικά τη διάρκεια της προγράμματος αγοράς ομολόγων και τη μελλοντική αύξηση των επιτοκίων δανεισμού με την επιστροφή του πληθωρισμού κοντά στο 2%, ο Ντράγκι έστειλε στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, ιδίως σε όσες έχουν αλλεργία στην επεκτατική νομισματική και δημοσιονομική πολιτική, το μήνυμα πως, αν επιθυμούν επιστροφή της ΕΚΤ σε πιο «συμβατική» πολιτική, καλά θα κάνουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δηλαδή να ενισχύσουν τις δημόσιες δαπάνες και τις επενδύσεις τους ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη και κατά συνέπεια και ο πληθωρισμός, εξέλιξη που θα επιτρέψει στην ΕΚΤ να θέσει τέλος στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια δανεισμού. Η ΕΚΤ αποφάσισε την Πέμπτη να αρχίσει να αγοράζει από την 1η Νοεμβρίου ομόλογα ύψους 20 δισ. ευρώ τον μήνα, να μειώσει κατά 10 μονάδες βάσης στο -0,5% το επιτόκιο δανεισμού για τα χρήματα που τοποθετούν οι τράπεζες στην ΕΚΤ, αλλά και παράλληλα να εξαιρέσει σημαντικό μέρος αυτής της πλεονάζουσας ρευστότητας από το αρνητικό επιτόκιο. Επίσης προσέφερε ακόμη πιο γενναιόδωρους όρους για τα νέα τριετή φθηνά δάνεια (TLTRO) που θα προσφέρει από αυτό τον μήνα στις τράπεζες. Ετσι ο Ντράγκι βοηθάει τις κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν την αύξηση των δαπανών τους και τις επενδύσεις τους διατηρώντας το κόστος δανεισμού σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Παράλληλα, ανταποκρίθηκε στις διαμαρτυρίες των τραπεζών ότι τα αρνητικά επιτόκια δανεισμού τούς κοστίζουν 7 δισ. ευρώ τον χρόνο και απειλούν την κερδοφορία τους.
Ανταρσία
Ωστόσο, η επ’ αόριστον ουσιαστικά διάρκεια των μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας που αποφάσισε η ΕΚΤ την Πέμπτη προκάλεσε άνευ προηγουμένου ανταρσία από πολλούς κεντρικούς τραπεζίτες της Ευρωζώνης. Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Φρανσουά Βιλρουά ντε Γκαλό συντάχθηκε με τον Γερμανό και τον Ολλανδό ομόλογό του αντιτασσόμενος στην επανέναρξη του προγράμματος αγοράς ομολόγων που πρότεινε ο Ντράγκι. Μέλη του εξαμελούς εκτελεστικού συμβουλίου, όπως η Ζαμπίνε Λαουτενσλάγκερ και ο Μπενουά Κερέ, τάχθηκαν επίσης κατά της επανέναρξης της ποσοτικής χαλάρωσης. Την Παρασκευή, ο Γενς Βάιντμαν, κεντρικός τραπεζίτης της Γερμανίας, δήλωσε στην εφημερίδα Bild ότι η ΕΚΤ υπερέβαλε με την ενεργοποίηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων, το οποίο χαρακτήρισε υπερβολικό και αχρείαστο διότι η κατάσταση της οικονομίας δεν είναι τόσο άσχημη. Δεσμεύθηκε, δε, να πιέσει ώστε να μην υπάρξει αχρείαστη καθυστέρηση της αύξησης των επιτοκίων δανεισμού. Παρεμφερή επιχειρήματα χρησιμοποίησε και ο Ολλανδός κεντρικός τραπεζίτης Κλάας Κνοτ, υποστηρίζοντας πως η ποσοτική χαλάρωση δεν είναι το κατάλληλο εργαλείο διότι δεν υπάρχει κίνδυνος αποπληθωρισμού, ούτε κάποια ένδειξη περί ύφεσης της οικονομίας της Ευρωζώνης, η οποία «αναπτύσσεται με πλήρη ισχύ». Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις της ΕΚΤ, ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί μόλις στο 1,2% το 2019, θα υποχωρήσει στο 1% το 2020 και θα ανέλθει στο 1,5% το 2021. Η εντολή που έχει δοθεί στην ΕΚΤ είναι να διατηρεί τον πληθωρισμό ελάχιστα χαμηλότερα από το 2%. Ο δε Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης Ρόμπερτ Χόλτσμαν δήλωσε την Παρασκευή ότι ενδεχομένως η ΕΚΤ να πρέπει να αλλάξει τον στόχο για τον πληθωρισμό, πρόταση που ασφαλώς δεν ενισχύει την αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας της Ευρωζώνης. «Ενδεχομένως, ο στόχος του 2% να είναι ανέφικτος προς το παρόν και το ποσοστό πληθωρισμού 1,5% επίσης σηματοδοτεί σταθερές τιμές, σχεδόν σταθερές τιμές».
Περιμένοντας τον Γκοντό…
Οσον αφορά την έκκληση του Ντράγκι προς τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να ασκήσουν επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, ο Φλόριαν Χένσε, αναλυτής της Berenberg Bank, παρατηρεί ότι «το να περιμένει κανείς σημαντική δημοσιονομική ενίσχυση είναι σαν να περιμένει τον Γκοντό». Γαλλία και Ιταλία υποστήριξαν την Παρασκευή την ανάγκη για ενίσχυση της οικονομίας μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής. Ωστόσο, ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο διέψευσε τις όποιες ελπίδες για ουσιαστική ανάληψη δράσης, λέγοντας ότι οι «19» δεν σχεδιάζουν συντονισμένα δημοσιονομικά μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας διότι τα πράγματα δεν είναι ακόμη πολύ άσχημα. «Δεν θα πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι με το επίπεδο της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη, το οποίο προκαλεί δυσκολίες σε όλες τις επιχειρήσεις μας και στους πολίτες μας που ζητούν μεγαλύτερη ευημερία και περισσότερες θέσεις εργασίας», είπε την Παρασκευή από το Ελσίνκι ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ, προτείνοντας τη σύναψη «συμφωνίας για την ανάπτυξη».