Σε μια προσπάθεια να περιορίσει την εξάρτηση της αμερικανικής οικονομίας αλλά και της αμυντικής βιομηχανίας των ΗΠΑ από την παραγωγή της Κίνας, το Πεντάγωνο δρομολογεί τη συγκέντρωση αποθέματος σπάνιων γαιών, αυτής της στρατηγικής σημασίας πρώτης ύλης που είναι αναγκαία για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας αλλά και για την αμυντική βιομηχανία. Η πρωτοβουλία του Πενταγώνου αντιμετωπίζεται όμως με σκεπτικισμό από αναλυτές της βιομηχανίας που τη χαρακτηρίζουν κοντόφθαλμη και επισημαίνουν ότι δεν προωθεί την ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας στον στρατηγικής σημασίας τομέα.
Σύμφωνα με κυβερνητικό έγγραφο που διέρρευσε στο Reuters, το Πεντάγωνο έχει απευθύνει πρόσκληση προς ενδιαφερόμενες εταιρείες να υποβάλουν τις προσφορές τους για την προμήθεια μαγνητών νεοδυμίου σιδήρου-βορίου (NdFeB), που χρειάζονται για την παρασκευή όπλων. Σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ, το Πεντάγωνο αναζητεί επίσης αποθήκες, όπου να μπορούν να κρατηθούν οι εξειδικευμένοι μαγνήτες σπάνιων γαιών για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 30 μηνών. Το εν λόγω έγγραφο καθιστά σαφές ότι η κίνηση αποτελεί προσπάθεια να περιοριστεί το σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο της Κίνας στην παραγωγή σπάνιων γαιών. Σημειωτέον ότι το Πεκίνο έχει χρησιμοποιήσει τις σπάνιες γαίες ως διαπραγματευτικό όπλο στον εμπορικό πόλεμο με την Ουάσιγκτον.
Δεν προβλέπονται, ωστόσο, επιδοτήσεις σε βιομηχανίες παραγωγής μαγνητών σπάνιων γαιών, γι’ αυτό και αναλυτές και στελέχη της βιομηχανίας χαρακτηρίζουν την κίνηση άστοχη και ανεπαρκή. «Περιμέναμε πως η έκκληση αυτή θα είχε στρατηγικό στόχο να δοθεί ώθηση στην εγχώρια παραγωγή», σχολίασε στο Reuters ο Πίτερ Αφιούνι της Urban Mining Co., που παράγει μαγνήτες σπάνιων γαιών στο Τέξας. Την περασμένη εβδομάδα, πάντως, το Reuters ανέφερε πως το Πεντάγωνο χρηματοδοτεί την κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας σπάνιων γαιών. Εχει, άλλωστε, προηγηθεί η εντολή που έδωσε ο Αμερικανός πρόεδρος στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ να επανεξετάσουν την αλυσίδα προσφοράς τους σε αυτές τις στρατηγικής σημασίας πρώτες ύλες. Η εντολή συνοδευόταν, μάλιστα, από την επισήμανση ότι η εξάρτηση από άλλες χώρες αποδυναμώνει την αμυντική μηχανή των ΗΠΑ και εγκυμονεί κινδύνους για την εθνική ασφάλεια.
Παραδόξως, στο σχετικό αίτημα του Πενταγώνου αναφέρεται πως αν δεν υπάρχουν διαθέσιμες πηγές για άντληση σπάνιων γαιών που θα χρησιμοποιηθούν για τη συγκέντρωση αποθέματος, τότε θα προσφύγει σε ξένους προμηθευτές. Προ μηνών, όμως, το Κογκρέσο ψήφισε νομοθεσία που απαγορεύει στο Πεντάγωνο να χρησιμοποιεί μαγνήτες σπάνιων γαιών παραγωγής Κίνας, Βόρειας Κορέας ή Ρωσίας. Οι επικριτές που διαφωνούν με την κίνηση επιμένουν πως είναι ανάγκη να ενδιαφερθεί άμεσα και ενεργά για το θέμα η αμερικανική κυβέρνηση. «Η στήριξη της κυβέρνησης αποτελεί την ασφαλιστική δικλίδα για την εγχώρια βιομηχανία», σχολιάζει σχετικά ο Εντ Ρίτσαρντσον, στέλεχος της βιομηχανίας U.S. Magnetic Materials Association. Σύμφωνα με τον Ρίτσαρτσον, το Πεντάγωνο πρέπει να δαπανήσει περίπου 50 εκατ. δολάρια για την ανέγερση μονάδας παραγωγής και επεξεργασίας σπάνιων γαιών. Οπως χαρακτηριστικά τονίζει, «είναι αυτά τα λίγα χρήματα που πρέπει να δαπανηθούν ώστε αν πάμε σε πόλεμο με την Κίνα να μη χρειάζεται να έρθουμε σε επαφή με το Πεκίνο για να ζητήσουμε προμήθειες σε σπάνιες γαίες».
Ενα ακόμη κενό που επισημαίνουν οι επικριτές της πρωτοβουλίας και δεν διευκρινίζεται είναι γιατί το Πεντάγωνο ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει προμήθειες για 30 μήνες. Παραμένει, άλλωστε, αδιευκρίνιστος ο όγκος αλλά και η περιεκτικότητα των μαγνητών που θα είναι επιλέξιμοι για το πρόγραμμα όπως και το πότε θα επιλεγούν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες. Μιλώντας στο Reuters, ο Στιβ Κονσταντινίδης, στέλεχος συμβουλευτικής επί θεμάτων σπάνιων γαιών, τόνισε πως «η αμερικανική κυβέρνηση συνήθως κινείται αργά εκτός από όταν υπάρχει οξεία κρίση, οπότε και απαιτούνται έκτακτα μέτρα για να αμβλυνθεί το πρόβλημα». Οι σπάνιες γαίες είναι αναγκαίες για την υψηλή τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης και της αμυντικής βιομηχανίας. Μετά την επεξεργασία τους, όμως, πρέπει οπωσδήποτε να μετατρέπονται σε μαγνήτες, διαφορετικά καθίστανται άχρηστες για όλες τις γνωστές χρήσεις τους.