H έλλειψη στρατηγικής αλλά και προσδοκώμενων στόχων αποτέλεσε σε μεγάλο βαθμό μία από τις κύριες αιτίες που ο ελληνικός τουρισμός επί πολλά χρόνια βρέθηκε στο περιθώριο της οικονομικής ζωής του τόπου και απώλεσε την ανταγωνιστικότητά του στην παγκόσμια τουριστική σκηνή.
Αλλες χώρες, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία αλλά και η Τουρκία, τα τελευταία χρόνια βάδισαν βάσει σχεδίου και ανέπτυξαν το προφίλ τους ως προορισμοί, εμπλουτίζοντας και αναβαθμίζοντας το τουριστικό τους προϊόν. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται η ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, όπως γήπεδα γκολφ, συνεδριακά κέντρα, μαρίνες κέντρα θαλασσοθεραπείας. Αντιθέτως, στην Ελλάδα δεν δόθηκε ποτέ η βαρύτητα που θα έπρεπε για την ανάπτυξη του τομέα. Οι περισσότερες εξαγγελίες έμειναν ανεκπλήρωτες. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πριν από περίπου 5 χρόνια είχε εξαγγελθεί ένα πρόγραμμα για την κατασκευή 30 γηπέδων γκολφ στην Ελλάδα και το μόνο που έχει γίνει μέχρι σήμερα είναι η έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών για την κατασκευή ενός στην Κρήτη. Μέχρι και η Τουρκία, που βρισκόταν πολύ πίσω σε όλους τους τομείς από την Ελλάδα, εφαρμόζοντας επιθετική πολιτική τόσο στον τομέα της τουριστικής προβολής όσο και σ’ αυτόν των επενδύσεων κατάφερε να βγει από την «αφάνεια» και φέτος σχεδόν έφθασε σε αφίξεις ξένων τουριστών τις αφίξεις που πραγματοποιούνται καθ’ έτος στη χώρα μας.
Χρυσή ευκαιρία για τον ελληνικό τουριστικό προορισμό αποτελεί η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς έχουν τεθεί οι βάσεις για την υλοποίηση επενδύσεων αλλά και προγραμμάτων προβολής στις ξένες αγορές.
Ας δούμε όμως τι έκαναν άλλοι προορισμοί για την ανάπτυξη ειδικών τουριστικών υποδομών, όπως γήπεδα γκολφ και μαρίνες. Οι σχετικές αναφορές γίνονται στην τελευταία μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, με θέμα ο χειμερινός τουρισμός στην Ελλάδα.
Γαλλία
Η υποδομή σε γήπεδα γκολφ γνώρισε πρωτοφανή άνθηση κατά την τελευταία δεκαετία. Το 1987 λειτουργούσαν 187 γήπεδα, ενώ το 1998 τα εν λειτουργία γήπεδα έφθαναν σε 523 και ανήκαν σε περίπου 400 λέσχες. Επίσης, υπάρχει μεγάλος αριθμός σε διαδικασία κατασκευής και ολοκλήρωσης. O κύριος όγκος των εν λόγω γηπέδων βρίσκεται βορείως του Παρισιού, τα οποία είναι ιδαιτέρως προσφιλή στους Βρετανούς και σε άλλους Βορειοευρωπαίους πολίτες, μεταξύ άλλων και για την υψηλή ποιοτική στάθμη αυτών. Υπάρχουν επίσης ευρείας επιλογής και εξαιρετικής ποιότητας μονάδες στη N. Γαλλία περί την Κυανή Ακτή, τις Κάννες κ.λπ. Σημειώνεται ότι σημαντικός αριθμός των γηπέδων αυτών της τάξεως των 60 – 70 είναι οργανωμένα και ως χώροι γενικότερης αναψυχής διαθέτοντας πισίνες, γυμναστήρια, γήπεδα καλαθοσφαίρισης, εστιατόρια κ.λπ.
Ισπανία
Η Ισπανία θεωρείται πρωτοπόρος χώρα στην ανάπτυξη γηπέδων γκολφ. Δεκάδες γήπεδα γκολφ δημιουργήθηκαν στην περιοχή από το Γιβραλτάρ μέχρι τη Μάλαγα, καθώς και στη μεσογειακή ακτή από την Αλμερία μέχρι τη Βαρκελώνη, αλλά και στα θέρετρα των Βαλεαρίδων νήσων. Τα τελευταία είναι ιδιαιτέρως προσφιλή στους τουρίστες που προέρχονται από τη B. Εύρπωη. Αριθμός μεγαλύτερος των 80 από τις 169 λέσχες στις οποίες ανήκουν τα 207 γήπεδα γκολφ είναι οργανωμένες ως θέρετρα με υποδομές για καλαθοσφαίριση, ιππασία, squash, πισίνες και διατροφή και διασκέδαση. Προσφέρεται, δηλαδή, δέσμη υπηρεσιών που καθιστούν την επιλογή του συγκεκριμένου τύπου ιδιαιτέρως προσφιλή σε σχέση με το συγκεκριμένο παιχνίδι-άθλημα.
Ιταλία
Στην Ιταλία η δημιουργία γκολφ υπήρξε, επίσης, εντυπωσιακή και σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα, χωρίς να παραβλέπεται και ο παράγων τόπος εγκαταστάσεως. Σήμερα η Ιταλία διαθέτει περίπου 232 γήπεδα, εκ των οποίων τα 101 διαθέτουν 18 ή και περισσότερες οπές. Εξάλλου, 40 από αυτά είναι οργανωμένα ως θέρετρα με παροχή ευρείας επιλογής υπηρεσιών αναψυχής, όπως αυτές που αναφέρθηκαν για τις λοιπές χώρες. Μεγάλος αριθμός των θερέτρων αυτών και γενικότερα των γηπέδων βρίσκεται στη B. Ιταλία (που είναι το πλησιέστερο σημείο για τους Βορειοευρωπαίους επισκέπτες) όπου ο συνδυασμός των υπηρεσιών που προσφέρουν και των πολλών λιμνών καθιστά τη διαμονή για έναν λάτρη του γκολφ ιδιαίτερως ευχάριστη.
Πορτογαλία
Κατά τα τελευταία 20 – 30 έτη οι Βορειοευρωπαίοι λάτρεις του γκολφ κυριολεκτικά συνωστίζονται στην Πορτογαλία για να παίξουν γκολφ κατά τη χειμερινή περίοδο. Συνεπεία αυτής της τάσης είναι η διαμόρφωση υψηλών τιμών σε σύγκριση με τις άλλες ανταγωνίστριες χώρες. Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία η χώρα διαθέτει 50 γήπεδα, εκ των οποίων τα 38 με 18 ή περισσότερες οπές. Τα γήπεδα αυτά ανήκουν σε 33 λέσχες, 21 από τις οποίες έχουν οργανώσει τις εγκαταστάσεις σε κανονικά θέρετρα με πολλλές συμπαραγόμενες υπηρεσίες αναψυχής (πισίνες, ιππασία, γήπεδα καλαθοσφαίρισης, εστιατόρια κ.λπ.).
Ελλάδα – Τουρκία
Η Τουρκία και η Ελλάδα είναι ουραγοί με 8 και 4 γήπεδα αντιστοίχως. Ωστόσο, κατά την τελευταία διετία, η Τουρκία αύξησε τον αριθμό των γηπέδων και λεσχών κατά 6 έναντι καμίας της Ελλάδας, ενώ βρίσκονται υπό κατασκευή σε διάφορες φάσεις ακόμη 10 γήπεδα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Το πλήθος και η ποικιλία των νησιών που διαθέτει η χώρα μας θα δικαιολογούσε απολύτως διεθνή πρωτοπορία στη σχετική δραστηριότητα ή τουλάχιστον πρωτοπορία σε μεσογειακό επίπεδο. Οι δυνατότητες που προσφέρουν τα νησιωτικά συμπλέγματα είναι μοναδικές και συνδυάζονται εύκολα με ικανοποίηση και πολιτισμικών ενδιαφερόντων, που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν του ελλαδικού χώρου. Παρά ταύτα, η Ελλάδα υστερεί δραματικά στην αξιοποίηση αυτής της μορφής τουριστικής δραστηριότητας. H υστέρηση δε αυτή όχι μόνον έναντι των φυσικών δυνατοτήτων αλλά και έναντι των σχετικών επιτευγμάτων των ανταγωνιστριών χωρών δεν αφορά μόνο στην ποιότητα των σχετικών υποδομών, αλλά και στην ποιότητα και ποικιλία των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Στον σχετικό πίνακα περιλαμβάνονται οι πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τις υφιστάμενες υποδομές στην Ελλάδα και στις ανταγωνίστριες χώρες. Σε σχετικούς ποσοτικούς όρους, η Ελλάδα είναι εμφανώς ουραγός. Διαθέτει 19 μαρίνες με συνολική χωρητικότητα 6.500 θέσεων έναντι 9.000 της Τουρκίας, αναφορά δε στην ποικιλία και ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών θέτει την Ελλάδα σε ακόμη δυσμενέστερη θέση. H πρόβλεψη για αύξηση της δυναμικότητας των μαρινών της χώρας σε 12.000 θέσεις κατά το προσεχές έτος αποτελεί μεν αισιόδοξο μήνυμα, αλλά όχι και δικαιολογία για την ολιγωρία της Πολιτείας τα τελευταία χρόνια.
Οπως αναφέρεται στη μελέτη του ΙΤΕΠ, είναι λάθος να συγκρίνουμε την Ελλάδα με την Τουρκία ή την Πορτογαλία και να εφησυχάζουμε. Και αυτό γιατί το αναπτυξιακό επίπεδο της Ελλάδας θα δικαιολογούσε και αντίστοιχη υπεροχή έναντι της Τουρκίας. Οσον αφορά στην Πορτογαλία με παντελή απουσία νησιωτικού χώρου και εκτός Μεσογείου, θα εδικαιολογείτο χάσμα στις αντίστοιχες υποδομές, όμοιο με το υπάρχον μεταξύ Ελλάδας αφ’ ενός και Ισπανίας και Γαλλίας αφ’ ετέρου. H ολοκλήρωση των υπό κατασκευή μαρινών θα βελτιώσει την κατάσταση και θα ανεβάσει την τουριστική δραστηριότητα στους εκτός αιχμής μήνες. Ωστόσο, η ειδική αυτή υποδομή πρέπει να τύχει ιδιαίτερης φροντίδας και προτεραιότητας, λόγω των μεγάλων δυνατοτήτων που παρέχει η νησιωτική ιδιαιτερότητα της χώρας.
Με βάση τις εκτιμήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών, η δυναμικότητα των μαρινών ή γενικότερα των τουριστικών λιμένων στη χώρα μας υπολογίζεται ότι καλύπτει τα 2/3 περίπου της συνολικής ζήτησης. Ασφαλώς, η εκτίμηση αυτή υπολείπεται πιθανώς σημαντικά του πραγματικού κενού μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, διότι η γνωστή ανεπάρκεια της προσφοράς δεν επιτρέπει στη δυνητική ζήτηση να αποκαλύψει το μέγεθός της. Επιπροσθέτως, η υπάρχουσα ανεπαρκής υποδομή σε μαρίνες και τουριστικά αγκυροβόλια δεν βρίσκεται σε αρμονία με τις ανάγκες των διαφόρων γεωγραφικών περιοχών της χώρας για τις οποίες εκδηλώνεται η σχετική ζήτηση.
Από τη Φινλανδία ώς το Αιγαίο