Σε πέντε εβδομάδες 300 εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα αποχαιρετήσουν για πάντα τα δώδεκα εθνικά νομίσματα που είχαν αφότου γεννήθηκαν και θα αρχίσουν να συναλλάσσονται με ένα κοινό για όλους νόμισμα: το ευρώ. Τράπεζες και κυβερνητικές υπηρεσίες, επιχειρήσεις, επαγγελματικές ενώσεις και ενώσεις καταναλωτών, από την Πορτογαλία ώς την Αυστρία και από τη Φινλανδία ώς την Ελλάδα, ετοιμάζουν τις λίγες μέρες που απομένουν τεχνικά αυτήν τη μετάβαση. Ολοι οι πολίτες προσπαθούν πρακτικά να τη συλλάβουν, και κυρίως να αφομοιώσουν την προσαρμογή στην αγοραστική δύναμη του νέου νομίσματος. Αλλά φαίνεται ότι θα χρειασθούν χρόνια ώσπου να κατανοήσουμε πλήρως τη σημασία αυτής της ιστορικά μοναδικής πράξης, γράφει ο Χέλμουτ Σμιτ, που δικαιολογημένα διεκδικεί τον τίτλο ενός από τους πατέρες του ευρώ. Ανατρέχοντας όλη τη μεταπολεμική περίοδο ο παλιός Γερμανός καγκελάριος επιχειρεί να αναδείξει τη στρατηγική διάσταση του βήματος που τώρα πραγματοποιείται.
Οταν κανείς, όπως ο Χέλμουτ Σμιτ, έχει περάσει τα ογδόντα του χρόνια, έχει ίσως το προνόμιο μιας πιο μακροσκοπικής θεώρησης. Μπορεί έτσι με ικανοποίηση να διαπιστώνει ότι χρειάσθηκε μια πορεία μισού αιώνα για να γίνει επιτέλους η νομισματική ένωση, και να πιθανολογεί ότι θα απαιτηθεί μισός αιώνας ακόμα ώσπου να μπορέσουμε να μιλήσουμε για την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Διαπιστώνει και αυτός πόσο περιορισμένες αποδεικνύονται, ιδίως μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, οι βάσεις για μιαν κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Διαπιστώνει την κρίση αδράνειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την ανάγκη θεσμικών αλλαγών που να επιτρέπουν τη λήψη αποφάσεων και μετά τη διεύρυνση, τις δυσκολίες που συνδέονται με τη διαφύλαξη των εθνικών ταυτοτήτων, που όμως και άλλοτε ξεπεράσθηκαν όταν επικρατούσαν οι στρατηγικές επιδιώξεις. Και τονίζει ιδίως την ανάγκη η Ζώνη του Ευρώ, που θα αποτελέσει τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, να αποκτήσει τη δική της εξωτερική χρηματοοικονομική πολιτική.
Αλλοι διανοητές ωστόσο δεν έχουν την ίδια υπομονετική διάθεση. Ο καθηγητής αστικού δικαίου και πρόεδρος της επιτροπής για την προστασία προσωπικών δεδομένων στην Ιταλία Στέφανο Ροντοτά επιμένει ότι τώρα πρέπει να ανοίξει η διαδικασία για να αποκτήσει Σύνταγμα η Ευρωπαϊκή Ενωση. Διότι παρ’ όλον τον ενοποιητικό παράγοντα που συνιστά το κοινό νόμισμα, φοβάται τον κίνδυνο του εκφυλισμού της Ευρώπης σε μια ζώνη ελευθέρων συναλλαγών, που θα σήμαινε την ακύρωση του πολιτικού της ρόλου στη διεθνή σκηνή, την ακύρωση των πειραματισμών της για ένα διαφορετικό χαρακτήρα της παγκοσμιοποίησης, όπου εκτός από τα επιχειρηματικά συμφέροντα και τις αγορές λειτουργούν και οι ρυθμιστικοί πολιτικοί θεσμοί στη βάση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Μοντέλα στρατηγικής αξιοποίησης πλεονεκτημάτων και συνεργειών