Οποιος βασίσθηκε σε μη κυβερνητικές οργανώσεις για να μάθει τι διεμείφθη στη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στην Ντόχα, αυτόν τον μήνα, θα απέκτησε πολύ λανθασμένη εντύπωση. Σύμφωνα με τις τρομολαγνικές αποτιμήσεις αυτών των ομάδων πίεσης -που έχουν την έδρα τους κυρίως στη Δύση- το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για τις φτωχές χώρες, οι οποίες φέρεται να υποτάχθηκαν στις πλούσιες.
Ευτυχώς, η αλήθεια είναι διαφορετική. Οχι μόνον η Ντόχα ξεκίνησε γύρο απελευθέρωσης του εμπορίου, από τον οποίο οι αναπτυσσόμενες χώρες μοιάζουν να κερδίζουν τα περισσότερα, αλλά και οι τελευταίες αποκόμισαν σειρά ειδικών εκχωρήσεων, μεταξύ των οποίων η δέσμευση για προστασία της πρόσβασής τους σε βασικές ιατρικές προμήθειες από νομικά προβλήματα υπό τους κανόνες του ΠΟΕ. Ακόμα πιο σημαντική ήταν η διαδικασία που οδήγησε σ’ αυτά τα αποτελέσματα. Επιτεύχθηκαν γιατί οι αναπτυσσόμενες χώρες δεσμεύθηκαν πληρέστερα από ποτέ στις συνομιλίες, προσδιορίζοντας σαφείς στόχους, συντονίζοντας τακτικές και διαπραγματευόμενες σκληρά. H επίδοση των αφρικανικών κρατών, άλλοτε κοιμώμενων εταίρων του ΠΟΕ, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή.
Ετσι θα έπρεπε να λειτουργεί ο ΠΟΕ. Κανένα φόρουμ περισσότερων από 140 κυρίως φτωχών μελών δεν μπορεί να προχωρήσει, ούτε εμπορικός γύρος να επιτύχει, αν δεν συμμετέχουν όλες ενεργώς στη λήψη αποφάσεων. Αλίμονο, πολλές δεν έχουν τα μέσα να το κάνουν: κάποιες δεν μπορούν να επωμισθούν οικονομικά ούτε τη μόνιμη διπλωματική εκπροσώπηση. Πολλά ειπώθηκαν στην Ντόχα για την παροχή των απαραίτητων πόρων. Οι υποσχέσεις αυτές θα τεθούν σύντομα σε δοκιμασία, όταν ο ΠΟΕ θα επιδιώξει μετριοπαθή αύξηση του προϋπολογισμού προγραμμάτων επιμόρφωσης και πληροφορικής. Οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να ανταποκριθούν γενναιόδωρα – αλλιώς κινδυνεύουν να υπονομεύσουν την πρόοδο που επετεύχθη στην Ντόχα. Χρειάζεται επίσης να καλύψουν τον μεγαλύτερο στόχο της παροχής, στο εμπόριο, μεγαλύτερου ρόλου στην αναπτυξιακή πολιτική. Αυτό είναι ουσιώδες προκειμένου οι αναπτυσσόμενες χώρες να επιτύχουν ανάπτυξη με κινητήριο μοχλό τις εξαγωγές και να προωθήσουν την πολυπόθητη απελευθέρωση των οικονομιών τους. H Παγκόσμια Τράπεζα και κάποιοι δωρητές, με πρώτη τη Βρετανία, κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Ενα εμπόδιο είναι ο αυστηρός διαχωρισμός της χάραξης πολιτικής εμπορίου και ανάπτυξης σε πολλές κυβερνήσεις, τη στιγμή που η μία θα έπρεπε να ενισχύει την άλλη. Επιπλέον, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να μειώσουν τα εμπορικά εμπόδια αποφασιστικά, ιδιαίτερα στη γεωργία και στα κλωστοϋφαντουργικά. Αν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις όντως ενδιαφέρονται για τις αναπτυσσόμενες χώρες, θα πρέπει να εξαπολύσουν επιθετική εκστρατεία γι’ αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Ομως, η πρωτοβουλία εξαρτάται από τις κυβερνήσεις των πλούσιων χωρών.