Σύγκλιση απόψεων προκύπτει για τη γενική μορφή που θα λάβει το προτεινόμενο ταμείο ανάκαμψης, ενόψει της αυριανής τηλεδιάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με σημαντικές ωστόσο διαφωνίες για ζωτικές επιμέρους πτυχές και τη συζήτηση να μην έχει καν ξεκινήσει σχετικά με τον τρόπο που θα διατεθούν οι πόροι.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, τη διαχείριση του ταμείου θα αναλάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα αντλήσει πόρους από τις αγορές με τη στήριξη εγγυήσεων των κρατών-μελών, που θα διοχετευθούν μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού (ΠΔΠ). Οι εγγυήσεις είναι αναγκαίες γιατί η αύξηση των «οροφών» ιδίων πόρων του ΠΔΠ χρειάζεται χρόνο για να εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια. Οι πόροι που θα αντληθούν θα χορηγηθούν στα κράτη-μέλη βάσει κριτηρίων που συνδέονται με το κόστος –υγειονομικό και οικονομικό– της πανδημίας του COVID-19 στο καθένα. Η Επιτροπή αναμένεται να ολοκληρώσει το σχετικό σχέδιο την ερχόμενη εβδομάδα – γεγονός που σημαίνει ότι η αυριανή τηλεδιάσκεψη θα αποτελεί ακόμη ένα βήμα και ότι η ώρα της απόφασης απέχει ακόμα (ίσως και κάποιες εβδομάδες).
Παρέμβαση Μέρκελ
Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αμφότερα τα στρατόπεδα έχουν κάνει κάποιες υποχωρήσεις. Στον ιδανικό κόσμο όπως τον οραματίζεται η Γερμανία, δεν θα υπήρχε καν ταμείο ανάκαμψης. Στην προχθεσινή παρέμβασή της όμως, η Αγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι η χώρα της θα επιδείξει αλληλεγγύη πέρα από το πακέτο που συμφωνήθηκε στο Eurogroup της 9ης Απριλίου. Επικαλέστηκε μάλιστα το άρθρο 122.2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., που αναφέρει ότι «όταν ένα κράτος-μέλος έχει δυσκολίες ή διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες, οφειλόμενες σε φυσικές καταστροφές ή έκτακτες περιστάσεις που εκφεύγουν από τον έλεγχό του, το Συμβούλιο, προτάσει της Επιτροπής, μπορεί να αποφασίσει να του χορηγήσει, υπό ορισμένους όρους, χρηματοδοτική ενίσχυση της Ενωσης». Είναι το ίδιο άρθρο στο οποίο βασίστηκε το κοινωνικό πρόγραμμα SURE της Επιτροπής – ένα από τα τρία βασικά μέρη της συμφωνίας του Eurogroup.
Ωστόσο, σημαντική είναι και η ευελιξία που έχουν επιδείξει και οι «9» που υπέγραψαν την επιστολή προς τον Σαρλ Μισέλ υπέρ των ευρωομολόγων: η «κοινή έκδοση χρέους» πλέον δεν συνεπάγεται από κοινού και εις ολόκληρον εγγυήσεις, ενώ η Γαλλία και η Ισπανία δηλώνουν ανοικτές στην υπαγωγή του νέου ταμείου στο ΠΔΠ. Μιλώντας στην «Κ» την περασμένη εβδομάδα, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ ξεκαθάρισε ότι το Παρίσι δεν προτείνει ευρωομόλογα ως μέθοδο χρηματοδότησης του ταμείου.
Οι εκκρεμότητες
Παραμένουν, ωστόσο, σημαντικά ανοικτά ζητήματα. Πρώτον, το μέγεθος του ταμείου: η ισπανική πρόταση που διέρρευσε προχθές αναφέρεται σε ποσό έως 1,5 τρισ. ευρώ, ενώ ο κ. Λε Μερ έχει μιλήσει για περίπου 1 τρισ. Οι «φειδωλοί» του Βορρά δύσκολα θα συναινέσουν σε κάτι τέτοιο – ιδιαίτερα αν η διαπραγμάτευση συγχωνευθεί με αυτήν για το ΠΔΠ, που με μία προσθήκη ενός εργαλείου στις προδιαγραφές αυτές θα υπερδιπλασιαζόταν σε όγκο.
Δεύτερον –και ίσως ακόμα πιο ακανθώδες–, είναι το ζήτημα αν το ταμείο θα χορηγεί στα κράτη-μέλη δάνεια (όπως το SURE) ή επιχορηγήσεις. Η ισπανική πρόταση τάσσεται υπέρ της δεύτερης επιλογής (κάτι στο οποίο τη στηρίζει και η Αθήνα), η οποία επιτρέπει τη χρηματοδότηση των υπερχρεωμένων χωρών χωρίς να αυξηθεί περαιτέρω ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ τους. Οι Γερμανοί και οι ιδεολογικά φίλοι και συγγενείς θα προβάλουν έντονες αντιστάσεις σε αυτό. Σε περίπτωση που επικρατήσει η επιλογή του δανεισμού, θα χρειασθεί περαιτέρω διαπραγμάτευση για το αν θα υπάρξει κάποια μορφή αμοιβαιοποίησης της εξυπηρέτησης του νέου χρέους ή αν θα αφεθεί κάθε χώρα να καλύψει τις υποχρεώσεις της με τις δικές της δυνάμεις.
Για περισσότερη αρθρογραφία, γίνετε συνδρομητής στην έντυπη Καθημερινή