H Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπονεί σχέδιο με το οποίο σκοπεύει να εμποδίζει εφεξής την εξαγορά ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από επιχειρήσεις τρίτων χωρών, όταν αυτές στηρίζονται οικονομικά από τις κυβερνήσεις τους. Με προφανή στόχο τις κινεζικές επιχειρήσεις, το εν λόγω σχέδιο θα ελέγξει γενικότερα τις δραστηριότητες ξένων εταιρειών που λειτουργούν σε ευρωπαϊκό έδαφος ή επιχειρούν να εισέλθουν στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.
Το σχετικό έγγραφο εργασίας διέρρευσε στη βρετανική εφημερίδα Financial Times, ρεπορτάζ της οποίας αναφέρει πως τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει η Κομισιόν και οι εξουσίες που θα διεκδικήσει για να επιτύχει τον στόχο της σκιαγραφούνται σε Λευκή Βίβλο την οποία θα παρουσιάσει στις 17 Ιουνίου. Ειδικότερα, η Κομισιόν σχεδιάζει να διερευνά εφεξής το πώς θα επηρεάζουν τον ανταγωνισμό στην αγορά της Ε.Ε. οι επιδοτήσεις τρίτων χωρών σε επιχειρήσεις τους που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Οι σχετικές έρευνες θα έχουν δύο σκέλη, το ένα θα αφορά τυχόν στρεβλώσεις γενικότερα στην ενιαία αγορά και το άλλο θα επικεντρώνεται σε επιδοτήσεις προς επιχειρήσεις τρίτων χωρών που στοχεύουν να διευκολύνουν πιθανές εξαγορές ευρωπαϊκών περιουσιακών στοιχείων. Οπως αναφέρει η Κομισιόν, «αυξάνονται οι περιπτώσεις επιδοτήσεων από ξένες χώρες που διευκόλυναν την εξαγορά επιχειρήσεων της Ε.Ε. ή στρέβλωσαν την πολιτική τιμών όσων εταιρειών επωφελήθηκαν από αυτές».
Στο σχετικό έγγραφο τονίζεται, όμως, πως τα υφιστάμενα εργαλεία στη διάθεση της Κομισιόν «δεν επαρκούν για να αντιμετωπισθεί κάθε ενδεχόμενη στρέβλωση από ξένες επιδοτήσεις». Ζητεί, έτσι, διεύρυνση των εξουσιών της και «νέα εργαλεία για να διαχειριστεί τις προκλήσεις και να διασφαλίσει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς με θεμιτούς όρους».
Εθνική ασφάλεια
Στη νομοθεσία της Ε.Ε. υπάρχουν ήδη ορισμένα εργαλεία με τα οποία αντιμετωπίζονται οι κρατικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις σε ξένες εταιρείες. Ανάμεσά τους η πολιτική ελέγχου των ξένων επενδύσεων με κριτήριο την εθνική ασφάλεια αλλά και τα εργαλεία για την προάσπιση του θεμιτού εμπορίου. Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όμως, επικεντρώνονταν έως τώρα στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. Αφήνουν, έτσι, ένα «ρυθμιστικό κενό» όταν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τις επιδοτήσεις που χορηγούν τρίτες χώρες στις επιχειρήσεις τους και ειδικότερα όταν αυτές τις διευκολύνουν να εξαγοράσουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ή ενισχύουν τις δραστηριότητες θυγατρικών τους εντός της Ε.Ε. Για τις περιπτώσεις αυτές η Κομισιόν ζητεί να διευρυνθούν οι αρμοδιότητές της και οι εξουσίες της ώστε να διερευνά τις προτεινόμενες εξαγορές και να υποχρεώνει κάθε ενδιαφερόμενη ξένη εταιρεία να δημοσιοποιεί τυχόν επιδοτήσεις που της παρέχει το κράτος της.
Αν από τις έρευνές της προκύπτει πως οι επιδοτήσεις στρεβλώνουν την εσωτερική αγορά, η ενδιαφερόμενη ξένη εταιρεία θα πρέπει να προβαίνει σε παραχωρήσεις που θα της υπαγορεύει η Κομισιόν. Διαφορετικά η εξαγορά θα απαγορεύεται. Το περιεχόμενο της Λευκής Βίβλου θα τεθεί προς διαβούλευση και έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. έχουν εκφράσει φόβους πως οι επιχειρήσεις τους μένουν εκτεθειμένες και γίνονται εύκολη λεία στις διαθέσεις ξένων εταιρειών τρίτων που έχουν τη στήριξη των κυβερνήσεών τους. Οπως έχουν αναφέρει, άλλωστε, είναι ακόμη πιο ευάλωτες τώρα καθώς έχουν υποστεί πλήγμα από τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Γι’ αυτό και η Κομισιόν αποφάσισε από τον Μάρτιο να χαλαρώσει προσωρινά τους κανόνες κατά των κρατικών ενισχύσεων και να επιτρέψει στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. όχι μόνον να στηρίξουν οικονομικά όσες επιχειρήσεις τους έχουν περιέλθει σε δεινή θέση, αλλά και να γίνουν μέτοχοι των εταιρειών αυτών αγοράζοντας σημαντικά μερίδιά τους.
Η νέα πρωτοβουλία της Κομισιόν, πάντως, έχει τις ρίζες της πριν από την πανδημία. Από πέρυσι η Κομισιόν έχει απευθυνθεί στην Κίνα καλώντας την να κλείσει σημαντικά κενά που υπάρχουν στην κινεζική νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων.
Νέα πρωτοβουλία
Οπως τονίζει το σχετικό ρεπορτάζ των FT, στόχος της Κομισιόν είναι κατά κύριο λόγο οι κινεζικές επιχειρήσεις, οι οποίες με αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα την αμέριστη οικονομική στήριξη του Πεκίνου έχουν εξαγοράσει αμέτρητες εταιρείες σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Γι’ αυτό και η νέα αυτή πρωτοβουλία της Κομισιόν αναμένεται να οξύνει την ένταση στις σχέσεις της Ε.Ε. με την Κίνα και μάλιστα σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή, καθώς οι δύο πλευρές ετοιμάζονται να ολοκληρώσουν και να επισφραγίσουν συμφωνία αμοιβαίων επενδύσεων.
Αυτός θα είναι, άλλωστε, και ο σκοπός συνάντησης που θα έχει μέσα στον Ιούνιο η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με τον Κινέζο πρωθυπουργό Λι Κετσιάνγκ. Η συνάντησή τους θα συμπέσει χρονικά με τη δημοσιοποίηση της Λευκής Βίβλου που ενδέχεται να επηρεάσει τις διμερείς σχέσεις.