Τον Αύγουστο του 1940 η γερμανική Luftwaffe επιχειρούσε τη μεγάλη επίθεση στη Βρετανία με πάνω από 2.500 βομβαρδιστικά. Λίγους μήνες πριν, ο Σκωτσέζος μηχανικός Robert Watson-Watt είχε κατορθώσει να εντοπίζει το στίγμα και το πλήθος των εχθρικών αεροπλάνων και, ως αποτέλεσμα, μια μεγάλη συστοιχία πύργων ραντάρ στήθηκε σε χρόνο-ρεκόρ στην ανατολική Βρετανία. Η ανακάλυψη αυτή βελτίωσε τον μηχανισμό προειδοποίησης για την αριθμητικά υποδεέστερη RAF.
Ο Herman Göring υποτίμησε την αξία των πύργων, διέταξε τους πιλότους του να μην τους βομβαρδίζουν, έχασε το πλεονέκτημα που είχε και απέτυχε να ισοπεδώσει τη Βρετανία όπως σχεδίαζε. Στην ιστορία του Β΄ Π.Π., το Chain Home, όπως ονομάστηκε η αλυσίδα των πύργων ραντάρ, έγινε game changer. Η μη κατάκτηση της Βρετανίας ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα της Γερμανίας.
Μπορεί η πανδημία της COVID-19 να γίνει ένα σύγχρονο game changer; Για πρώτη φορά εδώ και 100 χρόνια, σε περίοδο ειρήνης, η πανδημία επέβαλε μια παγκόσμια δίμηνη παύση και περιορισμούς σε κοινωνίες και οικονομίες, που είναι χωρίς προηγούμενο και κυρίως χωρίς ποτέ κανείς να είχε προβλέψει την ένταση και την έκταση αυτού του γεγονότος.
Ισχυρά κράτη, πανίσχυρες οικονομίες, επιχειρήσεις κολοσσοί, το διεθνές εμπόριο, η παγκοσμιοποιημένη εφοδιαστική αλυσίδα υπέκυψαν με εντυπωσιακή ταχύτητα μπροστά σε έναν άγνωστο εχθρό και τις απειλές που τον συνόδευσαν. Ο κόσμος μπήκε σε αναστολή. Στις αναλύσεις των ιστορικών του μέλλοντος, το 2020 θα έχει σίγουρα περίοπτη θέση.
Η έρευνα κοινού της SYNERGON Partners, που παρουσιάσαμε πρόσφατα, δείχνει ότι η δειλή επανεκκίνηση που βιώνουμε γίνεται σε ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο. Ο ψυχικός κόσμος των ανθρώπων έχει κλονιστεί. Ανασφάλεια, άγχος και αγωνίες είναι κυρίαρχα συναισθήματα που κατευθύνουν μια σαφή τάση αναθεώρησης πολλών αξιών και συνηθειών σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού.
Το μοντέλο της υπέρμετρης κατανάλωσης αμφισβητείται οριζόντια χωρίς να αφήνει ανεπηρέαστο κανένα κλάδο και κανένα τομέα της οικονομίας. Αξίες όπως οι ανθρώπινες σχέσεις, ο ποιοτικός χρόνος με την οικογένεια, η πρόληψη της υγείας, η άθληση, η επικοινωνία, η ελευθερία είτε αλλάζουν θέση από τη χορεία του δεδομένου είτε αποκτούν θέση ψηλά στη νέα ατζέντα των ανθρώπων.
Η εργασία αλλάζει επίσης. Η δοκιμασμένη πια με επιτυχία εργασία από απόσταση οδηγεί σε αναθεώρηση τα κλασικά μοντέλα των ατελείωτων –και συχνά αντιπαραγωγικών– ωρών στο γραφείο, θέτει βάσεις για νέα πρότυπα αποτελεσματικότητας, νέους τρόπους διοίκησης και διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και αναδεικνύει την αξία της ευελιξίας και την εφικτότητα της ανάμειξης προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Επιχειρήσεις και επαγγελματίες βρίσκονται ήδη στη φάση της επαναξιολόγησης και του μεγέθους και των ποιοτικών χαρακτηριστικών των φυσικών χώρων που χρησιμοποιούν.
Η ψηφιακή τεχνολογία και επικοινωνία, που για άλλους η χρήση της πολλαπλασιάστηκε και για άλλους ήταν η αποκάλυψη που ξαφνικά μπήκε στη ζωή τους, δείχνει να αποκτά μόνιμη τάση και να απαξιώνει γρήγορα παλιά γραφειοκρατικά μοντέλα που καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα έχοντας αντέξει και ταλαιπωρήσει τους πολίτες επί δεκαετίες, και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Συμπαρασύρει σε βίαιη εξαφάνιση μια τεράστια κληρονομιά και καλεί τις επιχειρήσεις να διαμορφώσουν νέα μοντέλα παραγωγής και διανομής των προϊόντων και των υπηρεσιών τους αφήνοντας πίσω με ταχύτητα τα βαρίδια του παρελθόντος.
Σημαντική νέα παράμετρος είναι ο χρόνος που εξοικονομείται και αναζητεί να διοχετευθεί σε νέες κατευθύνσεις. Και όλα αυτά, αποτέλεσμα μόλις δύο μηνών.
Η έρευνα των τάσεων των πολιτών υποδεικνύει ότι πολλές από τις αλλαγές νοοτροπιών, συνηθειών και συμπεριφορών, και με την ιδιότητα του πολίτη και με αυτή του καταναλωτή, θα μείνουν.
Ακόμα κι αν όχι με την ένταση που λογικά έχει το αμέσως μετά την πανδημία διάστημα, θα μείνουν. Θα εγκατασταθούν ως ένα σύνολο νέων επιλογών στον τρόπο που ζούμε και στον τρόπο που καταναλώνουμε αγαθά και υπηρεσίες.
Προφανώς θα συνεχίσουμε να ταξιδεύουμε, να διασκεδάζουμε, να αποκτούμε αγαθά, να αγοράζουμε, να επενδύουμε, να παίρνουμε δάνεια, να χρειαζόμαστε ασφαλιστικά προϊόντα, να θέλουμε μια καλύτερη δουλειά. Θα το κάνουμε όμως με διαφορετικά κριτήρια και σίγουρα μέσα από μια ανακατάταξη των προτεραιοτήτων μας.
Γιατί η πανδημία, αν μη τι άλλο, μας προσγείωσε απότομα από ένα ταξίδι ναρκισσισμού, αλαζονείας και ματαιοδοξίας.
Με αυτή την έννοια, ναι, η πανδημία της COVID-19 είναι game changer.
Οι πύργοι ραντάρ του 1940 άλλαξαν την τροπή του Β΄ Π.Π. επειδή απλώς διάβαζαν σωστά και γρήγορα τα δεδομένα, ενεργοποιούσαν τους μηχανισμούς της τακτικής άμυνας και κατεύθυναν το επιχειρησιακό σχέδιο. Αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε 80 χρόνια μετά.
Κράτος, επιχειρήσεις και πολίτες να γίνουμε η αλυσίδα των σύγχρονων ραντάρ που θα αξιοποιήσουν την πληροφορία για τις αλλαγές και θα συντονίσουν τη στρατηγική της προσαρμογής στη νέα κανονικότητα.
* Ο κ. Μίνος Μωυσής είναι Founding Partner της εταιρείας SYNERGON Partners.