ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Βαρύ πλήγμα για τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποτρέψει τον επιβλαβή φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ κρατών-μελών της Ε.Ε. αποτέλεσε η χθεσινή απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) που ακυρώνει την οφειλή φόρων ύψους 13,1 δισ. ευρώ και προσαυξήσεων 1,2 δισ. ευρώ της Apple προς την Ιρλανδία. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Επιτροπή δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι η προνομιακή μεταχείριση που παρέχει η ιρλανδική φορολογική νομοθεσία στον τεχνολογικό κολοσσό αποτελεί παραβίαση των κανόνων της Ε.Ε. περί κρατικών ενισχύσεων.
Την απόφαση χαιρέτισαν τόσο η ιρλανδική κυβέρνηση όσο και η Apple, της οποίας ο διευθύνων σύμβουλος Τιμ Κουκ είχε χαρακτηρίσει με βαριές κουβέντες τη σχετική απόφαση της τότε επιτρόπου Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ το 2016. Η ίδια κ. Βεστάγκερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος πλέον της Επιτροπής, που εξακολουθεί να είναι αρμόδια για θέματα ανταγωνισμού, ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι «θα μελετήσουμε προσεκτικά την απόφαση και θα αναλογιστούμε τα επόμενα βήματά μας». Επανέλαβε δε ότι «όταν τα κράτη-μέλη παρέχουν σε συγκεκριμένες πολυεθνικές φορολογικά πλεονεκτήματα που δεν έχουν οι ανταγωνιστές τους, αυτό βλάπτει τον δίκαιο ανταγωνισμό εντός της Ε.Ε. Επιπλέον, στερεί από το δημόσιο ταμείο και από τους πολίτες πόρους για ζωτικές επενδύσεις, η ανάγκη για τις οποίες είναι ακόμα πιο επιτακτική σε εποχές κρίσης».
Σε συνδυασμό με την περυσινή δικαστική ήττα της κ. Βεστάγκερ σε αντίστοιχη υπόθεση που αφορούσε την αλυσίδα Starbucks, η ετυμηγορία του ΔΕΕ στην υπόθεση της Apple περιορίζει σημαντικά την ευχέρεια της Επιτροπής να κάνει χρήση των διατάξεων της συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε. περί κρατικών ενισχύσεων για την καταπολέμηση της εταιρικής φοροαποφυγής.
Χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ολλανδία (την οποία αφορούσε η υπόθεση της Starbucks), το Λουξεμβούργο, η Κύπρος και η Μάλτα διαθέτουν ένα οικονομικό μοντέλο που βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην ιδιαίτερα ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση που παρέχουν σε πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Η ετυμηγορία ενισχύει περισσότερο τα επιχειρήματα όσων πιστεύουν ότι η Κομισιόν πρέπει να αναζητήσει άλλες διόδους για να βάλει φρένο στον φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ κρατών-μελών που οδηγεί σε διαρκώς χαμηλότερους δείκτες εταιρικής φορολόγησης. Στο νέο πακέτο για τη δίκαιη φορολόγηση στην Ε.Ε. που δημοσίευσε χθες, η Επιτροπή επιβεβαίωσε τις δημοσιογραφικές αναφορές (βλ. χθεσινό φύλλο της «Κ») ότι προτίθεται να στραφεί στο άρθρο 116 της ΣΛΕΕ, ισχυριζόμενη ότι η υπερβολικά χαμηλή φορολόγηση των επιχειρήσεων που προβλέπει η φορολογική νομοθεσία ορισμένων κρατών-μελών συνιστά στρέβλωση του ανταγωνισμού εντός της ενιαίας αγοράς.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου χθες, ο έτερος εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις τόνισε ότι η υπόθεση της Apple αναδεικνύει ένα «θεμελιώδες ζήτημα φορολογικής δικαιοσύνης», καθώς «μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο πλήρωνε έως 1% των ευρωπαϊκών της κερδών σε φόρους και συχνά πολύ λιγότερο από αυτό». «Ορισμένα επιβλαβή φορολογικά καθεστώτα στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό», ανέφερε ο κ. Ντομπρόβσκις, γεγονός που έχει οδηγήσει την Επιτροπή να εξετάζει τρόπους «για να γίνει πιο αποδοτική η φορολόγηση και να κλείσουν νομικά παράθυρα» που επιτρέπουν την υπερβολικά χαμηλή φορολόγηση. Μεταξύ αυτών, είπε, είναι και η χρήση –για πρώτη φορά– του άρθρου 116 ώστε να παρακαμφθεί η δυνατότητα άσκησης βέτο συγκεκριμένων κρατών-μελών (απαιτεί ειδική πλειοψηφία αντί ομοφωνίας στο Συμβούλιο και τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου).
Ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, από την πλευρά του, τόνισε ότι «είναι απολύτως η δουλειά μας να ασχοληθούμε» με το άρθρο 116 και τις δυνατότητες που παρέχει. Οπως είπε, «εργαζόμαστε ήδη ώστε να εντοπίσουμε περιπτώσεις που αποτελούν ξεκάθαρες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού», οι οποίες θα μπορούν να δικαιολογήσουν την επίκλησή του.