Το γερμανικό δόγμα λιτότητας φαίνεται να υπέκυψε στον κορωνοϊό. Οπως τονίζει σχετικό ρεπορτάζ της Deutsche Welle, στη διάρκεια της ευρωκρίσης η Γερμανία επέβαλε σκληρή και ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη πολιτική λιτότητας. Εν μέσω της πανδημίας, όμως, εμφανίζεται γενναιόδωρη όσο ποτέ.
Στο απόγειο της κρίσης χρέους στην Ε.Ε. οι Γερμανοί θεωρούνταν οι αδίστακτοι θιασώτες της λιτότητας, που επέβαλαν προγράμματα ανελέητης δημοσιονομικής πειθαρχίας στους οικονομικά αδύναμους εταίρους της νότιας Ευρώπης. Για τους φειδωλούς Βορειοευρωπαίους αντίθετα, η Γερμανία ήταν άγκυρα σταθερότητας που διαφύλασσε την Ευρώπη από τα δεινά των δυσθεώρητων ελλειμμάτων και χρεών.
Οι καιροί όμως άλλαξαν. Ακόμη και η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ έκανε τώρα λόγο για την αναγκαιότητα ενός «ογκώδους», όπως χαρακτηριστικά είπε, Ταμείου Ανάκαμψης. Και ο συνεχιστής της πολιτικής μηδενικών ελλειμμάτων του Σόιμπλε, ο νυν υπουργός Οικονομικών Σολτς, ζητάει τώρα από την Ευρώπη να στείλει ένα «ηχηρό μήνυμα» στις αγορές.
Στην πρώτη διά ζώσης μετά το ξέσπασμα της πανδημίας Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. που άρχισε χθες και συνεχίζεται σήμερα (ενδεχομένως και αύριο αν δεν βρεθεί λύση) οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να γεφυρώσουν τις διαφορές τους και να βρουν κοινό παρονομαστή στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Αιχμή του δόρατος του προτεινόμενου σχεδίου ανασυγκρότησης της Κομισιόν είναι το επονομαζόμενο Ταμείο Ανάκαμψης με συνολική δύναμη πυρός 750 δισ. ευρώ. Βάσει της πρότασης τα 500 δισ. εξ αυτών θα διατεθούν ως επιχορηγήσεις στις χώρες που έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα και συνεπώς δεν θα πρέπει να επιστραφούν, ενώ τα 250 δισ. ευρώ υπό τη μορφή δανείων. Την πρόταση της οικονομικής στήριξης μέσω της κοινής ανάληψης χρέους είχαν καταθέσει τον Μάιο από κοινού οι ηγέτες Γαλλίας και Γερμανίας, Μακρόν και Μέρκελ.
Ανάγκα και θεοί πείθονται
«Λόγω των έκτακτων συνθηκών που έφερε αυτή η κρίση επιλέγουμε και έκτακτα μέτρα» είπε η Μέρκελ αιτιολογώντας την ξαφνική γερμανική γενναιοδωρία. Οπως είπε στη Deutsche Welle ο βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών Αντρέας Γιουνγκ: «Ο κορωνοϊός πλήττει όλες τις χώρες της Ευρώπης και ορισμένες πολύ σκληρά. Μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης απαιτεί τη συνδρομή των εταίρων. Είναι όμως και προς το δικό μας συμφέρον: μια ισχυρή Γερμανία και μια ισχυρή Ευρώπη είναι αλληλένδετες».
Για τη συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ενωση της Μέρκελ όμως η στροφή αυτή απαιτούσε μια υπέρβαση, όπως είχε αφήσει να εννοηθεί ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας Μπρίνκχαους τον Μάιο, όταν η καγκελάριος παρουσίαζε τη γαλλογερμανική πρόταση: «Είναι ένα άλμα για την κοινοβουλευτική μας ομάδα» είχε πει χαρακτηριστικά.
Ακόμη και ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων Λίντνερ δεν είναι επί της αρχής αρνητικός στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το κόμμα του ήταν ο κυβερνητικός εταίρος της Μέρκελ την 4ετία 2009-2013 και με τον τότε υπουργό Οικονομίας Ρέσλερ «βασιλικότεροι του βασιλέως» σε θέματα δημοσιονομικής πειθαρχίας. Σήμερα ο Λίντνερ εκφράζεται υπέρ της βοήθειας στους εταίρους υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα συνδέεται με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.
Το μοναδικό κόμμα που εκφράζεται αναφανδόν κατά του σχεδιαζόμενου προγράμματος ανασυγκρότησης της Ε.Ε. είναι το ακροδεξιό κόμμα του AfD που επισείει τον κίνδυνο «δυσθεώρητων βαρών» για τους Γερμανούς φορολογουμένους. «Στην παρούσα φάση δεν μπορούμε να χαρίζουμε δισεκατομμύρια διότι πρέπει να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας», είπε πρόσφατα στη γερμανική Βουλή.
Πέρα από το AfD οι επικριτικές φωνές έχουν σιγήσει. Υπέρ εκφράζεται και ο Βαυαρός πρωθυπουργός Ζέντερ, που οι μισοί Γερμανοί ήθελαν να δουν υποψήφιο της Χριστιανικής Ενωσης για την καγκελαρία. Δεν πρέπει να βλέπουμε πλέον τις χώρες της Ε.Ε. σε οφειλέτες και πιστωτές, αλλά ως εταίρους, είπε πρόσφατα ο πρόεδρος της CSU, που τα χρόνια της οικονομικής κρίσης δεν διακρίθηκε για την ευρωπαϊκή του αλληλεγγύη.
Το γεγονός ότι οι άλλοτε υπέρμαχοι της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της λιτότητας Γερμανοί είναι αίφνης διατεθειμένοι να μοιράσουν 500 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις ξάφνιασε πολλούς. Εντούτοις και κόντρα στις ισχυρές αντιστάσεις των «τεσσάρων φειδωλών», δηλαδή Αυστρίας, Ολλανδίας, Δανίας και Σουηδίας, η Γερμανίδα καγκελάριος επιμένει στην πρόταση γνωρίζοντας ότι τα δάνεια θα εκτίνασσαν τα επίπεδα χρέους χωρών όπως της Ιταλίας, οδηγώντας τις οικονομίες τους σε ασφυξία.
Κάποιοι ανησυχούν
Η νέα εικόνα που καλλιεργεί το Βερολίνο ως γενναιόδωρος εταίρος προκαλεί όμως και ανησυχίες στη Γερμανία. Μόλις χθες ο επικεφαλής της Κ.Ο. CDU/CSU Μπρίνκχαους υπογράμμιζε σε συνέντευξή του ότι τα χρήματα θα πρέπει να διατίθενται πάση θυσία για συγκεκριμένους σκοπούς και να συνδέονται με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.
Αυτό το πρόσημο της «στοχευμένης χρηματοδότησης» ενδεχομένως να αποτελέσει το κλειδί για να μεταπεισθούν οι «φειδωλοί». Σύμφωνα με συγκλίνουσες πολιτικές εκτιμήσεις, θα πρέπει να ενισχυθούν η προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος και η ψηφιοποίηση. Εντέλει οι «27» δεν αποκλείεται να καταλήξουν σε συμβιβαστική φόρμουλα που θα περιορίζει τον όγκο των επιχορηγήσεων κάτω από τα προτεινόμενα 500 δισ. ευρώ.